Hika hizketan

• Hitanoa, etxetik edo eskolatik jaso behar

  Jose Ramon Jauregi Guridi (1960) Jaime Larrea Aranguren (1960) Antzuola

  Hika egiten jarraitzea dela bidea diote: ez galtzeko, egin egin behar dela. Noka nola indartu ez dakite. Kalean egiten ez duenak etxean ez duela egingo uste dute, eta alderantziz ere bai. Etxetik edo eskolatik jaso beharko luketela diote.

• Txamarretxe auzoan jaioa

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Txamarretxe auzoan jaio zen, artzainen auzoan. Gurasoak baserritarrak ziren, baina kale-etxean bizi ziren. Aitak CAFen egiten zuen lana. Sei senide ziren. Biosola baserrira asko joaten ziren.

• Kalean eta etxean hika

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Kalean ikasi zuen hitanoa, lagun artean. Mutilen artean gehiago erabiltzen zuten. Berari hika egitea ateratzen zaio. Gurasoei bromatan bakarrik hika, bestela zuka, eta senideen artean hika egiten zuten. Hirugarrena da bera.

• Neska-mutikoak umetan hika

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Gaztetxotan erdaraz hitz egiten hasi ziren neskak (mutilak ez). Aitak debekatu egiten zien. Umetako jolasak zeintzuk ziren esaten du. Neska-mutilen artean hika egiten zuten.

• Espainiako migratzaileekin zuten harremana

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  60ko hamarkadan migrazio handia egon zen herrian. Oso harreman ona izan zuten haiekin. Amak halaxe ikasi zuen erdaraz. Kanpotik etorritakoek ez zuten euskara ikasi, baina haien seme-alabek bai; kalean ikasten zuten euskara, eskolan dena erdaraz zelako.

• Andaluziatik etorritako emakumeen ohiturak

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Gizonak elkarteetara joaten ziren, eta emakumeak etxe aurrean elkartzen ziren. Berea ama galtzerdiak konpontzen zebilen bitartean Andaluziatik etorritako emakumeak pipak jaten ikusten zituenean harrituta geratzen zen; emakume haiek Ordiziara ere joaten ziren zinera. Tomatea gordinik jateari buruzko komentarioak.

• Bilore lantegiko neskak erdaraz; euskararen aldeko mugimendua

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  12-13 urterekin erdarako joera hartu zuten neskek, baina gero buelta eman zioten, euskararen aldeko herri mugimendua hasi zenean. Bilore lantegia ireki zutenean berak ere hantxe lanean hasi nahi zuen, baina amak ikasten jarraitzeko esan zion. Han zebiltzan neska askok erdaraz hitz egiteko ohitura hartu zuten.

• Don Modesto parrokoaren eragina

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Don Modesto parrokoak asko markatu zuen herria. Frankista zela dio eta igandeko sermoietan egundokoak esaten zituela abertzaleen eta "gorrien" kontra. Horren ondorioz, laiko eta ateo asko sortu ei ziren herrian.

• Guraso abertzaleak, euskaldunak

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Etxean abertzaleak ziren. Gurasoek argi zeukaten euskaldunak zirela eta ez españolak. Argiak itzalita entzuten zituzten irrati klandestinoak.

• Gerra garaian errepresio handia herrian

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Aitak Castellonen egin zuen soldaduska. Afrikan ere egon zen eta 20 arte zekien kontatzen arabieraz. Zaldibian errepresio handia egon zen gerra garaian. Hondasunen bahiketa ohikoa izan zen. Fusilatuak ere egon ziren.

• Don Jexux apaiza, Don Modestoren justu kontrakoa

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Aitak kontatzen zion gaztetan dantza taldean klandestinitatean entsegatzen zutela. Don Modestoren ondoren Don Jexus apaiza joan zen herrira, komunista. Hark ere bere marka utzi zuen. Gazte asko erakarri zituen. Antzerkia egiten zuten, mendira joan...

• Erlijioak egindako kaltea

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Amak ez zituen ulertzen beti elizan zebiltzan emakume batzuk, ateratakoan gaizki esaka eta epaitzen aritzen zirenak. Oiduiko aterpera joaten hasi ziren eta Don Modestok sermoian egundokoak esaten zituen beraiei buruz. Jendea epaitzeko giroa bultzatzen zuen erlijioak.

• Amaren izaera

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Ama feminista zela dio eta aitari eboluzionatzen lagundu ziola uste du. Besteek zer esango zuten ez zitzaion hainbeste inporta amari.

• LKIn sartu zen

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Konfrontazio politiko handiak egon ziren herrian, politika kontuengatik. LKIn sartu zen bera: troskista zen. Kartzelara eraman zuten, Martutenera. Herriko bi abertzale ere sartu zituzten eta haiei laguntzeko fondo bat sortu zuten herrian, baina beraientzat ez. Herrian errebeldia handia egon dela dio.

• Bere bila joan zirenean, konplizitatea

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Zergatik atxilotu zuten kontatzen du. Institutuan zebilen eta propaganda aparatuan zegoen. CAFen greba handiak izan ziren garai hartan eta beraiek ere manifestazioa egiten zuten. Txileko kolpea gogoratzen du... Polizia bere bila joan zenean, irakasle batek gezurra esan zien. Amak ere ezkutatu egin zuen vietnamita. Berak orduan ez zekien 1936ko gerran zenbat fusilatu zituzten.

• Madrilen epaitua, artean adingabea zelarik

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Sei hilabete egin zituen kartzelan. Adin txikikoa zen artean. Madrilen izan zen epaiketa. Ama bere defentsan atera zen beti. Amaren bizitza kontatzen du pixka bat eta haren izaera.

• Amari errebeldea izatea tokatu zitzaion

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Amaren izaerari buruz hitz egiten du. Anttoni Iztuetari errebelde izatea tokatu zitzaion eta berak asko miresten zuen. Hiru neska eta hiru mutil ziren; errebeldia puntu bat izan dute guztiek.

• Madrileko epaiketa II

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Madrileko epaiketa. Bi neska eta bi mutil ziren; kide bat asko torturatu zuten. Beraiek ez zituzten torturatu, baina gaizki tratatu bai. 'Vietnamita' libratu zutela dio, kopiak egiteko makina. Kopiak nola egiten zituzten azaltzen du.

• Selektibitatea ez zuen egin nahi izan eta neskametzan hasi zen

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Selektibitatearen kontra ere borrokatu zuen. Ez egitea erabaki zuen eta lanean hastea. Amari disgustua eman zion. Tolosara joan zen familia batera. Neskameen egoera ezagutu zuen hala: neska gazteak depresioak jota, interna etxeetan, kontraturik gabe...

• Magisteritza, Dominikar Errepublikan

  Anttoni Nazabal Iztueta (1956) Zaldibia

  Dominikar Errepublikara joateko aukera sortu zitzaion. Irakasle titulua han atera zuen.