Hika hizketan

• Auzoko eta etxeko giroak, udan eta neguan

  Extefana Irastorza (1925) Hendaia

  Zubernoa auzotegia oso alaia omen zen Extefanaren haurtzaroan. Kalean orgak, idiak, eta zaldi karroak ikusten ziren. Uda aldean, arratsetan, klerona jotzen zuten auzoko mutil gazteek. Mixel Azkubekoa izaten zen hasten lehena, maiz, eta besteek erantzuten zioten, bakoitzak bere etxetik: Agerretik, Dorrondegitik... Neguan, aldiz, etxe barruko giroan kantatzen zen. Extefanaren etxean ohitura handia zuten, bai gurasoek eta bai ahizpek, lanean ari ziren bitartean, kantuan aritzeko.

• Eskolarako bazkaria: sardina zaharra eta txokolate ontza, arrebarekin erdibana

  Imanol Amuriza Sarrionandia (1937) Amorebieta-Etxano

  12etatik 12:30era dotrina, egunero, on Luis abadearekin. Arreba eta biak bazkaria hartuta joaten ziren eskolara. Bazkaltzeko sardina zaharra erdibana: egun batean buru aldea eta hurrengoan buztan aldea. Txokolate ontza ere erdibana. Eguerdia errazionamenduko ogiaren bila joaten zen Zornotzara, arreba eskolan utzita, eta sarritan bi ogitxoak berak jaten zituen bidean.

• Gasteizera erdara ikastera, Eibarrera etortzeko

  Mari Carmen Agirre Berezibar (1924) Eibar

  Aita Elorrioko baserri batekoa zen eta ile-apaintzaile eta abarketagile ofizioak ikasi zituen. Eibarrera lanera joan behar zuela jakin zutenean lagunek gaztelania ikasi gabe ez joateko esaten zioten, Eibarren gaztelaniaz egiten zela eta. Eta Gasteizko baserri batera joan zen gaztelania ikastera.

• Errepublikaren aldarrikapena Ermuan

  Pedro Zubizarreta Garro (1925) Ermua

  Gogoan du eskolara zihoala nola ikusi zuen Droget udaletxeko balkoitik txapligua botatzen errepublika aldarrikatu zen egunean. 1933an eman zieten andrazkoei boto eskubidea. Ermuko emakume baten adierazpenak.

• Eskolako bizipenak

  Jexux Aizpurua Barandiaran (1951) Jon Aizpurua Barandiaran (1958) Ataun

  Urtebete mojekin egon ostean, eskola nazionaletan hasi zen Jexux, Don Antonio Arteaga Zulueta irakaslearekin. Arbela eta tinta erabiltzen zituzten; denak gela berean egoten ziren, zazpi urtetik hamalaura bitarte. Eklipsea ikusi zutenekoa kontatzen du. Espainiako bandera ateratzen zuten egunero, Cara al Sol kantatuz.

• Eskolako zigorra eta zereginak

  Jexux Aizpurua Barandiaran (1951) Jon Aizpurua Barandiaran (1958) Ataun

  Eskolan zigor gogorrak jasotzen zituzten. Egurra ekartzeko txandakatu egiten ziren ikasleak. Aldaketa garaia bizi izan zuten: bizimodu aldaketa, industrializazioa, kanpotarren etorrera...

• Kanpotik etorritakoen bizimodu gogorra

  Jexux Aizpurua Barandiaran (1951) Jon Aizpurua Barandiaran (1958) Ataun

  Umeek ezizenak izaten zituzten. Kanpotik etorritakoak miseriatik zetozela kontatzen dute; Ataunera etorri eta zein baldintzatan bizi ziren batzuk azaltzen dute. Anekdotak kontatzen ditu Jexuxek.

• Sakristauaren enkarguak

  Jexux Aizpurua Barandiaran (1951) Jon Aizpurua Barandiaran (1958) Ataun

  Jonek eskolan bere anaiek baino askatasun gehixeago izan zuela du gogoan. Kanpoko ume batzuekin oso ondo konpontzen ziren baina beste batzuei burla egiten zieten. Sakristauak enkarguak egitera bidaltzen zituen eta igandetan propina ematen zien. Tartean behin bandera handia ipintzen laguntzen zioten udaletxeko balkoian.

• Zeruko Argia saltzen mutikotan

  Jexux Aizpurua Barandiaran (1951) Jon Aizpurua Barandiaran (1958) Ataun

  Ataundar batek Zeruko Argia aldizkariak ekartzen zituen eta akolito ari zirenek saldu egiten zituzten elizako sarreran eta plazan; etxez etxe ere joaten ziren, beti erosten zutenen etxeetara. Herriko kronikak idazten hasi ziren gero beraiek.

