Hika hizketan

  • Valentina Ugalde Arreoa erakusgai

    Valentina Ugalde Ugalde (1937) Hernani

    Balentinak ezkontzako arreoa prestatu eta erakusgai jarri omen zuen etxeko mahai baten gainean, auzokoak ikustera joan zitezen. Ohitura hala omen zen. Maistra izandakoa ere joan omen zen etxera, arreoa ikustera, eta baita Balentinak brodatzen egindako lana aintzat hartu ere. Gizonezkoek ez zuten arreorik prestatzen, baina Balentinak dio Nafarroako Sakanako herrietan bestelako ohiturak zituztela. Etxera negua pasatzera joan ohi zitzaien Olaztiko artzain batek kontatuta zekizkien halakoak.

  • Gurutz Ganzarain Gerra garaiko Zarauzko etxea

    Gurutz Ganzarain Ansa (1927) Andoain

    Gerra garaian bi gudarik eraman zituzten Gurutz-eta Donostiatik Zarautzera, gurasoak han zeudelako. Gaztetxoa zen Gurutz, baina orduko etxea gogoan izan du beti.

  • Maria Uranga Jauregi Maiorazkoaren eragina senideengan

    Maria Uranga Jauregi (1916) Andoain

    Anaia zaharrena ezkondu zenean joan behar izan zuen Mariak neskame.

  • Maria Angeles Belamendia Zerura baino infernura nahiago

    Maria Angeles Belamendia Tolosa (1931) Andoain

    Hildakoan zerura edo infernura joan nahi zuten galdetzen zien irakasleak. Maria Iraolak, Maria Angelesen ondoan esertzen zen neskatoak, zerura joan baino infernura nahiago zuela esaten zuen, han behintzat sutondoan goxo egongo zirela eta.

  • Lizartza tertulia Neskametzatik komentura

    Mahai-ingurua Lizartzan () Lizartza

    Neska gazteak zirela neska bidali zituzten. Emakume batek kontatzen du Orexan hiru urte neskame egin eta gero, Elizondoko komentu batera bidali zutela. Oso gaizki pasa zuen. (Hika kontatzen du pasadizoa). Apaizaren laguntzarekin etxekoei jakinarazi zien ez zuela komentuan egon nahi, eta bere bila joateko. Elizondoko komentutik atera eta kamioilari batek lagundu zion trenean Iruneraino.

  • Julen Idarreta Gazteleraren menpe bizi gara

    Julen Idarreta Cardona (1990) Asier Retegi Oiartzabal (1990) Oiartzun

    Egunerokoan euskara hutsean jardun nahi izanagatik ere, ezinezkoa da ia. Gazteleraren presentzia uneorokoa da eta eragina handiegia.

  • 1582 Telefono bakarra herrian

    Miren Iparragirre Alkorta (1934) Joxepa Iparragirre Izagirre (1934) Donostia

    Ojaldrea nola egiten zuen. Hozkailurik ez zegoen etxean. Izeba sukaldariari aholkua eskatzen zion, taberna zutenean, Errekalderaino joanda. Telefono bakarra zegoen Zubietan, Mirenen izebarena; egurrarekin egiten zutelako lana. Apaizaren etxeko lokutorioaren kontuak. Hika hitz egiten dute elkarrekin.

  • 1521 Antiguako tabernak eta sagardotegiak

    Antton Bereziartua Lizarza (1920) Joxe Mari Bereziartua Lizarza (1927) Donostia

    Tabernak eta sagardotegiak beti izan dira Antiguan. Sagardotegien izenak, sei-zazpi baziren. Basoerdia 10 zentimora. Sagardotegira joateko ohitura zuten. Eskolan adin askotakoak elkarrekin ibiltzen ziren. Paco Maturanak erakutsi zion argazkiari buruzko komentarioak egiten ditu Joxe Marik, Antton anaiari hika hitz eginez.

  • Maritxu Gaztelumendi "Esneketaria eta esne hartzailea"

    Maritxu Gaztelumendi Urruzola (1938) Oiartzun

    Esneketari bati kargu hartu zion eroslearen kexa eta esneketariaren erantzuna biltzen dituen pasadizoa.

  • Maritxu Gaztelumendi "zatan" aditz laguntzailea ez da oiartzuera

    Maritxu Gaztelumendi Urruzola (1938) Oiartzun

    "Zatan" aditz laguntzailea baztan ingurukoa ote den dago Maritxu. Izan ere, aitonari jasotako ipuin askotan Baztan aldeko kontu eta hizkera azaltzen dira.

  • Maritxu Gaztelumendi Abarka handiekin gari-hazi bila

    Maritxu Gaztelumendi Urruzola (1938) Oiartzun

    Oiartzuar bat Nafarrora gari-haziak lapurtzera joan zenekoa kontatzen duen kondaira. Ataungo "San Martiniko" kondairaren bertsioa, besteak beste.

  • Mari Tere Azkoitia "Euskarak ez zuen ezer balio"

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Umeak zirenean euskarak ez zuen batere prestigiorik, kaltegarritzat zuten denek, eskolan dena erdaraz zelako. Erderaz ikastera jende mordoa joaten zen Araba aldera. Eskolan dena gaztelaniaz izateak eman zizkien arazoak. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Tere Azkoitia Zuka, hika eta berorika

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Gurasoei zuka edo berorika, eta apaizari berorika. Errespetu kontua da hika egitea edo ez egitea. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Tere Azkoitia Hasieran zuka, konfiantzarekin hika

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Hitanoa erabiltzea ez zaie edozeinekin irteten. Hasiera batean zuka egiten dute, eta konfiantza izandakoan hika. Ez zaie erraza egiten gazteei hika egitea, baina penaz ikusten dute hitanoaren transmisio falta. Konplexuak hika egiteagatik. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Tere Azkoitia Osasuntsu ikusten al duzue hitanoa Oñatin?

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Mutilen artean gordetzen dela konturatu dira, baina nesken artekoaren egoera txarra da. Seme-alabei ez diete transmititu, baina haserretzen direnean irteten zaie hika egitea. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Tere Azkoitia Emakumeen artean gaztelania nagusi

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Mutilek askotan euren artean hika egiten dute, baina ez diete emakumeei hika egiten. Euskara ere kasu askotan gizonen artean hobeto gorde da tamalez. Araotzen, ordea, denek mantendu dute euskaraz egiteko ohitura. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Tere Azkoitia Zergatik galdu da noka?

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Aspalditik datorren kontua dela diote, izan ere, betidanik hitz egin dute gizonek euren artean bai euskaraz, eta baita hika ere. Emakumeek, ordea, behin etxetik irtendakoan, ez zuten hika egiten, ordinarioa zelakoan. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Tere Azkoitia Txakurrari hika

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Animaliei orokorrean hika egin izan diete, kasu gehienetan aginduak baitira. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Tere Azkoitia Zure buruari hika egiten al diozu?

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Gizonen forma erabili ohi izan dute askotan euren buruarekin hitz egitean. Oñatiko hitanoa.

  • Pili Irazabal Auzoan kalean baino hika gehiago?

    Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

    Kalera jaistean, euskararen erabilera txikiagoa zen, eta ondorioz, hikaren erabilera ere bai. Gizonen artean hika egitea ohikoagoa zen, emakumeen arteko noka, berriz, oso gutxi entzun zuten kalean. Oñatiko hitanoa.