Hika hizketan

• Hikak segurtasuna ematen du

  Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

  Hika hitz egiten duen horiekin hurbiltasuna eta segurtasuna sentitzen du Pilik, zukarekin sentitzen ez duena. Beatrizek gauza bera sentitzen du, baina baita zuka egiten duenekin ere. Oñatiko hitanoa.

• "Hika galtzea ondare bat galtzea litzateke"

  Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

  Harremantzeko modu bat, ondare bat, hizkuntzaren beste adar bat galtzea litzateke hika galtzea Pili eta Beatrizentzat. Berorika galtzea ez litzateke berdina izango. Oñatiko hitanoa.

• Hikarekin malguagoak izan beharko genuke?

  Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

  Errespetuaren adierazle da adineko jendeari gazteago batek hika ez egitea, baina adinekoak gazteari hika egitea oso arrunta da. Gaur egun, hika berreskuratzeko prozesuan, malgutasun handiagoa dago hikaren erabileran, eta txipa aldatzea besterik ez dela dio bikoteak. Oñatiko hitanoa.

• Zer egin hika berreskuratzeko?

  Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

  Gutxika-gutxika erabiltzen hasi, transmititu, irakatsi... beharko litzateke hika. Oñatiko hitanoa.

• Hikak harrotasun puntu bat ematen al du?

  Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

  Zenbait gizonek, nahiz eta etxean ikasi ez, euren kuadrilan hika egiten dute, hikak euskalduntasun mota desberdin bat emango balu bezala. Emakumeen kasuan, ordea, hika ez da harro egoteko moduko zerbait izan. Oñatiko hitanoa.

• Errekara arropa garbitzera

  Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

  Larrainan ez zegoen arropa garbitokirik, Errekalde errekara jaisten ziren. Pilik etxean ura ezagutu du, baina labadora lehen aldiz nahiko berandu eduki zuten etxean. Oñatiko hitanoa.

• Mutilen jolasak eta neskenak, ezberdinak

  Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

  Neska-mutilak batera egoten ziren Beatrizen eskolan. Kaniketan aritzen ziren mutilak, gorde-gordeka denak. Kromoak. Oñatiko hitanoa.

• Hamaika ogibide galdu dira

  Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

  Ohitura asko galdu direla dio bikoteak, baita lanbide asko ere: banastagina, karreteroa, baserriko zenbait lan, joskina... Gari-jotzea auzoan. Oñatiko hitanoa.

• "Auzotarren harremana galdu da"

  Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

  Ordu mordoa pasatzen zuten sukaldean, etxeko lanak egiten, artoa zuritzen, errosarioa errezatzen... Auzotarren harremana galdu egin da. Oñatiko hitanoa.

• Elizak indar handia

  Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

  Elizak etxeetan eragin handia zuen. Familia eredu handia, ezin ligatzea, jaunartzea, elizara dotore joan behar izatea, kongregazioak... Oñatiko hitanoa.

• Prakak lehen aldiz

  Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

  Pilik bigarren eskuko prakak jantzi zituen lehen aldiz, ahizparenak. Beatrizek 19-20 urterekin jarri zituen lehen aldiz.

• Hika eta zuka

  Imanol Lazkano Uranga (1936) Azpeitia

  Senideek elkarrekin hika hitz egin izan dute, eta gurasoek seme-alabei ere bai. Seme-alabek gurasoei eta senar-emazteak elkarren artean, berriz, zuka. Imanolen gurasoek ezkondu ziren arte, elkarri hika egiten omen zioten.

• Arreba eta auzoko neskei hika

  Imanol Lazkano Uranga (1936) Azpeitia

  Etxeko arrebei eta auzoko neskei hika hitz egiten zien. Behin herritik aterata, ordea, neskekin zuka egin ohi zuen. Gaur egungo kontuak aipatzen ditu: emazteak alabei hika egin izan die, eta Imanolek, berriz, zuka.

• Apaizari eta medikuari "berori"

  Imanol Lazkano Uranga (1936) Azpeitia

  Apaizari eta medikuari "berori" esan behar izaten zitzaien.

• Aita ez zen senargaiarekin fio

  Mari Karmen Urdangarin Letamendia (1926) Hernani

  Aita ez zen Mari Karmenen senargaiarekin fio, eta oso argi esan zion ez harekin aurrera egiteko. Senargai hura eurena baino etxe hobeagokoa zela, Altzuetakoa, eta barre egingo ziola, aprobetxatu egingo zela. Azkenean ezkondu egin ziren, eta gaur arte. Ezkondu aurretik, baina, Zinkoenean bi urtez aritu zen zerbitzatzen, aitak esan baitzion, ezkontzekotan sukaldean moldatzen ikasi beharko zuela.

• Hika eta berorika

  Irune Karrera Etxeberria (1929) Xatur Karrera Etxeberria (1930) Hernani

  Elkarri hika egiten diotela eta, gazteak zirela erabiltzen zituzten tratamenduez hasi dira hizketan. Esaterako, apaizari berorika egin behar izaten zitzaion, nahiz euren inguruan horretarako ohiturarik izan ez, aitari buruz kontatzen duten pasadizoa da horren adierazle.

• Arreoa erakusgai

  Valentina Ugalde Ugalde (1937) Hernani

  Balentinak ezkontzako arreoa prestatu eta erakusgai jarri omen zuen etxeko mahai baten gainean, auzokoak ikustera joan zitezen. Ohitura hala omen zen. Maistra izandakoa ere joan omen zen etxera, arreoa ikustera, eta baita Balentinak brodatzen egindako lana aintzat hartu ere. Gizonezkoek ez zuten arreorik prestatzen, baina Balentinak dio Nafarroako Sakanako herrietan bestelako ohiturak zituztela. Etxera negua pasatzera joan ohi zitzaien Olaztiko artzain batek kontatuta zekizkien halakoak.

• Gerra garaiko Zarauzko etxea

  Gurutz Ganzarain Ansa (1927) Andoain

  Gerra garaian bi gudarik eraman zituzten Gurutz-eta Donostiatik Zarautzera, gurasoak han zeudelako. Gaztetxoa zen Gurutz, baina orduko etxea gogoan izan du beti.

• Maiorazkoaren eragina senideengan

  Maria Uranga Jauregi (1916) Andoain

  Anaia zaharrena ezkondu zenean joan behar izan zuen Mariak neskame.

• Zerura baino infernura nahiago

  Maria Angeles Belamendia Tolosa (1931) Andoain

  Hildakoan zerura edo infernura joan nahi zuten galdetzen zien irakasleak. Maria Iraolak, Maria Angelesen ondoan esertzen zen neskatoak, zerura joan baino infernura nahiago zuela esaten zuen, han behintzat sutondoan goxo egongo zirela eta.