Hika hizketan

• Gazteei hitanoaren inguruan azaldu beharrekoak

  Xabier Eizagirre Landa (1957) Azkoitia

  Hitanoa duela gutxira arte komunikazio-tresna ohikoa izan dela azaldu behar zaie gazteei bere ustez. Horrekin batera, bi norabidetakoa dela irakatsi behar zaie, egoeran jarriz. Eta, azkenik, erabiltzen den hitanoan egiten diren akatsak zuzendu beharko lirateke. Inork ez dienez irakatsi, hitano markak jartzen dituzte jarri behar ez diren lekuetan ere.

• Ahozkotasuna, herriko hizkera eta hitanoa, batera lantzeko aproposak

  Xabier Eizagirre Landa (1957) Azkoitia

  Garrantzitsua litzateke ikastetxeetan hitanoa txertatzea. Horretarako, kasu batzuetan, lehenengo irakasleak prestatu beharko lirateke. Bere ustez ahozkotasunarekin batera landu beharko litzateke hitanoa, era praktikoan, herriko euskararekin batera. Herri bakoitzean bertako aditz-formak landu beharko liratekeela uste du.

• Hikaren eremua oso murriztuta

  Xabier Eizagirre Landa (1957) Azkoitia

  IRALEko irakasleek hainbat topaketa egiten zituzten ahozkotasuna nola landu eta beste hainbat kontu elkarbanatzeko. Topaketa horietako batean Gasteizen irakasle zebilen batek esan zion hikaren kontua gipuzkoarrentzat uzten zuela. Gipuzkoara joanda, askok esan izan diote hikaren kontua Azpeiti-Azkoitikoentzat uzten dutela. Azkoitira joandakoan, neska gazteak hika "mutilen kontua" dela esaten entzun izan ditu.

• Hitanoa Bizkaian; hiketa adierazteko hitz edo espresioak

  Xabier Eizagirre Landa (1957) Azkoitia

  Hitanoa Bizkaian. Bizkaitar ezagun batzuk ikusi izan ditu telebistan hika, esaterako, Marino Lejarreta edo Amets Txurruka. Aulestin hitanoari "eztona ta baidona" esaten omen diote. Duela 19-20 urte azkoitiar bati "hitato" forma jaso zitzaion. Etimologiari begiratuta, egokia iruditzen zaio Euskaltzaindiak "hitano" hitza aukeratu izana.

• Etxeko atea beti zabalik Olotzan

  Fernando Aranbarri Oiartzabal (1947) Azkoitia

  Etxeko atea beti zabalik egoten zen Olotzan. Baserritar batzuek Intxausti edo Bizkargi lantegietan gauez lan egiten zuten eta Olotzatik pasatzen ziren bizikleta hartzera eta, bueltan, lagatzera. Ama alarguna zen eta bere kezkatxoa izango zuela dio.

• Amak ehuna egiten zuen linuarekin (lihoarekin)

  Francisca Lizarralde Mujika (1930) Maria Angeles Lizarralde Mujika () Teresa Lizarralde Mujika (1938) Beasain

  Amak ehuna egiten zuen linuarekin (lihoarekin). Linasoroak (liho-soroak) nolakoak izaten ziren; "liñadie". Toponimia. Lihoaren inguruko lanak; tresnak: txarrantxa; etab. Lixiba nola egiten zuten. Emakumeen bizimodua baserrian. Ura etxera ekarri aurretik, garbitu beharreko arropak buru gainean ipini eta errekara joan behar izaten ziren garbiketak egitera.

• Errementari baserrian jaioa

  Xanti Enparantza Leunda (1946) Beasain

  Xanti Enparantza Leunda (1946-02-07), Beasainen bertan jaiotakoa, Errementari izeneko baserrian. Garai batean aitona eta aita errementari eta perratzaile lanetan aritutakoak. Baserriko tresnak ere egiten zituzten. 1965 inguruan utzi zuen aitak.

• Beasaingo Errementari baserria

  Xanti Enparantza Leunda (1946) Beasain

  Duela gutxira arte "Ermentari" (Errementari) baserrian bizi izan dira.

• Garai hartan seminariora joandakoak asko izan ziren

  Jose Zufiaurre Goia (1934) Beasain

  Ospitaleko mojekin ikasi zuen lehendabizi (haur hezkuntza); geroago fraideekin ikasi zuen 12 urte bete zituen arte. Ondoren Saturrarango Seminarioan hiru urte eta erdi egin zituen.

• Aitaren zaletasunak: ehiza eta soinua

  Jose Zufiaurre Goia (1934) Beasain

  Aita soinujolea zen. Inguruko mendi-erromerietan jotzen zuen; Lierniko erromeria. Zeraingo gazteak bertara joaten ziren. Aitaren zaletasun nagusiak: ehiza eta soinua.

