Hika hizketan

• Antzuolako Batzokia; kalean euskaraz, eskolan gaztelaniaz

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  Bere aitona Antzuolako lehenengo alkate nazionalista izan zen. Antzuolako Batzokia. Txikia izan arren, jende asko biltzen zen, antzerkia ikusteko. Kalean denek euskaraz egin arren, eskolak gaztelaniaz izaten ziren. Maistrak doktrina bakarrik ematen zien euskaraz. Maistraren senarra, Ramirez, postari moduan etorri zen Arabatik.

• Meza-laguntzaile Antzuolan eta Bergaran

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  Meza-laguntzaile moduan ibili zen mutikotan Antzuolan. Hiru pezeta ordaintzen zizkieten hilean. Gero, Bergaran, bost urtez lagundu zion osabari, goizeko seietako mezan. Garai hartan, auzoetako abadeak ere kontatuz gero, 25 abade inguru egongo zirela Bergaran dio. Antzuolan bost zeuden. Uzarragako parrokia, Antzuolako zaharrena, ezaguna izan da.

• Elizako "langileak": abadeak, meza-laguntzaileak, sakristaua...

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  Meza-laguntzaile lanak Antzuolan: meza nagusia, bezperak, bederatziurrenak... Ordu asko sartzen zituzten. Parrokian hiru abade, hiru meza-laguntzaile eta sakristaua egoten ziren. Bergaran bi meza-laguntzaile, sakristaua, beata eta zazpi abade zeuden parrokian.

• Aitak Argentinatik ekarritako urrezko kazola

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  Aita Argentinan egona zen, Buenos Aires ondoan. 1914 inguruan urrezko kazola bat erosi ei zuen 25.000 pezeta inguru ordainduta, anaiari oparitzeko. Kazola hura, osaba abadea hil zenean, elizaren esku geratu zen.

• Hegazkin italiar bat jausi zen Antzuolan

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  Gerra sasoian hegazkin italiar bat erori zen Antzuolan. Anjel ordurako Antzuolan zegoen, Herediatik bueltatuta. 1937a izango zela dio. Hegazkinaren pieza bat gordeta eduki zuen. Italiar asko ibili zen Antzuolan, konpainia bat bertan egon zelako.

• Bergaran herri eskolan, marianistetan eta dominikoetan

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  Hamar urte betetzeko zegoela itzuli zen Bergarara. Lehenengo, herriko eskolan ibili zen urtebetez. Gero marianistekin eta dominikoekin ibili zen. Batxilerra egitera dominikoengana joan zen bera, baina beste batzuk San Viatorrera joan ziren. Bi urtez-edo egon ziren San Viatorrekoak Bergaran.

• 16 urterekin “Banco de Vizcaya”ra lanera

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  16 urterekin “Banco de Vizcaya”n hasi zen lanean. Bergaran sei hilabete egin zituen eta gero Soraluzen egon zen 24 urte ingurura arte. 300 pezeta irabazten zituen hasieran. 16 urterako mutil eginak zirela dio.

• 16 urterekin Bergarako futbol taldean

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  16 urterekin Bergarako futbol taldean jokatzen zuen. Lehenengo aldiz jokatu zuenean, botei guata ipini behar izan omen zien puntan, handiegi zituelako. Oñatiko Aloñamendi taldean jokatzen zuen jokalari bat aipatzen du.

• Soraluzen 4.000 langile eta hiru banketxe 1944an

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  Anjel bankuan lanean hasi zenean, 1944an, dirua eskuan gutxi erabiltzen zen, baina soldatak ordaintzeko bai. Garai hartan Soraluzeko lantegietan 4.000 pertsona inguruk lan egiten zuten. Antzuolatik trena beteta joaten zen eta Bergaratik ere jende asko. Osintxun orduan ez zegoen lantegirik ia eta Bergaran ehungintzakoak bakarrik. Hiru banketxe zeuden Soraluzen: "Banco de Vizcaya", "Banco Guipuzcoano" eta "Banco San Sebastián". Aurrezki kutxa modukoa Aldundiak eramaten zuen.

• Miloiak maletan hartuta, trenean lasai

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  Soraluzen 1944an 4.000 langile inguru zeudenez, diru asko mugitzen zuten bankuan. Donostiara joan-etorria egin izan zuen diru bila trenez eta batzuetan bi miloi edo gehiago ekartzen zituen maletan, lasai asko. Urtean 30 bat aldiz joaten zen. Banketxean hiru langile eta zuzendaria egoten ziren.

