Hika hizketan
-
Maxurreneko barkilloa
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Neskameak zilarrezko ontzi bat ostu zuela uste zuten, eta kandela bihurria egin zioten mina emateko. Etxeko zuhaitz bat ihartzen hasi zen ontzia zuhaitzean utzia zegoelako.
-
Frantziako erregeak inortaz behartu gabe bizi nahi
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Frantziako erregeak inortaz bizi gabe bizi nahi omen zuen. Ustez, denetatik hartu ondoren, hala bizitzen hasi zen egun berean ohartu zen ezinezkoa zela.
-
San Pedrori ipurdia erre nahi
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Pello izeneko bat teilatura igo eta San Pedrori ipurdia erretzen saiatu omen zen etxafuegoak botaz.
-
Ardi bat gaizkitu
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Ardi bat gaizki jarri zen eta ardoa eman zioten sendatzeko. Baita sendatu ere.
-
Kartetan “ahuntza” jokatzea eta “erdia eta erdia” egitea
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Kartetan berdinketa gertatzen zenean, azken partidak erabakitzen zuen garailea. Horri ahuntza esaten zitzaioan. Bestalde, ardoa eta gailetak hartzen zituzten kartetan aritzeko “erdia eta erdia” deituriko ohituraren arabera.
-
Munduaren haserako martxak
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Mundua sortu zenean, gauza guztiek, baita animaliek ere, hitz egiten zuten. Goroldioak berriz ez, eta erakusten hasi zirenean, denek galdu zuten hizketako gaitasuna.
-
Oihal txuria paratzen zuten ezpandan
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Baserri inguran lanean ari zirenei, bazkaltzera joateko abisua oihal txuriaren bidez egiten zieten etxekoandreek.
-
Artzaia gaizkitu eta ohatilan ekarri
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Artzai bat gaizkitu zen Leitzelarren, eta beste artzai batzuek haren baserriraino eraman behar izan zuten bidezidor guziak barrena ohatila batean.
-
Kukutxeztula sendatzeko astoaren esnea
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Kukutxeztula gaitza sendatzeko astoaren esnea erabiltzen zuten lehen.
-
Hanka hautsi, eta menditik eraitsaldian ekarri
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Ehiztari batek hanka hautsi zuen oihanean eta oihuka hasi zen. Baserritar batzuek oihuak aditu, bertara joan, eta eratsaldian ekarri zuten.
-
Behia esnerik gabe etortzen etxera
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Lehen behiak mendira larretzen zituzten. Baserri batean ohartu ziren behi bat iluntzean esnerik gabe etortzen zela. Erreparatzen hasi, eta suge batei nola ematen zion ikusi zuten.
-
Olentzero arratsean su berria baserrietan
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Olentzerotan su berria egiten zuten baserrietan, zaharra garbitu ondoren. Familiako bakoitzarentzat egur zati bana paratzen zen su horretan.
-
Sugeak ardia hozkatzen zuenean, elorri arantzarekin zulatzen guk
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Ardia sugeak hozkatuz gero, elorri-arantzarekin zulatzen zuten lehen. Geroago ikasi zuten hobe zela ebakitzea, Iparraldeko batzuei esker.
-
Sugeak zakurra hozkatu
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Sugeak zakurra hozkatu zuen behin, eta zakurra hilzorian zegoela, ebakia eginda garbitu zioten pozoia.
-
"Odola aterako al didak?"
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Artzai bat gaizki jartzen zen odolanak jotzen zuenean, tentsioa igotzen zion gaitzak jotzen zuenean. Horrelakoetan, odola atera behar izaten zioten.
-
Oilaloka eta txitak ezin harrapatuz
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Oilo batzuek kabia eta txitak mendian edo nonahi egiten zituzten. Horrelakoetan sekulako komeriak erabiltzen zituzten haien bila.
-
Idiak zeramatzaten kontrabandoan
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Kontrabandoko idiak baserri bateko ikuilura joan ziren. Baserrian zalaparta sumatu zuten eta esnatu. Azkenean, haien bideari segitu zioten kontrabandoan zebiltzanek beren idiekin.
-
Beharrak lagundu omen zioan lehengoari ere
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Aitak egurra ekartzera bidali zuen semea, bakarrik bidali ere, beharra izeneko batek lagunduko ziola esanda.
-
Azeriak axuriari lepoa moztu eta eraman
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Azeriak oso kalte handiak eragiten dituzte baserrietan. Besteak beste, axuriei lepoa moztu eta eraman, gorputza bertan utzita.
-
Txu zaharra, behor azkarra
Miel Sukuntza Sagastibeltza (1937) Leitza
Behor zahar bat bazen mendian bizi zena, baina eguraldiak aldaketa zuenean bordara joaten zena elurra hasi baino lehen. Artzaiek haren bidez jakiten zuten elurra zetorrela.