Hitanoari buruzko pasarteak

• Norbere buruarekin zuka

  Mireia Arrieta Lete (1979) Juxe Zuazua Eguren (1964) Aretxabaleta

  Beraien buruarekin normalean zuka egiten dute, momentu jakin batzuetan kenduta. Ez daukate beraien gurasoek zeukaten erabilera, eta beraz, erraztasuna.

• Gurasoek beraien artean zuka

  Mireia Arrieta Lete (1979) Juxe Zuazua Eguren (1964) Aretxabaleta

  Gurasoek ez dute beraien artean hika egin inoiz. Senar-emazteen artean, orokorrean, errespetu faltaren seinale da hika egitea.

• Idatzi gabeko arauak

  Mireia Arrieta Lete (1979) Juxe Zuazua Eguren (1964) Aretxabaleta

  Ume txikiei eta adinekoei ezin zaie teorian hika egin. Arau horiek apurtzen joan dira denborarekin. Hikalaguna da hori argien eta eraginkorren ikusten den eremuetako bat, arauen apurtze horrek ekar ditzakeen onurak ikusteko.

• Hika non entzun eta nola ikasi zuen

  Koldo Zubizarreta Lasagabaster (1949) Aretxabaleta

  Gurasoekin zuka egin izan du beti, baita anai-arreben artean ere. Familiako zirkulu handiago batean, aldiz, hitanoa entzuten zuen. Ikasi, aldiz, kalean ikasi zuen, eta han hasi zen erabiltzen, gehienek hala egiten zuten eta. Euskaraz hitz egiten zutenek erabiltzen zuten batez ere. Baina, gerraosteko garaia zela kontuan hartuz, gaztelania asko eta, beraz, hitanorik ez.

• Zenbat urterekin hasi zen hika hitz egiten

  Koldo Zubizarreta Lasagabaster (1949) Aretxabaleta

  Kuadrilako ohitura aldaketek ekarri zuten bai euskararen erabilera handiagotzea eta baita hikaren erabilera ere.

• Emakumezkoei hika ez

  Koldo Zubizarreta Lasagabaster (1949) Aretxabaleta

  Orokorrean emakumezkoei zuka egin izan die beti. Ez etzekitelako, emakumezkoekin hitz egiteko ohiturarik ez zegoelako baizik.

• Norekin egiten du hika gaur egun?

  Koldo Zubizarreta Lasagabaster (1949) Aretxabaleta

  Gaur egun kuadrilako guztiekin egiten du hika. Eta kuadrilakoak ez diren gizonezkoekin ere bai. Emakumeekin, aldiz, oso gutxirekin.

• Hika, elkarrizketa sinpleak

  Koldo Zubizarreta Lasagabaster (1949) Aretxabaleta

  Emakumezkoekin erraztasun handiagoz egiten du zuka. Baina noka eta toka bietan antzeko moldatzen da. Toka egiten duen jendearekin dituen elkarrizketak sinpleak dira, kuadrilakoekin dituenak adibidez. Aditz formen aldetik ere, beraz, errazagoak dira.

• Aretxabaletan entzuten al da hika?

  Koldo Zubizarreta Lasagabaster (1949) Aretxabaleta

  Beraien adinekoen artean gizonezkoek erabiltzen dute hitanoa. Gazteagoen artean, aldiz, ez. Dendan lan egin izan du beti eta bezeroaren arabera egin izan du hika.

• Familiako kale baserria eta hikarekin lehen hartuemana

  Anjel Akizu Gaztañaga (1949) Aretxabaleta

  Kale baserrian zer animalia izaten zituzten azaltzen du Koldok, baita behiekin zelaietara egiten zuten bidea ere. Gainera, animaliei hika egiten zietela dio, behiei noka eta idiei toka. Gurasoei entzuten eta animaliekin hitz egiten ikasi zuen Anjelek hitanoa.

