Hika hizketan

• Eskolan erdaraz ikasi behar

  Jose Ramon Jauregi Guridi (1960) Jaime Larrea Aranguren (1960) Antzuola

  Erdaraz egiten zuten eskolan. Bost urterekin eskolan hasi eta ez zekiten erdaraz, eta irakasleak ere ez euskaraz, baina zigortu egiten zituen. Jose Ramonek, batzuetan, alde egiten zuen eskolatik ulertzen ez zuenean.

• Umetako jolasak, neskenak eta mutilenak

  Jose Ramon Jauregi Guridi (1960) Jaime Larrea Aranguren (1960) Antzuola

  "Galdeona", txirikiletan, kaniketan, pilotan... ibiltzen ziren jolasean. Neskak tortolosetan, gometan, soka saltoan... ibiltzen ziren.

• Euskara, sasoi batean txarrago

  Jose Ramon Jauregi Guridi (1960) Jaime Larrea Aranguren (1960) Antzuola

  Sasoi batean euskara galtzear egon zela diote, kanpotik jende asko etorri zenean. Beraien adineko askok euskara galdu zuten. Euskararen egoera orain nahiko ona dela diote.

• Bere lantokian euskara beharrezkoa denez, denek ikasten dute

  Jose Ramon Jauregi Guridi (1960) Jaime Larrea Aranguren (1960) Antzuola

  Umeek etxean euskara jaso arren, lagun artean erdaldunak badaude, erdaraz ere egiten dutela dio Jaimek. Euskara txarrago ikusi duela dio Jaimek. Batzuek euskaraz berehala ikasten dutela diote, beste batzuek inoiz ez. Jose Ramonek aipatzen du beharrak erakusten duela, beraien lantegian, Elain, dena euskaraz dagoela eta hara doanak ikasten duela. Lantokian erabat euskaraz funtzionatzeko nagusiak argi izan behar du. Euskara eskolak jasotzen dituzte lantokian bertan.

• Lehen dantzalekuetan, orain tabernetan

  Jose Ramon Jauregi Guridi (1960) Jaime Larrea Aranguren (1960) Antzuola

  Diskoteketan eta dantzalekuetan ibiltzen ziren lehen; gazteak orain tabernetan batzen direla diote. Lehen oporretara abuztuan joaten zirela diote, baina 2-3 egunerako ez zirela inora joaten.

• 1971ra arte, etxerako errepiderik ez

  Jose Ramon Jauregi Guridi (1960) Jaime Larrea Aranguren (1960) Antzuola

  Teknologia dena aldatu dela dio Jose Ramonek; eskuzko tresnetatik tekleatzera. Baserrirako bidea 1971n egin zuten. Abisuak oinez egiten zituzten lehen.

• Umeekin, gazteekin eta lehiatiletan euskaraz

  Jose Ramon Jauregi Guridi (1960) Jaime Larrea Aranguren (1960) Antzuola

  Beraiek euskaraz egiten diete umeei eta gazteei eta haiek beraiekin ere berdin. Lehiatiletan lehenengo hitzak euskaraz ematen ditu Jose Ramonek. Jaimek ez du inoiz euskarazko klaserik jaso; beraiek baino gazteagoak hasi ziren ikastolan.

• Antzuolako hizkeraz

  Jose Ramon Jauregi Guridi (1960) Jaime Larrea Aranguren (1960) Antzuola

  Gipuzkoa eta Bizkaiaren mugan egonik, antzuolarrek Tolosako hizkera eta bizkaiera ulertzen dutela dio Jaimek, baina haiek antzuolarrena gutxi. Euskara dotorea tolosaldekoa dela diote. "Aittajuna" eta "amandria" esaten zituen lehen Jose Ramonek baina orain "aittitta" eta "amama" erabiltzen direla dio.

• Bergararrari, "mokolua" edo "sagar-erria"

  Jaime Larrea Aranguren (1960) Antzuola

  Bergararrekin beti pikea izan dutela dio Jaimek, pike sanoa. "Mokolua" edo "sagar-erria" esaten dietela dio.

• Alardean aldaketa handiak Antzuolan

  Jose Ramon Jauregi Guridi (1960) Jaime Larrea Aranguren (1960) Antzuola

  Alardearena asko aldatu dela diote. Duela berrogei urtekoarekin orain beldurtu egingo liratekeela dio. Gutxika euskaraz izatera pasa dela eta emakumeek ere berdin parte hartzen dutela diote.

• Eskolan hasi eta erdaraz jakin ez

  Mila Etxezarreta Agirre (1957) Joxe Mari Mendizabal Lete (1955) Antzuola

  Joxe Marirentzat oso gogorra izan zen eskolan hastea, erdaraz ez zekiten eta. Besteek egindakoagatik zigor bera jasotzen zuenez, bera ere okerkerietan ibiltzen zen. Mutilak zigortu egiten zituzten nesken gelan. Mila bost urterekin hasi zen eskolan, bidea ikasteko. "Idiota" izan zen erdaraz ikasi zuen lehen hitza. Edurne zuten maistra eta ez zituen zigortzen euskaraz egiteagatik. Eskolari gorrotoa eta beldurra zion Joxe Marik.

