Hika hizketan

• Hitanoa norekin erabili

  Esther Learreta Errarte (1966) Arrasate

  Gaur egun, pertsona oso konkretu batzuekin aritzen da hikaz, gehienak emakumeak. Batzuetan, konfiantza asko izan arren, pertsona horrekin ez dute hitanoa erabiltzen. Behin, irakasle bat harritu egin zen, amak koinatekin hika egiten zuela kontatu zuenean.

• Alabek amari hika egitea?

  Esther Learreta Errarte (1966) Junkal Perez Lizarralde (1967) Arrasate

  Gaztetan, amarekin joaten zen etxez-etxe barazkiak saltzera, eta atentzioa deitzen zion baserri bateko alabek haien amari hika egiten ziotelako. Arraroa egiten zaio gaur egun ere, baina Juncali ez.

• Noka eta toka ez da ondo erabiltzen

  Esther Learreta Errarte (1966) Junkal Perez Lizarralde (1967) Arrasate

  Hitanoz hitz egitearen inguruan entzun dituzten iritziez hitz egiten dute. Jende askok ez daki noka eta toka ezberdintzen. Gizonezkoei gehiago entzuten zaio hitanoz.

• Euskara gutxi entzuten da Arrasaten

  Esther Learreta Errarte (1966) Junkal Perez Lizarralde (1967) Arrasate

  Oso gazte gutxik erabiltzen dute hitanoa eta euskararen erabileraren arazoarekin lotuta dago.

• Etxean ez diete seme-alabei hika transmititu

  Esther Learreta Errarte (1966) Arrasate

  Etxean ez diete seme-alabei hika transmititu baina ez dakite oso ongi zergatik.

• Arrasateko euskalkia ezin ulertu Legazpian

  Esther Learreta Errarte (1966) Junkal Perez Lizarralde (1967) Arrasate

  Alaberi batzuetan hika egiten diete, baina ez da zerbait naturala. Biek ikastolan ikasi dute. Hasiera batean, irakasle gehienak ez ziren herrikoak. Euskara batuari garrantzi handiagoa ematen zitzaion. Juncalek gogoratzen du, umetan Legazpira joaten zenean, bertako haurrek ez ziotela ulertzen, euskalkian hitz egiten zuelako.

• Euskalkien aberastasuna

  Esther Learreta Errarte (1966) Junkal Perez Lizarralde (1967) Arrasate

  Euskalkiek, herri-nortasuna eta aberastasuna ematen dute. Etxean eta kalean transmititzen da euskalkia.

• Gaztelaniaz hitz egiteko sasoi bat izan zuten

  Esther Learreta Errarte (1966) Junkal Perez Lizarralde (1967) Arrasate

  Gaur egun, euskaldunak diren gazteek gaztelaniaz egiten dute haien artean. Garai batean, denek izaten zuten gaztelaniaz hitz egiteko sasoi bat, baina azkar bueltatzen ziren euskarara.

• Senarrarekin ez du inoiz hitanoz hitz egiten

  Esther Learreta Errarte (1966) Arrasate

  Senarrak hika egiten du baina bikoteak ez du inoiz hika egiten elkarrekin.

• Gizonezkoek hitanoz emakumeak baino gehiago

  Esther Learreta Errarte (1966) Junkal Perez Lizarralde (1967) Arrasate

  Emakumeen artean hika gutxiago egiten da eta horren arrazoiak zeintzuk izan daitezkeen pentsatzen dute. Garai batean, sozialitzatzeko modua ezberdina zen, eta emakumeak etxe barruan gehiago harremantzen ziren. Frankismo garaian, emakumeek gaztelania gehiago erabiltzen zuten eta hori ere izan daiteke hitanoaren galeraren arrazoi bat.

• Emakumeak beti kritikatuak izan dira

  Esther Learreta Errarte (1966) Arrasate

  Emakumeak beti formak mantendu behar izan ditu eta kritikatuagoa zen beti. Emakumeak galtzak jazten hasi zirenean, kritika asko jaso zituzten. Gaur egun, bikote gazteen artean kontrol gehiago dagoela esaten da.

• Euskalkia eskolan erakutsi beharko litzake

  Esther Learreta Errarte (1966) Junkal Perez Lizarralde (1967) Arrasate

  Ikastolan, hika batuko aditzak ikasi zituzten. Gaur egun, eskola batzuetan ez dira hikako aditzak ikasten, ez eta ikusten. Herriko hizkera eta herriko hitanoa erakutsi biharko litzake.

• Hitanoa erabilera faltagatik galtzen da

  Esther Learreta Errarte (1966) Junkal Perez Lizarralde (1967) Arrasate

  Hitanoa sustatzeko ikastaroak egiten badira baina gero ez bada erabiltzen, alperrikakoa da. Berdina pasatzen da euskararen erabilerarekin.

• Aditz formalen eta hizkeran arteko ezberdintasuna

  Esther Learreta Errarte (1966) Junkal Perez Lizarralde (1967) Arrasate

  Aditz tauletan agertzen dena eta hitz egiteko modua oso ezberdina da.

• Mugikorrik gabeko garaiak

  Esther Learreta Errarte (1966) Junkal Perez Lizarralde (1967) Arrasate

  Mugikorrak erabiltzen ez ziren garaiari buruz hitz egiten dute. Lehenengo mugikorrak nolakoak ziren. Unibertsitate inguruko telefono-kabinetan ilarak egoten ziren telefonoz deitzeko.

• Bizitzan ez dute ezer faltan bota izan

  Esther Learreta Errarte (1966) Junkal Perez Lizarralde (1967) Arrasate

  Garai bateko eta gaur egungo emakumearen bizimodua nola aldatu den. Haien amekin alderatuta, ondo bizi izan direla uste dute. Askatasun gehiago izan dute, etxetik kanpo lan egin dute... Juncalen etxean, umetan, etxeko zereginak egiten zituzten guztiek, mutilek eta neskek. Ez dute ezer faltan bota izan.

• Ikastolako oroitzapenak

  Esther Learreta Errarte (1966) Junkal Perez Lizarralde (1967) Arrasate

  Ikastolako lagunen artean, beti dago norbait guztiaz gogoratzen dena. Ikastolan askatasun gehiago zutela uste dute. Erlijioko irakaslea gogoratzen dute.

• Baserria izatearen abantailak

  Esther Learreta Errarte (1966) Junkal Perez Lizarralde (1967) Arrasate

  Baserriko bizimodua beti izan da gogorra, batez ere animaliak izanda. Juncalen ustez, joera bat ikusten ari da baserrira bueltatzeko. Estherrentzat, askotan baserri mundua idealizatu egiten da. Umetan, oporraldiak baserrian apsatzen zituzten hango lanak egiten. Koronabirusaren garaian, jende askok eskertu zuen baserrian bizi ahal izatea.

• Baserri mundua arriskuan?

  Esther Learreta Errarte (1966) Junkal Perez Lizarralde (1967) Arrasate

  Baserri mundua arriskuan dagoen edo ez eztabaidatzen dute. Baserri bat konpontzea eta produkzio bat aurrera eramatea, oso garestia da. Juncalek, inguruko baserritarren artean lanak banatzen dituen auzo bati buruz hitz egiten du.

• Militantzia lehen eta orain

  Esther Learreta Errarte (1966) Junkal Perez Lizarralde (1967) Arrasate

  Gaur egungo militantzia eta garai batekoa, oso ezberdina da. Konpromezu-maila asko murriztu da.