Hika hizketan

• San Elias egunean emakumeak lan eta lan

  Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

  San Elias eguneko ospakizuna, bazkaria eta erromeria egoten zen. Beti gizonak eserita eta emakumeak lanean gogoratzen dituzte. San Elias ermita gaur egun. Oñatiko hitanoa.

• Garbitokiak, tertulian aritzeko aitzakia

  Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

  Tertulian aritzeko aitzakia ziren garbitokiak emakumeentzat. Goiz osoa ematen zuten han. Iturrira ur bila joatea. Oñatiko hitanoa.

• Arropa garbigailua, asmakuntza ederra

  Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

  Etxera garbigailua eraman zuten lehen aldia. Irratia eta telebista. Kantuak eta nobelak gaztelaniaz. Oñatiko hitanoa.

• Mutilak tabernara, neskak ez

  Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

  Araotzen ez zen taberarik, saloia egon zen, baina geroago. Gaztetan ez ziren tabernan sartzen, helduagotan, ordea, bai. Telefonoa zen tabernan, eta deiak nola egiten zituzten kontatzen dute. Oñatiko hitanoa.

• Gizonak eta emakumeak, baserriko lanetan

  Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

  Hirurak aritu dira baserriko lanetan, gazte-gaztetatik, gustura gainera. Jan ohi zituztenak. Oñatiko hitanoa.

• Gizonezkoen lanak, gogorragoak?

  Mila Maiztegi Bengoa (1949) Maria Jesus Markuleta Lete (1952) Belen Zumalde Barrena (1963) Oñati

  Etxeko zein baserriko lanen banaketa. Belenen etxean, emakumeek gehiago egin dituzte etxeko lanak gizonek baino. Etxean emakumeak bakarrik zeudenean, ordea, emakumeek egiten zituzten egin beharreko guztiak. Oñatiko hitanoa.

• Emakumeen sozializazioa: meza eta erosketak

  Mila Maiztegi Bengoa (1949) Maria Jesus Markuleta Lete (1952) Belen Zumalde Barrena (1963) Oñati

  Emakumeen sozializazioa betebeharrei loturik egon ohi zen, mezari eta erosketei hain zuzen. Izan ere, berriketan aritzeko aitzakia ziren horiek. Mezara joan beharra. Oñatiko hitanoa.

• Eskolan denak batera

  Mila Maiztegi Bengoa (1949) Maria Jesus Markuleta Lete (1952) Belen Zumalde Barrena (1963) Oñati

  Arantzazun neska-mutilak batera egoten ziren eskolan, Araotzen, aldiz, ez. Olabarrietan denak batera aritzen ziren txikitaan, baina behin eskola nazionalean sartuta, ez. Mezetan gizonak batetik eta emakumeak bestetik.Oñatiko hitanoa.

• Umetako jolasak

  Mila Maiztegi Bengoa (1949) Maria Jesus Markuleta Lete (1952) Belen Zumalde Barrena (1963) Oñati

  Maria Jesusen kasuan, Olabarrietan, denak batera jolasten ziren txikitan. Sokasaltoan, sakaponetan, zankarrankatan... neskak bakarrik aritzen ziren. Mutilekin batera harrapaketan, txorro-morrora, pote-poteka... Oñatiko hitanoa.

• Erromeriak: zeinek kalabaza gehiago eman

  Mila Maiztegi Bengoa (1949) Maria Jesus Markuleta Lete (1952) Belen Zumalde Barrena (1963) Oñati

  Erromerietan neskak neskekin aritzen ziren dantzan, eta mutilak hurbiltzen zitzaizkien dantzan egitera gonbidatzeko. Kalabaza mordoa ematen zuten. Oñatiko hitanoa.

• Ezkondu aurreko sexua bekatu

  Mila Maiztegi Bengoa (1949) Maria Jesus Markuleta Lete (1952) Belen Zumalde Barrena (1963) Oñati

  Emakumeek sexu-harremanak izatea gaizki ikusirik zegoen, gizonek izatea, aldiz, ez. Bekatua bazen ere, nobiotan eta ezkontzeko asmoa izandakoan bakarrik izaten ziren harremanak. Oñatiko hitanoa.

• Gizonak tabernan, emakumeak kafetegian

  Mila Maiztegi Bengoa (1949) Maria Jesus Markuleta Lete (1952) Belen Zumalde Barrena (1963) Oñati

  Domeketan kafetegira joaten ziren neskak, baina ez tabernara. Tabernara sartzekotan, gizonekin batera sartzen ziren. Oñatiko hitanoa.

• Gizakumeek askatasun handiagoa

  Mila Maiztegi Bengoa (1949) Maria Jesus Markuleta Lete (1952) Belen Zumalde Barrena (1963) Oñati

  Emakumeek duten askatasuna, gauez bakarrik ibiltzea, presioa... Belenen kasuan, semearekin gehiago hitz egin du gaiaz alabarekin baino. Oñatiko hitanoa.

• Haurdunaldiak ezkutatu egiten ziren

  Mila Maiztegi Bengoa (1949) Maria Jesus Markuleta Lete (1952) Belen Zumalde Barrena (1963) Oñati

  Inguruan haurdunaldiak ezkutatzea bizi izan du Belenek, batez ere, ezkontzatik kanpokoak zirenak. Oñatiko hitanoa.

• Garai bateko familiak, handiak

  Mila Maiztegi Bengoa (1949) Maria Jesus Markuleta Lete (1952) Belen Zumalde Barrena (1963) Oñati

  Seme-alaba gehiago izaten zituzten garai batean, euren belaunaldian gutxiago. Adopzioa ere oso ohikoa zen. Oñatiko hitanoa.

• Emakumeek erdararako joera handiagoa?

  Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

  Nabarmenki kalean emakumeek gehiago egiten zuten gaztelaniaz gizakumeek baino. Mutilek euren artean euskaraz hitz egiten zuten, baina neskekin ez, ezta neskek euren artean ere. Gaur egun gaztelania zabaltzen ari da herrian Piliren iritziz. Oñatiko hitanoa.

• Ezkutuan irakurri behar

  Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

  Piliren ama oso elizkoia zen, eta mezara egunero joaten zen. Eskolan ere elizak indar handia zuen, eta giro erlijiosoa oso zabaldurik zegoen gizartean. Parrokoak Piliri irakurtzea arriskutsua zela esan zion. Bekatuak asmatu beharra. Oñatiko hitanoa.

• Oñatz taldeak gauza asko aldatu zituen Oñatin

  Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

  Domeketan elkartzen ziren lagunak, astean zehar ez baitziren biltzen. Kalean egoten ziren neskak, mutilak, ordea, tabernan. Oñatz gazte-taldea: antzerkia, dantza... Oñatiko hitanoa.

• Emakumeek josten ikasi behar

  Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

  Piliri gertatutako anekdota. Jostea betebehar moduko bat zen emakumeentzat, eskolan ere irakasten zen. Oñatiko hitanoa.

• Baserriko lanen banaketa

  Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

  Emakumeek gehiago egiten zuten etxe barruko lana kanpokoa baino. Ganaduaz eta soroaz gehiago arduratu izan dira gizonezkoak. Oñatiko hitanoa.