• Jexuxen bertsozaletasunaren jatorria

  Jexux Aizpurua Barandiaran (1951) Jon Aizpurua Barandiaran (1958) Ataun

  Jexuxek idatzitako bertsoa kantatzen du Jonek. Jexuxek bertso horren gaineko kontakizuna egiten du. Jexux Saturraranen egon zen apaizgai; irakasle euskaltzaleak izan zituen eta bertsotarako grina sortu zitzaion.

• Joxe Miel Barandiarani omenaldia

  Jexux Aizpurua Barandiaran (1951) Jon Aizpurua Barandiaran (1958) Ataun

  Joxe Miel Barandiarani omenaldia egin ziotenekoa kontatzen du. Kanpoan ibili eta gero herrira itzuli zenean, askok ez omen zuten ikusi ere egin nahi. Horren bueltan, bertso batzuk idatzi eta Zeruko Argian argitaratu zizkioten. Joxe Mielek liburu bi oparitu zizkion.

• Oargi-Traskaeta elkarteaz

  Jexux Aizpurua Barandiaran (1951) Jon Aizpurua Barandiaran (1958) Ataun

  Oargi-Troskaeta elkarteari buruz ari dira. 1981ean zenbat ekintza antolatu zituzten azaltzen dute. Antolatzeko eta ekintzarako indar handia zegoela diote. Frankismoan kultura baliatzen zuten gauzak antolatzeko eta zirrikitu bila ibiltzen ziren.

• Joxe Miel Barandiarani egindako omenaldi historikoa

  Jexux Aizpurua Barandiaran (1951) Jon Aizpurua Barandiaran (1958) Ataun

  Joxe Miel Barandiarani egindako omenaldia historikoa izan zela kontatzen du Jonek. Euskal munduko erreferente guztiak batu ziren egun hartan. Bertsolariei arbola bana ipini zioten gaitzat; Xalbadorri "artea" gaia jarri ziotenekoa kontatzen du Jexuxek.

• Bertso zaharrak zentsoreentzat

  Jexux Aizpurua Barandiaran (1951) Jon Aizpurua Barandiaran (1958) Ataun

  Bertsolari eta kantariek abestu behar zutenaren berri eman behar izaten zuten aurrez antolatzaileek. Bertso zaharrak bidaltzen zituzten, erdaratuta, zentsoreek onartzeko.

• Joxe Miel Barandiarani baserritar batek kontaktutakoak

  Jexux Aizpurua Barandiaran (1951) Jon Aizpurua Barandiaran (1958) Ataun

  Joxe Miel Barandiaranekin indusketetan noiz, nor eta nola hasi ziren azaltzen du Jexuxek. Ordurako 82 urte zituen Barandiaranek. Baserritar batek sugar baten kontua kontatu zion, baita ipuin gehiago ere.

• Indusketak eta harrobia

  Jexux Aizpurua Barandiaran (1951) Jon Aizpurua Barandiaran (1958) Ataun

  Orduko 30 pezeta ordaindu zizikien Joxe Miel Barandiaranek indusketan aritzearren. Harrobiko langileek leherketa baino lehen tutua jotzen zuten eta beraiek kobazuloan sartzen ziren.

• Joxe Miel Barandiarenenean, etxeko

  Jexux Aizpurua Barandiaran (1951) Jon Aizpurua Barandiaran (1958) Ataun

  Jon irratian lanean hasi zenean, harremana egin zuen Joxe Miel Barandiaranekin, etxeko izateraino. "Atea jotzen duenari atea ireki" omen zen haren etxeko leloa. Joxe Miel grabatzeko intuizioa izan zuten; bere bizimodua kontatu zien. Hainbat anekdota kontatzen dituzte.

• Joxe Miel Barandiarani elizak ezi zion ardurarik eman

  Jexux Aizpurua Barandiaran (1951) Jon Aizpurua Barandiaran (1958) Ataun

  Joxe Miel Barandiarani buruzko biografiak idatzi zituzten. Liburuak erakusten dituzte. Elizak ez zion apaiz moduan inongo ardurarik ipini eta, ondorioz, ez zeukan soldatarik. "Academia errante" zer zen azaltzen du Jonek.

• Joxe Miel Barandiaranen ikerketa etnografikoa Lapurdin

  Jexux Aizpurua Barandiaran (1951) Jon Aizpurua Barandiaran (1958) Ataun

  Saran trikuharri bila aritu zen Joxe Miel Barandiaran eta monografiko bat idatzi zuen gazteleraz. Beraiek euskaratu egin zuten, "Sara. Ikerlan etnografikoa" izenpean.

• Joxe Miel Barandiarani buruzkoak

  Jexux Aizpurua Barandiaran (1951) Jon Aizpurua Barandiaran (1958) Ataun

  Joxe Miel Barandiarani entzunez ikaragarri ikasi zutela kontatzen du Jexuxek. Joxe Miel 1889an jaio zen. Aita ganaduzalea zeukan, bigarren karlistadan ibilitakoa. Trena dagoeneko bazegoen, eta jendea beldur zen hizkuntza, ohiturak eta beste galduko zirelako.