• Langile arruntarentzat oso zaila dirua aurreztea

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  Berak bankuan lan egin zuen sasoian, bazegoen dirua aurrezten zuen jendea, baina ez asko. Komertzioren bat edo zerbait zuen jendea izaten zen. Langile arruntarentzat oso zaila zen aurreztea. Gainera, normalean seme-alaba asko izaten zituzten etxean mantentzeko.

• Etxeen errenta soldataren araberakoa

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  Garai batean etxeen errenta bost ogerleko ordaintzen zela dio. Beraiek, 1938an etorri zirenean, 300 pezeta ordaintzen zuten. Irabazi ere halaxe egiten zen. Berak 300 pezeta irabazten zituen 16 urterekin, bankuan hasi zenean, eta 1953an, hango lana utzi zuenean, 1.200. Handik urte batzuetara Comesa lantegian sartu zenean zenbat irabazten zuen.

• Soraluzeko Gallastegi lantegiak bizikleta ematen zien langileei

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  Garai batean jende asko joaten zen bizikletaz lanera. Soraluzeko Gallastegi lantegian bizikletak egiten zituzten eta langile berriren bat hasten zenean, bizikleta ematen zioten. Gero, haren balioa soldatatik kendu. Bizikleta ez zuten denek edukitzen.

• Zapatagintza lantegiak Bergaran

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  Bergaran ehungintza lantegiak ziren nagusi, baina zapatagintzako 5 lantegi ere bazeuden gutxienez. Horietako bi lantegi komentuetarako oinetakoak egitera dedikatzen ei ziren. Zapatila zuriak egiten ziren asko.

• Bergarako zapatagintza lantegiak

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  Bergarako zapatagintza lantegiak: Lazpiur, Amenabar, Jauregi, Kintana, Larrañaga, Igartua... Ez ziren lantegi txikiak; Lazpiurrenean, esaterako, 30 langile inguru ibiliko zirela dio. Gehiena kanporako egiten zuten. Larrua Antzuolatik ekartzen zuten edo, bestela, Agurainen ere bazegoen beste fabrika bat.

• Hainbat herritako zinema aretoetako arduradun

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  Bergarako Irala eta Novedades zinemak berak zabaldu zituen. Oñatiko Santa Ana ere bai, 1985ean, eta baita Ordiziako antzokia ere. Zinema kontuetan lan egin zuen eta sasoi batean hainbat herritako aretoen ardura berak izan zuen.

• Gaztelaniarekin txarto; ikasketekin jarraitzeko dirurik ez

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  Mutikotan Bergarara joan zenean, gaztelaniarekin ibiltzen zen txarto ahozko azterketetan. Errezoak ere euskaraz egiten zituen, gaztelaniaz ez zelako moldatzen. Izan ere, doktrina izan zen euskaraz ikasi zuen gauza bakarra. Marianistekin lehenengo maila eta gerokoak dominikoekin egin zituen. Ikasketa amaierako azterketa egitera Madrilera edo Zaragozara joan behar izaten zen eta, euren etxean dirurik ez zegoenez, lanean hasi behar. Unibertsitate mailako ikasketak egiten zituzten bakarrak dirua zuten familietakoak izaten ziren.

• Irala zinema-aretoa; zerk egin die kalte zinemei?

  Anjel Azkarate-Askasua Lamariano (1928) Bergara

  1970ean ireki zuen Irala zinema Bergaran. 1975ean aurretik 10 urtez itxita egon zen Novedades aretoa ireki zuen. Irala irekitzean, aurretik Bergaran zegoen zinema-aretoa itxi egin zen, jende guztia Iralara joaten zelako. 1800 metroko pantaila zuen. Pena handia hartu zuen itxi zenean. Bere ustez kotxeek egin zioten kalte handia zinemari, jendea kanpora joaten hasi zelako. Beste faktore batzuk: bideoak, telebista...

• Senideak armaginak

  Antonio Izagirre Aranburu (1902) Ermua

  Bere anaia arma kontrabandoan harrapatu zutenean, lantegia itxi behar izan zuten. Aita, aitona eta birraitona armaginak izan ditu.

• Ermua armagina

  Antonio Izagirre Aranburu (1902) Ermua

  Erakusketan izan zituzten hainbat pistola baina guardia zibilek gerra aurrean apurtu egin zizkieten armak, debekatu egin zituztelako. Ermuarrak armagintzatik bizi zirela dio, eibartarren moduan. Pistola automatikoak egiten zituzten. Materiala eta makinak Eibartik ekartzen zituzten.