• Aitak eskopeta berreskuratu zuenekoa

  Jose Zufiaurre Goia (1934) Beasain

  Joxek etxean duen eskopetaren inguruko azalpenak. Gerra garaian, eskopetak konfiskatu egin zituzten eta aitak bere eskopeta nola berreskuratu zuen kontatzen du.

• Beasaingo alkateak ehiztariak guardian jarri zituen gerra garaian

  Jose Zufiaurre Goia (1934) Beasain

  Aita 1905ean jaiotakoa zen. Gerra Zibila hasi zenean, Beasainen sozialistak zeuden Udalean. Víctor Bernedo zegoen alkate. Udalak ehiztariei deitu zien eta guardia egiten jarri zituen ospitalean eta eliz atarian. Beasainen kanpotik etorritako langile asko zeuden, eta tartean sozialista asko. Altsasun Francoren tropek zer egin zuten ikusi ondoren, ikaratu eta ihes egin zuten. Aitak eta beste beasaindar batzuek gerratik ihesi egin zuten ibilbidea azaltzen du. "Subille".

• Gudariei Bilbo defendatzera joateko dei egin zitzaien

  Jose Zufiaurre Goia (1934) Beasain

  Eusko Jaurlaritzak gudariei egindako deia; Bilbo defendatzera joateko eskaera. Beasaindik ihes egindako batzuek Bilborako bidea hartu zuten. Gosea. Bilbo erori zenean, Urduñako kartzelara eraman zuten. Bitartean, ama-umeak Zerainera joan ziren bizi izatera. Ama Zeraindik Bernedoren lantegira joaten zen egunero bizikletan. Guardia Zibilek salbokonduktoa eman zioten.

• Gerra ondorengo samina

  Jose Zufiaurre Goia (1934) Beasain

  Aitaren gerra ondorengo samina, desilusioa. Euskaltzaletasuna gorde eta bizi guztian mantendu zuen. Autodidakta.

• Aralarren lan etnografikoak egin zituen; Jose Migel Barandiaranekin harremana

  Jose Zufiaurre Goia (1934) Beasain

  Etnografia gaietan nola sartu zen azaltzen du Joxek. Aitak piztu zion zaletasun hori. Aralar; bertako elementu etnografikoen bilketa. Kartografiari buruzko ezagutzak. Testigantzen bilketa. Joxe Migel Barandiaranekin hartu-emana. Arantzazuko Ama Birjinaren agerpenaren inguruko pasadizoa. Aralarko pilotalekuak.

• Joxe Miguel Barandiaran eta artzainen pilotalekuak

  Jose Zufiaurre Goia (1934) Beasain

  Joxe Migel Barandiaranek apaiz ikasketak non egin zituen. Orduko kontuak. Aralarrera egindako irteera; artzainekin harremana. Pilotalekuaren berri nola izan zuten. Joxe Miguel gerra garaian ihes egin eta Iparraldeko artzain batzuekin hizketan bertako pilotalekuak non zeuden aipatu zioten. 1953an itzuli zenean, beste lan batzuetan hasi zen. Salamanca; Iruñea. Joxe Zufiaurrek Barandiaranen esanei jarraituz, bederatzi pilotaleku aurkitu zituen Aralarren.

• Etniker, etnografia-taldeak

  Jose Zufiaurre Goia (1934) Beasain

  Barandiaranek probintzia bakoitzean Etniker taldeak sortu zituen. Jose Zufiaurre Etniker taldeen batzarrera gonbidatu zuen. Urte hartako batzarra Urkiolan egin zen eta elkarrekin joan ziren. Euskal Herrian aurkitu zen lehenengo trikuharria. Karmele Goñi; Jose Letona; Fermin Leizaola. Orduan hasi zen Joxe Beasaingo lan monografikoa egiten.

• Euskal gaien inguruko interesa; euskal kantutegia

  Jose Zufiaurre Goia (1934) Beasain

  Euskal gaien inguruko interesa aitak piztu zion eta seminarioan indartu egin zitzaion. Seminarioan, euskal kantak ikasi zituen. Euskal kantutegi baten bilduma egin zuten bertan. Hainbat kantutegi erakusten ditu.

• Seminarioan ikasi zituen euskarazko kantak

  Jose Zufiaurre Goia (1934) Beasain

  Euskal Kantutegia Seminarioan biltzen hasi zen. Aurretik ez zuen euskal kanturik ia ezagutzen. Eskolan fraideekin ibili zen eta dena erdaraz ikasten zuten. Heziketa gogorra.

• Seminarioan politika konturik ez; euskal kultura, berriz, bai

  Jose Zufiaurre Goia (1934) Beasain

  Seminarioan abertzaletasunaz ez zen hitz egiten. Politika alde batera geratzen zen. Kulturalki asko jantzi omen zen seminarioan egondako garaian.