Hitanoari buruzko pasarteak

• Hitanoaren trasmisio-etenaren zergatia

  Mireia Arrieta Lete (1979) Juxe Zuazua Eguren (1964) Aretxabaleta

  Konplejo puntu bat dagoela uste dute, euskararekin ere antzeko zerbait gertatu baitzen. Gazteleraz egiten zuten askok euskara ez zelako zuzentzat hartzen. Beraz, hikarekin ere antzeko zerbait gertatzen zen.

• Hitanoaren presentzia eskolan

  Mireia Arrieta Lete (1979) Juxe Zuazua Eguren (1964) Aretxabaleta

  Tauletan agertu arren, hikak oso presentzia gutxi du eskoletan, baita euskalkietan ere. Herri bertakoek ere hartu zuten ohitura batuan egiteko euskalkian izan beharrean.

• Aretxabaletako euskalkiarekin konplexuak?

  Mireia Arrieta Lete (1979) Juxe Zuazua Eguren (1964) Aretxabaleta

  Goierri aldekoak, zein Bizkaiko kostako eta barnealdeko euskalkiek fama edo estatus hobea daukatela sentitzen dute. Izan ere, Aretxabaletako zein bailarako euskara nahasketa balitz bezala hartzen du jendeak. Eskoletan bertan ere ez zaio euskalkiari nahikoa garrantzia ematen. Ez da herriko hitz edo esamoldeak mantentzeko esfortzurik egiten. Txikienekin euskalkian hitz egiten dute. Gainera, identitatea ere emate dute euskalkiek.

• Euskararekiko kontzientzia falta

  Mireia Arrieta Lete (1979) Juxe Zuazua Eguren (1964) Aretxabaleta

  Euskara askoz gutxiago egiten da orain, bai haurren zein gurasoen partetik. Euskararekiko kontzientzia galdu egin da, edo kontrara, babes nahikoa duela uste denez, ardura falta handia nabari da.

• Hika ikastetxeetan?

  Mireia Arrieta Lete (1979) Juxe Zuazua Eguren (1964) Aretxabaleta

  Oñatin ikastetxeetara hika bultzatzeko proiektu bat iritsi da. Garrantzitsua iruditzen zaie, ingelesa erakusten den bezala hika ere erakustea.

• Hitanoa, altxor bat

  Mireia Arrieta Lete (1979) Juxe Zuazua Eguren (1964) Aretxabaleta

  Hizkuntza informal baten beharra ikusten dute: gertutasuna adierazteko modu bat da, estimatzen duzun pertsona horrekin hitz egiteko modu bat. Hika bera ere, hizkuntza gisa, apreziatzen duten zerbait da. Etxearekin eta aurreko belaunaldiekin lotzen duten altxor bat.

• Norbere buruarekin zuka

  Mireia Arrieta Lete (1979) Juxe Zuazua Eguren (1964) Aretxabaleta

  Beraien buruarekin normalean zuka egiten dute, momentu jakin batzuetan kenduta. Ez daukate beraien gurasoek zeukaten erabilera, eta beraz, erraztasuna.

• Gurasoek beraien artean zuka

  Mireia Arrieta Lete (1979) Juxe Zuazua Eguren (1964) Aretxabaleta

  Gurasoek ez dute beraien artean hika egin inoiz. Senar-emazteen artean, orokorrean, errespetu faltaren seinale da hika egitea.

• Idatzi gabeko arauak

  Mireia Arrieta Lete (1979) Juxe Zuazua Eguren (1964) Aretxabaleta

  Ume txikiei eta adinekoei ezin zaie teorian hika egin. Arau horiek apurtzen joan dira denborarekin. Hikalaguna da hori argien eta eraginkorren ikusten den eremuetako bat, arauen apurtze horrek ekar ditzakeen onurak ikusteko.