• Lehengo jolasetan hizkuntza beti tartean

  Mila Etxezarreta Agirre (1957) Joxe Mari Mendizabal Lete (1955) Antzuola

  Galdeona eta txirikilarekin, kanikekin, banderaka, futbolean, pilotan, tortoloxka, sokasaltoka, gomaka... Taldean edo binaka ibiltzen ziren jolasean. Hizkuntza beti tartean zegoen.

• Euskara eskura izanda, erdaraz

  Mila Etxezarreta Agirre (1957) Joxe Mari Mendizabal Lete (1955) Antzuola

  Beraien garaian, erdaraz ikasi behar eta euskaraz asko entzuten zen eta orain alderantziz gertatzen dela dio Milak. Milak erdaraz ikasi zituen zenbakiak eta euskaraz erabiltzea kostatu egin zaio. Joxe Marik dio Elai lantokian dena euskaratu zutela eta dena euskaraz egitea lortu zutela. Joxe Marik uste du mugikorraren eragina izugarria dela, erdararako joerari dagokionez. Milak anekdota bat kontatzen du.

• Baserritar izateagatik burla

  Mila Etxezarreta Agirre (1957) Joxe Mari Mendizabal Lete (1955) Antzuola

  Milak gogoan dauka burla egiten ziotela baserritar izateagatik eta konplexua bazeukala. Hainbat pasarte kontatzen ditu. Beraien ezinak estaltzeko egiten zietela burla diote. Joxe Marik aipatzen du beti abarkekin joaten zela eskolara eta horregatik entzun beharko zituela, baina ez dauka gogoan. Bergarara joaten hasi zenean, nabaritzen zuen bergararrak tenteagoak zirela eta onera edo txarrera konpontzen zirela.

• Dutxa eta argindarra sartu zirenekoa

  Joxe Mari Mendizabal Lete (1955) Antzuola

  Bizimodua asko aldatu dela azaltzen du Joxe Marik, teknologiaren aldetik eta bestela ere bai. Dutxa ipintzerako hamasei urte inguru zituela dio. Argindarra sartu zenekoa kontatzen du. Aurrezki kutxekin egiten ari diren murrizketa eta aldaketak aipatzen ditu Joxe Marik.

• Teknologiak aurrera, harremanak atzera

  Mila Etxezarreta Agirre (1957) Joxe Mari Mendizabal Lete (1955) Antzuola

  Lehenengo garbigailua zelakoa zen kontatzen du Milak. Garbiketarekin lotutako aldaketek emakumeak etxean geratzea ekarri zuela azaltzen du. Gizartea zentzu batean aurrera doan heinean, harremanen arloan atzera doala uste du Milak. Joxe Marik dio gizonek herritarren kontu gehiago jakiten zituztela emakumeek baino, jende artean gehiago ibiltzen zirelako.

• Hizkuntza-ohiturak aldatu beharra

  Mila Etxezarreta Agirre (1957) Joxe Mari Mendizabal Lete (1955) Antzuola

  Itxurarengatik edo herritik kanpora joandakoan, tabernetan eta erdaraz eskatu izan dute, euskaraz jakingo ez dutelakoan. Hori aldatu beharra daukatela diote. Hasteko, euskaraz egin edo ikastea norbere aukera dela dio Milak. Talde batean euskaraz ulertzen ez duenen bat dagoenean, bi egoera gertatzen direla diote: batzuetan erdaraz besterik ez dakiena mindu egiten dela eta beste batzuetan euskaldunak berak hartzen duela erdararakoa, lehenago bukatzearren. Adibide bana jartzen dute.

• Erdalduna zelakoan euskalduna izan

  Mila Etxezarreta Agirre (1957) Joxe Mari Mendizabal Lete (1955) Antzuola

  Batzuetan norbaitek euskaraz ulertzen ez badu, denek erraz eta bizkor ulertzeko erdaraz egiten dira bilerak. Beste batzuetan xuxurlaka itzultzen da. Jacan gertatutako pasarte pare bat kontatzen ditu Milak. Joxe Marik kontatzen du, batzuetan ezezagun batekin erdaraz egin eta hark bukaeran euskaraz agurtzean konturatzea bazekiela euskaraz.

• Auzo batetik bestera, hizkera ezberdina

  Mila Etxezarreta Agirre (1957) Joxe Mari Mendizabal Lete (1955) Antzuola

  Antzuolako hizkera Bergarakoaren antzekoa dela dio Milak. Ezberdintasun batzuk aipatzen ditu. Ingurukoak ere erraz ezagutzen direla dio Milak. Antzuolan bertan, auzo batetik bestera aldatu egiten dela diote.

• Hasierako alardetik oraingora, alde handia

  Mila Etxezarreta Agirre (1957) Joxe Mari Mendizabal Lete (1955) Antzuola

  Joxe Mari akordatzen da bera ume zela zelakoa izaten zen alardea; erdaraz izaten zela dio. Herriak gero eta parte hartze handiagoa hartu zuen. Soldadutzatik baimena hartzen zuten alardean parte hartzeko. Kuadrilak eta elkarteak parte hartzen hasi ziren eta ondoren emakumeak ere bai, nahiko natural.