Hika hizketan

  • Maritxu Arrese Euskara batuaren eragina hitanoaren galeran

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Hitanoa gainbehera doa Euskal Herri osoan. Ramonen ustez euskara batuaren etorrerak eta horrek sortutako aldaketak izan dezake eragina, euskara batuak gauza oso onak ekarri dituen arren.

  • Maritxu Arrese Arrasaten emakume gutxik egiten zuen euskaraz

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Ramonek dio, bera gaztea zenean, oso emakume gutxik egiten zutela euskaraz Arrasaten, jakin arren. Zorionez, gaur egun emakume horietako gehienek euskaraz egiten ei dute. Euskaraz egin ezean, hika are gutxiago. Emakumeen artean hikaren egoera okerragoa izatea hortik etor daitekeela iruditzen zaio.

  • Maritxu Arrese Euskararen egoera Eskoriatzan

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Gaur egun gazteek kalean gaztelaniarako joera dute, ta horrek nahi gabe gaztelaniaz jarraitzera eramaten gaituela. Gainera, euskaraz ez dakienen bat egonez gero, gaztelaniara jotzen dugu. Hala ere, garai batetik euskararen egoera asko hobetu dela iruditzen zaio, nahiz eta erabilera areagotzeko lan handia egin beharra dagoen oraindik ere.

  • Maritxu Arrese Gizonezkoek hika aritzeko aukera gehiago I

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Garai batean gizonezkoak tabernan edo elkarteetan elkartzen ziren, baina emakumeak ez. Bai gizonezkoek eta bai emakumezkoek hika erabiltzen zuten lagunekin elkartzean, baina gizonezkoak gehiago elkartuko ziren ziurrenik.

  • Maritxu Arrese Gizonezkoek hika aritzeko aukera gehiago II

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Gizonezkoek, tabernan elkartzen zirenean, hika egiten zuten elkarrekin eta, laguna izan ez arren, han ezagututakoari hurrengoan ere hika egiten zioten, konfiantza-puntua hartzen zutelako. Maritxuk dio norbaiti hika egin eta zuka erantzuten badu, konfiantza falta iruditzen zaiola.

  • Maritxu Arrese Hikaren aurkako iruzkinak

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Hika zakarra dela entzun izan dute. Eta hika eginez gero, "hori baserrittarra izangon" bezalako iruzkinak ere bai. Pertsona batzuen aurreiritziak direla diote. Ramonek dio berak ez duela izan inoiz ikuspegi hori, berak konfiantza gehien duen pertsonekin egiten duelako hika.

  • Maritxu Arrese Telebistan eta irratian hika gutxi

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Zaila izaten da hizkuntza-ohiturak aldatzea. Telebistan eta irratian ez da hikarik entzuten eta horrek ere badu eragina. Umeek hika entzuteko eta ikasteko, egokia litzateke marrazki bizidunetan hika sartzea.

  • Maritxu Arrese Gero eta baserritar gutxiago; Maringo egoera

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Gero eta baserritar gutxiago dago. Etxeek iraungo dutela uste du Ramonek, baina baserritarrek ez. Marinen 1700 inguruan 37 baserri zeuden; gaur egun ez dago baserritik bizi denik. Baserritarren protestak. Egoera okerrera doa. Gazteak auzoetara bizitzera joateko oztopoak: zerbitzurik ez.

  • Maritxu Arrese Marinen denek euskaraz

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Marinen euskaraz egiten dute, baita gazteek ere.

  • Maritxu Arrese Baserriko emakumeek lan handia

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Garai batean emakumeek lan asko egin behar izaten zuten baserrian, soroko lanez gain etxeko lan guztiak ere euren gain izaten zituztelako. Gizonek ez zuten etxeko lanik egiten. Gaur egun egoera hobetu da emakume baserritarrentzat. Kalean, ostera, egoera ez ote den okertu dio Ramonek: oraindik ere emakumeek izaten dute umeen ardura eta, gainera, etxetik kanpora lan egiten dute.

  • Maritxu Arrese Garai batetik aldaketa handia; teknologia eta berrikuntzak

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Garai batean errekara joaten ziren arropak garbitzera. Ur gutxi izaten zen etxeetan eta argia ere gutxi. "Txirristolia" erabiltzen zen argi egiteko. Gauzak asko aldatu dira, teknologiak onurak ekarri ditu. Badira okerrerako diren berrikuntzak ere, baina bakoitzak hartu behar neurria. Garai batean, baserri batetik bestera abisua pasatzeko, ulu egin behar. Ordua kanpaiei esker jakiten zuten.

