Hika hizketan

• "Bittor hojalateruena" denda

  Joxe Arriaran Aranburu (1926) Arrasate

  Arrasaten gerraostean gosea ezagutu zuten; Joxeren familiak ez hainbeste, baserriko gauzei esker. Amak denda zuen, eta baserritar askorekin harreman ona. Denda horri "Bittor hojalateruena" deitzen zioten.

• Gose larria Arrasaten gerraostean

  Joxe Arriaran Aranburu (1926) Arrasate

  Arrasaten gose larria ezagutu zuten, jendea hiltzerainoko bestekoa, dio Joxek. Falangisten "Auxilio Socialen" banatzen zen errazionamendua. Joxek pilotan jolasten ziharduela, frontoian bonba bat erori zen.

• Etxeko umeak Eskoriatzara babesera

  Joxe Arriaran Aranburu (1926) Arrasate

  Gorriek Arrasate bonbardatzen zutenean, nazionalek herriko plazara ateratzen zituzten preso zituzten gudariak. Joxe eta bere anai-arrebak aitaren baserrira eraman zituzten orduan, Eskoriatzara.

• Gerran senidea galdu zuen

  Joxe Arriaran Aranburu (1926) Arrasate

  Gorriek lau eskopeta besterik ez zituztela dio Joxek. Osaba bik hanka egin behar izan zuten, eta beste bat, udaletxeko diruzaina, fusilatu egin zuten Oiartzunen.

• Oiartzunen arrasatearrak fusilatu

  Joxe Arriaran Aranburu (1926) Arrasate

  Osabarekin batera hiru abade fusilatu zituzten Oiartzunen. Hirurak ezagutzen zituen Joxek.

• Gaztetako dantzak

  Joxe Arriaran Aranburu (1926) Arrasate

  Plaza erdian zegoen kioskoaren bueltan gazteek dantza egiten zuten, gurasoak begira zeudela.

• Inguruetako erromeriak

  Joxe Arriaran Aranburu (1926) Arrasate

  Aretxabaleta, Bergara eta Oñatiko erromerietara joaten ziren batzuetan. Bedoña auzora joateko senda gogoan du Joxek. Otalora Zelaita, San Prudentzio eta Santa Agedako erromerietara ere joaten ziren. Auzoetako jaietara joateko baimena erraz lortzen zen lantegietan garai haietan. Jendea zoriontsuago bizi omen zen, behar gutxiago zeudelako.

• Trenbide zaharrak; salbokonduktoa

  Joxe Arriaran Aranburu (1926) Arrasate

  Gasteizen pilota-partida jokatu eta azkenengo trena galdutakoan, bertan egin behar izaten zuen lo. Gasteiztik Maltzagarainoko trenbidearen geltokiak aipatzen ditu. Gerra denboran, Mazmelara trenez joateko, ibiltzeko baimena atera behar izaten zuten udaletxean.

• Pilotari esker ezagutu zuen emaztegaia

  Joxe Arriaran Aranburu (1926) Arrasate

  Azkoitiko Enkarnazion Elortza hartu zuen emazte. Seme bi ditu. Pilota partida baten ostean ezagutu zuen emaztegaia.

• Pilotaria eta iturgina

  Joxe Arriaran Aranburu (1926) Arrasate

  Pilota partida jokatu eta hurrengo astelehenean obrara joaten zen, iturgintza lanetara. Orduko iturgintza gogorragoa zen gaurkoa baino.

• Gerraosteko industria-garapen zaila

  Joxe Arriaran Aranburu (1926) Arrasate

  Arrasaten gerraosteko industria-garapena zaila izan zela dio Joxek, ezerezetik sortu zirela tailer asko.

• Lanera, hodiak hartuta, bizikletaz

  Joxe Arriaran Aranburu (1926) Arrasate

  Arrasaten sei auto besterik ez zeudenean, Joxek hodiak eta tresneria bizikletaz eramaten zituen obrara. Citroen "dos caballos" izan zen Joxeren lehenengo lanerako autoa, "cuatro-cuatro" baino lehenago irtendakoa. Pilota partidetara joateko Volkswagen bat zuen.