• Gurasoek seme-alabekin hika

  Anjel Akizu Gaztañaga (1949) Aretxabaleta

  Anjelen gurasoek seme-alabekin hitanoa erabiltzen zuten beti, nahiz eta aitak alaba guztiekin egiten zuen edo ez ezin duen gogoratu.

• Senideen artean hika

  Anjel Akizu Gaztañaga (1949) Aretxabaleta

  Anai nagusienari zein gurasoei zuka egiten zien, baina anai-arreben artean hika egin izan dute beti. Arreba gazteenek agian ez, baina gainontzekoek bai. Beraz, noka zein toka bietara ondo moldatzen da.

• Gurasoek beraien artean zuka

  Anjel Akizu Gaztañaga (1949) Aretxabaleta

  Gurasoek beraien artean zuka egiten zuten. Bikotekideen artean hika egitea imaginaezina dela dio, errespetu faltatzat hartzen baita.

• Animaliei hika eta haurrei zuka

  Anjel Akizu Gaztañaga (1949) Aretxabaleta

  Lagunekin eta senideekin hika erabiltzen zuten beti eta batez ere animaliekin. Animaliei eta haurrei berdin egitea Anjelek inoiz ez du ulertu. Haurrei zuka eta animaliei, aldiz, hika egin behar zaiela dio.

• Haur txikiei hika?

  Anjel Akizu Gaztañaga (1949) Aretxabaleta

  Haurrei oso umetan zuka, baina adin jakin batera iristean jada hika egin behar zaiela dio jende askok. Anjelek ez du desberdintasun horren berririk. Berak bilobei jaio direnetik hika egin izan die. Txikienari izan ezik, neska dena.

• Semearekin hika eta alabarekin zuka

  Anjel Akizu Gaztañaga (1949) Aretxabaleta

  Alabarekin zuka egiten du eta semearekin, aldiz, hika. Haserreren batean, edo kasu oso zehatzetan, egin izan dio alabari hika. Emakumezkoei hika ez egitearena ohiturarengatik dela dio, besterik gabe. Emakumezkoen artean gehiago galdu delako ere bai.

• Hika gehiago gizonekin emakumeekin baino

  Anjel Akizu Gaztañaga (1949) Aretxabaleta

  Lagunekin erabiltzen du, batez ere, hitanoa, kuadrilakokin zein beste batzuekin. Gazteagoekin ere erabiltzen du noizbehinka. Emakumeen kasuan, aldiz, arrebekin soilik erabiltzen du. Hitanoz hurbiltzen zaion orori ere hika erantzuten dio, emakumea izan edo ez. Hala ere, emakumeei gutxiago egin izan die.

• Hitanoaren gainbehera

  Anjel Akizu Gaztañaga (1949) Koldo Zubizarreta Lasagabaster (1949) Aretxabaleta

  Gazteagoen artean hitanoa galtzen dabilela argi ikus omen daiteke. Galera orokorra dela uste dute, nahiz eta emakumezkoena lehenago eman zen.

• Baserrian hobeto mantendu da hitanoa

  Anjel Akizu Gaztañaga (1949) Koldo Zubizarreta Lasagabaster (1949) Aretxabaleta

  Baserritarrak ziren batez ere hika erabiltzen zutenak. Kalean gazteleraren eragin handiagoa zegoen eta, beraz, euskara zein hika gutxiago entzun eta erabiltzen ziren. Baserrietan hobeto mantendu da euskara, baita bere forma guztiak ere, hitanoa barne.

• Hika erabiltzaile gazteena herrian?

  Anjel Akizu Gaztañaga (1949) Koldo Zubizarreta Lasagabaster (1949) Aretxabaleta

  Hitanoz egiten duen pertsona gazteena zein den esatea zaila zaie, ez baitute hortan arretarik jartzen. Hala ere, bai ikusten dituzte euskaraz oso ondo hitz egiten duten kanpotarrak eta pozgarria zaie benetan.