• Hika non entzun eta nola ikasi zuen

  Koldo Zubizarreta Lasagabaster (1949) Aretxabaleta

  Gurasoekin zuka egin izan du beti, baita anai-arreben artean ere. Familiako zirkulu handiago batean, aldiz, hitanoa entzuten zuen. Ikasi, aldiz, kalean ikasi zuen, eta han hasi zen erabiltzen, gehienek hala egiten zuten eta. Euskaraz hitz egiten zutenek erabiltzen zuten batez ere. Baina, gerraosteko garaia zela kontuan hartuz, gaztelania asko eta, beraz, hitanorik ez.

• Zenbat urterekin hasi zen hika hitz egiten

  Koldo Zubizarreta Lasagabaster (1949) Aretxabaleta

  Kuadrilako ohitura aldaketek ekarri zuten bai euskararen erabilera handiagotzea eta baita hikaren erabilera ere.

• Emakumezkoei hika ez

  Koldo Zubizarreta Lasagabaster (1949) Aretxabaleta

  Orokorrean emakumezkoei zuka egin izan die beti. Ez etzekitelako, emakumezkoekin hitz egiteko ohiturarik ez zegoelako baizik.

• Norekin egiten du hika gaur egun?

  Koldo Zubizarreta Lasagabaster (1949) Aretxabaleta

  Gaur egun kuadrilako guztiekin egiten du hika. Eta kuadrilakoak ez diren gizonezkoekin ere bai. Emakumeekin, aldiz, oso gutxirekin.

• Hika, elkarrizketa sinpleak

  Koldo Zubizarreta Lasagabaster (1949) Aretxabaleta

  Emakumezkoekin erraztasun handiagoz egiten du zuka. Baina noka eta toka bietan antzeko moldatzen da. Toka egiten duen jendearekin dituen elkarrizketak sinpleak dira, kuadrilakoekin dituenak adibidez. Aditz formen aldetik ere, beraz, errazagoak dira.

• Aretxabaletan entzuten al da hika?

  Koldo Zubizarreta Lasagabaster (1949) Aretxabaleta

  Beraien adinekoen artean gizonezkoek erabiltzen dute hitanoa. Gazteagoen artean, aldiz, ez. Dendan lan egin izan du beti eta bezeroaren arabera egin izan du hika.

• Familiako kale baserria eta hikarekin lehen hartuemana

  Anjel Akizu Gaztañaga (1949) Aretxabaleta

  Kale baserrian zer animalia izaten zituzten azaltzen du Koldok, baita behiekin zelaietara egiten zuten bidea ere. Gainera, animaliei hika egiten zietela dio, behiei noka eta idiei toka. Gurasoei entzuten eta animaliekin hitz egiten ikasi zuen Anjelek hitanoa.

• Gurasoek seme-alabekin hika

  Anjel Akizu Gaztañaga (1949) Aretxabaleta

  Anjelen gurasoek seme-alabekin hitanoa erabiltzen zuten beti, nahiz eta aitak alaba guztiekin egiten zuen edo ez ezin duen gogoratu.

• Senideen artean hika

  Anjel Akizu Gaztañaga (1949) Aretxabaleta

  Anai nagusienari zein gurasoei zuka egiten zien, baina anai-arreben artean hika egin izan dute beti. Arreba gazteenek agian ez, baina gainontzekoek bai. Beraz, noka zein toka bietara ondo moldatzen da.

• Gurasoek beraien artean zuka

  Anjel Akizu Gaztañaga (1949) Aretxabaleta

  Gurasoek beraien artean zuka egiten zuten. Bikotekideen artean hika egitea imaginaezina dela dio, errespetu faltatzat hartzen baita.

• Animaliei hika eta haurrei zuka

  Anjel Akizu Gaztañaga (1949) Aretxabaleta

  Lagunekin eta senideekin hika erabiltzen zuten beti eta batez ere animaliekin. Animaliei eta haurrei berdin egitea Anjelek inoiz ez du ulertu. Haurrei zuka eta animaliei, aldiz, hika egin behar zaiela dio.