Hika hizketan

• `Aitona eta biloba´, euskarazko lehen antzezlana

  Patxi Lizarralde Iriondo (1936) Elgoibar

  `Aitona eta biloba´ izan zen euskaraz antzeztu zuten lehen obra, 1959an. Antzezleak: Maria Angeles Kortabitarte, Itziar Ajuria, Kontxita Armendia, Marisol Gurrutxaga, Angel Iriondo, Ion Arrieta... "Apuntadorea" Manolo Rementeria.

• Euskara bultzatzeko ekitaldietara `Ixkiña Mutriku´monologoarekin

  Patxi Lizarralde Iriondo (1936) Elgoibar

  Leku askotan antzeztu zuten `Aitona eta biloba´ antzezlana. Berak monologoak egin izan zituen euskaraz. Esaterako, leku askotan egin zuen `Ixkiña Mutrikun´ monologoa : Bermeon, Soraluzen, Urretxun... Euskarazko ekitaldiak antolatzen ziren herrietan musika, dantza, antzerkia eta bestelakoak nahastuta. Ekitaldi horien barruan sartzen ziren euren antzezlan eta monologoak, laburrak izaten ziren eta.

• Antzezlanak lehenengo Elgoibarren

  Patxi Lizarralde Iriondo (1936) Elgoibar

  Prestatzen zituzten antzezlanak lehenengo herrian bertan taularatzen zituzten. Hasieran "Accion Católica"ren elizako lokaletan. Igande arratsaldeetan bi saio ere egiten zituzten batzuetan, lokala txikia zelako. Geroago Maalan egiten zituzten antzezlanak, eskolan lekua eginda, Odeon antzokia sortu zen arte. Zinema zaharrean ere egingo zirela antzerkiak dio, baina berak ez zuen parte hartu.

• Antzezlan batean gertatutako pasadizoa

  Patxi Lizarralde Iriondo (1936) Elgoibar

  Antzerkiko anekdotak. Behin `Los cinco robinsones´ antzezlanean aktoreetako bat pixka bat edanda zegoen eta ezin zuen ondo ahoskatu. Jose Zubiaurre ´Balle´k inprobisatzeko gaitasun handia zuen eta disimuluan kanpora atera zuen taldekidea.

• Mutrikura monologoa egitera joan zenekoa

  Patxi Lizarralde Iriondo (1936) Elgoibar

  Gogoan du behin Mutrikura joan zela monologoa egitera eta bertsolariak ere bazirela. Berak Itziar Aizpurua eramatea proposatu zien, baina berarekin eta bertsolariekin nahikoa zutela esan zioten.

• Mendia eta euskaltzaletasuna

  Patxi Lizarralde Iriondo (1936) Elgoibar

  Mendi-ibilaldietan izandako arazoak. Esaterako, Andoni Arrizabalaga beraiekin ibili zenean eta guardi zibilak haren bila. Urbiatik jaitsi eta alboko mendira igo ziren ikurrina handi batekin. Euskal Herri osoko mendizaleak zeuden eta beraiek ere atzetik joan ziren. Behera jaitsitakoan, guardi zibilak zituzten zain. Mendia euskaltzaletasunarekin lotu izan da; gutxi zekitenek ere euskaraz egiten zuten han.

• Mendian abesteko ohituraren inguruko anekdota bitxia

  Patxi Lizarralde Iriondo (1936) Elgoibar

  Mendian abestu ere egiten zen euskaraz. Atxilotuta egon zen batek kontatu zien komisaldegian erakutsi zizkioten argazkietan Angel Iriondo eta biak agertzen zirela Urbian kantuan, elkarri lepotik helduta.

• Mendia eta euskara; mendian abesten

  Patxi Lizarralde Iriondo (1936) Elgoibar

  Mendian abesteko zaletasuna egon izan da. Gogoan du behin Gorizen borobilean eseri eta abesten jardun zutela. Beste behin Curavacas jaisten ere bai. Mendia garrantzitsua izan da euskararentzat. Kalean errazegi jo izan dela gaztelaniara dio. Mendian nagusiagoekin ibiltzen zen askotan eta haiekin beti euskaraz. Oporrak hartu eta Urbiara joaten ziren astebeterako.

• Monte Perdidora Felix Etxeberriarekin

  Patxi Lizarralde Iriondo (1936) Elgoibar

  Felix Etxeberria `Parapan´ekin Monte Perdidora joan zeneko kontuak. Neska batek min hartu zuen eta guardak hari laguntzeko eskatu zien. Azkenean helikopteroan eraman zuten.

• Euskararen inguruko gogoeta

  Jesus Mari Astigarraga Zubiaurre (1951) Elgoibar

  Euskararen bidea luzea da eta ez da egun batetik besterako kontua. Ikastolaren zeregina inportantea. Ikastolan gaztelania asko entzuten du gaur egun, garai baten baino gehiago. Bakoitzak bere mailan eutsi behar dio euskarari. Jon Sarasuari esan izan diona euskararen inguruan.