  • Maritxu Arrese Gaztelaniaz ere egin arren, euskara nagusi gazteen artean

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Beraiek ere izan zuten gaztelaniarako joera, baina euskararen aldeko bultzadari esker euskaraz egiten jarraitu zuten. Gazteek gaur egun gaztelaniaz egiten dutela tarteka, baina euskara dela nagusi iruditzen zaie. Ramonek ez du uste gaztelaniarako joera gehitzen joango denik.

  • Maritxu Arrese Telefonoa: ez izatetik gabe ezin bizi izatera

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Telefonoa aurrerapen handia izan zen. Maringo lehen telefonoa beraien etxean jarri zuten eta norbaitek deitutakoan etxe hartara abisua ematera joan behar. Mugikorrak hasi aurretik, bidaietara ere telefonorik eta bestelakorik gabe joan behar, baina orduan ez zen horren beharrik sentitzen. Gaur egun, berriz, ez dakigu telefono gabe bizitzen.

  • Maritxu Arrese Euskal kantak ikasten zituzten `Boga-boga´ liburutik

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Ez dute gaur egungo euskal musika talderik ezagutzen. Garai batean euskal kantak ikasten zituzten abadearekin, maistra etorri aurretik, `Boga-boga´ liburuarekin. Gustuko zuten abestea. Maritxuk dio arrosariotik irtendakoan kantuan joaten zirela basora. Gaur egun gazteek ez dute euskal abestirik abesten. Ramonek dio beraiek tabernarik taberna kantuan ibiltzen zirela.

  • Maritxu Arrese Meza, jendea elkartzeko aitzakia

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Garai batean auzokoak mezara joaten ziren eta denak elkartzeko aitzakia izaten zen. Gaur egun askoz gutxiago ikusten dute elkar. Gaur egun Whatsapp bidez izaten da gehiago harremana.

  • Iñaki Dorronsoro Zoriak euskaltegiko irakasle izatera eraman zuen

    Iñaki Dorronsoro Maioz (1994) Ataun

    Ingeniaritza zibila ikasi zuen Bilbon, baina berehala konturatu zen ez zela hori nahi zuena. Buelta asko eman ostean, Lasarteko euskaltegian hasi zen lanean. Bide horretan ez du bereziki euskararen inguruko lanketarik egin eta ataundarra izateak eta etxean euskara ona jasotzeak ahalbidetu duela bera euskara irakasle izatea dio.

  • Iñaki Dorronsoro Euskara aberatsa jaso du etxean

    Iñaki Dorronsoro Maioz (1994) Ataun

    Aita ataundarra eta ama orexarra ditu. Gurasoengandik euskara ona jaso du, haiek aurrekoengandik halaxe jaso zutelako. Pertsonaren arabera euskara itxiagoa edo garbiagoa erabiltzen du. Tratamenduei dagokienez ere badu aberastasuna. Umetatik jaso du hika, gurasoek hala egiten diotelako. Berorika ere ez zaio arrotza egiten, "Jentilen etorrera" elkartekoen antzezpenetan entzun izan duelako eta familian ere aurrekoek erabiltzen zutelako.

  • Iñaki Dorronsoro Toka umetatik; noka beranduago

    Iñaki Dorronsoro Maioz (1994) Ataun

    Senide guztiak mutilak dira eta, ondorioz, etxean toka zen nagusi. Hala ere, beti entzun izan du noka ere, gurasoek euren senideekin noka ere erabiltzen zutelako. Umetan toka egiten zuen mutilekin eta neskekin zuka. Nagusitu arte ez zen hasi noka erabiltzen, jakin arren. Euskaltegian lanean hasteak zerikusia izan zuen noka erabiltzearekin, ikasleei eskatzen ziena berak ez zuela betetzen sentitzen zuelako. Hasieran zukatik nokara aldatzea kosta arren, gaur egun denekin hika egiten du.

  • Iñaki Dorronsoro Euskaltegiko ikasleei ere hika

    Iñaki Dorronsoro Maioz (1994) Ataun

    Hasieran kosta egin zitzaion noka egitea, baina lortu zuen. Gainera, kutsakorra dela dio, inguruko batzuk gerora hasi direlako. Euskaltegian C2ko ikasleei ere hika egiten die eta ikasturte bukaerarako izaten da hika ausartzen denen bat urtero.

  • Iñaki Dorronsoro Denei hika, zuka erantzun arren

    Iñaki Dorronsoro Maioz (1994) Ataun

    Gaur egun inguruko guztiekin hika egiten du, nahiz eta haiek zuka erantzun. Horretara ohitu egiten dela dio. Gainera, hika eginez gero, hika pixka bat dakitenak ere animatu egin daitezke.