• Pilotari modernoa

  Joxe Arriaran Aranburu (1926) Arrasate

  Joxek izan zuen moduko Volkswagena, Oñatin bat eta Bergaran beste bat besterik ez zeuden garai hartan. Urik gabeko kotxeak ziren.

• Eibarko ikastolako arduradun 1966-1972 bitartean

  Serafin Basauri Arteaga (1935) Eibar

  Eibarko Ikastola 1960. hamarkada hasieran sortu zen. Serafin Basaurik 1966. urtean (elkarrizketan 1967 dio) hartu zituen ikastolako ardurak (diruzain, idazkari...). Garai hartan oraindik ere lokaletan ematen zituzten eskolak (Zezenbiden), baina indartzen ari zen (1967. urtean pasa zen ikastola guraso elkartearen eskuetara). Garai hartan bi irakasle besterik ez zeuden: Mari Tere Munduate eta Marisol Aranzeta. Serafin Ikastolako arduradun zegoela, Margarita Murgizu kontratatzea lortu zuten. Imanol Larrañaga ere orduan sartu zen ikastolan, eta baita Amaia Aseginolaza ere (eta, ondoren, beste batzuk). Ikastolarako dirua lortzeko hainbat ekitaldi antolatzen zituzten. Hasiera batean, ume txikientzako klaseak bakarrik zeuden; gero ikasketa guztiak egiteko aukera jarri zuten.

• Mutila etxera laguntzen baino nahiago linterna eta makila

  Eusebia Etxeberria Amiano (1920) Gabiria

  Gabiriara joaten ziren erromeriara igande arratsaldetan. Bueltatzerako, ilun egoten zen eta farola batekin argi eginez itzultzen ziren etxera. Horrekin lotutako pasadizo bat kontatzen du.

• Azkoitia inguruan euskara gehiago I

  Patxi Lizarralde Iriondo (1936) Elgoibar

  Kalean gaztelaniaz egiten zuten asko gaztetan. Gaur egun ere Azkoitia-Azpeitia inguruko ume edo gazteak euskaraz entzuten ditu, baina elgoibartarrak gaztelaniaz.

• Angel Iriondo kantu lehiaketara Hernanira

  Patxi Lizarralde Iriondo (1936) Elgoibar

  Euskal kantak ikasi egiten zituzten. Familiaren interesaren arabera. Angel Iriondo `Angelo´ zen abeslari ezagunenetakoa herrian. Bereziartua organo-jotzailearekin entseatzen zuen. "La voz de España"ren lehiaketan parte hartu zuen. Egunkari banatzailearekin joan zen Hernanira.

• Beste herri batzuetatik lanera etorritako jendea

  Patxi Lizarralde Iriondo (1936) Elgoibar

  Elgoibarrera kanpoko jende asko etorri zen San Pedro eta Sigma lantegiek egindako etxeetara. Gerra aurrean Araba aldetik etorri zen jendea San Pedro lantegira. Patxiren lagun baten gurasoak ere Ilarduia ingurutik etorriak ziren. Familia euskalduna zen eta Elgoibarrera etorritako senideek euskaraz egiten zuten, baina Araban geratu zirenek galdu egin zuten euskara.

• Jaimen Font Andreu obispoari arkua egin zioten

  Patxi Lizarralde Iriondo (1936) Elgoibar

  Bera ez da dantzaria izan, baina gogoan du behin dantzari moduan praka zuriekin jantzi eta arkua egin ziotela ezpatekin Jaime Font Andreu Gipuzkoako lehen obispoari.

• Eibarren futbol partidak Lerunen

  Patxi Lizarralde Iriondo (1936) Elgoibar

  Garai batean Eibarren futbol zelairik gabe egon ziren eta Elgoibarrera joaten ziren jokatzera. Lerunera joan aurretik Iruretaneko tabernan hartzen zuten kafea. Jokalarien arropak otarretan eramaten zituzten. Lerungo lehenengo "aldagelak" Lerun baserrian zeuden. Jokalariak hara edo Leruntxiki baserriko askara joaten ziren garbitzera. Leruntxikikoek San Pedro lantegiko bagoiak mugitzen zituzten idiekin. Bagoiak eramateko, errailak zituen zubiak.