• Extremaduratik etorritako euskaldun berri baten kasua

  Jesus Mari Astigarraga Zubiaurre (1951) Elgoibar

  Osabaren lantegian ezagutu zuen gizon batekin harrituta geratu zen Extremaduratik etorria zela jakin zuenean, euskaraz ondo egiten zuelako. Itxuraz, barku batera lanera joan zenean ikasi zuen euskara: patroiak esan zion lehenengo egunean bakarrik entzungo zuela gaztelania.

• Gurasoek zer irakurtzen zuten

  Itziar Ajuria Garate (1924) Elgoibar

  Amak ez zuen ikasketarik, baina Jesusen Bihotzaren takoan etortzen zen "un minuto de filosofía" irakurtzea gustatzen zitzaion. Aitak irakurtzeko zaletasuna zuen eta Zeruko Argia aldizkaria aste osoan poltsikoan erabiltzen zuen.

• Antzerki-taldearen amaiera; telebistak etxeetan

  Itziar Ajuria Garate (1924) Elgoibar

  Berez-berez utzi zioten antzerkiak egiteari, ez arrazoi zehatz bategatik. Etxeetan telebistak gehitzeak ere eragina izango zuen. Lehenengo telebista jarri zutenean, ama jada nagusia zen. Amarekin eta telebistarekin bizitako anekdotak.

• Zinemara joateko dirua lortzeko, txatartegitik lapurretan

  Iñaki Gorostiza Etxaniz (1932) Elgoibar

  Elgoibarren fundizio asko zegoen eta txatartegiak ere bazeuden. Bat San Roke aldean zegoen eta beste bat Geltoki inguruan. Domeketan itxita egoten ziren eta txatarrak lapurtzera joaten ziren. Batetik hartutakoa besteari saltzen zioten. Erreala behar izaten zen zinemara joateko, eta huraxe lortzearren egiten zuten. Gozokiak ere egoten ziren. Errealarekin karamelu paketea.

• Errekan arrantzan

  Iñaki Gorostiza Etxaniz (1932) Elgoibar

  Arrainak harrapatzen ere ibiltzen ziren errekan, eskuz. Loinak, barboak... Gogoan du batzuek plazako zubitik salto egin eta arrainak ateratzen zituztela. Arrain asko egoten zen. Lagun batek uholdeak zirenean ezkailuak harrapatzen zituen sarearekin. Lantegien eraginez gutxitu ziren arrainak.

• Magisteritza bukatu ostean, Altzolara

  Nekane Iturbe Balda (1940) Elgoibar

  Nekane umetan Ikaztegietako eskolan ibili zen. Maistra bakarra zegoen, erdalduna. Geroago Magisteritza ikasi zuen eta lehen urtea Altzolan egin zuen, bertako mojen komentuan. Moja sekularrak ziren, italiarrak, eta ez zekiten gaztelaniaz. Espainiako neska gazte taldeak izaten zituzten eta Nekanek "ingreso" ematen zien, hau da, batxilerra egin ahal izateko azterketarako prestatzen zituen. Feli Etxeberriak, berriz, lehen maila ematen zien. On Jazinto Fernandez Setien abade euskaltzalea ezagutu zuten bertan.

• Anaia: Martin Iturbe apaiza

  Nekane Iturbe Balda (1940) Elgoibar

  Nekaneren anaia Hondarribiko parrokoa izan zen 40 urtez: Martin Iturbe. Zenbait gauza idatzi zituen euskaraz eta baita itzulpenak egin ere. Hondarribiko seme kuttun izendatu zuten. Euskaltzalea izanik, garai batean ondo zelatatuta egoten zela dio Nekanek. Euskarazko sermoiak Gobernu Zibilera bidali behar izaten zituzten eta "eta" zenbat aldiz esaten zuen zenbatzen omen zuten.

• Elizaren eta parrokoen laguntza

  Jone Etxabe Garate (1946) Nekane Iturbe Balda (1940) Elgoibar

  Elgoibarko parrokoek asko lagundu zioten euskarari eta ikastolari. Beristain mutrikuarra. Abade gehienak izan ziren euskaltzaleak. Elizaren lokalak erabiltzen zituen ikastolak.

• Ikastolako lan-baldintzak

  Jone Etxabe Garate (1946) Nekane Iturbe Balda (1940) Elgoibar

  Gurasoek meritu handia izan zuten umeak ikastolara bidalita. Beraiek ere ez ziren lanean aritu baldintzarik onenetan: erdi-militantzian aritu ziren. Guraso batek behin irakasleei gehiago ordaindu behar zitzaiela esan zuen, baina horretarako gurasoei kobratzen zitzaien kuota igo behar. Denetariko lanak egin behar izaten zituzten: garbitu, zakarrak atera... Eta gizarte segurantzarik ez zuten. Aseguru partikular bat egin zieten istripuetarako.

• Aubixa aterpetxea

  Jone Etxabe Garate (1946) Nekane Iturbe Balda (1940) Elgoibar

  Aubixa aterpetxerako diru-bilketa nola egin zen: kartoiak bildu eta saldu egiten ziren, dirua lortzeko. Baserria egokitu behar izan zen eta guraso asko joan zen lanera. Udan gero han egon behar umeekin. Joxepa, sukaldari ona.