Hika hizketan

• Apaizak baserririk baserri konjuruak egiten; fraideak

  Fernando Aranbarri Oiartzabal (1947) Azkoitia

  Garai batean apaizak baserririk baserri ibiltzen ziren konjuruak egiten. Beraien etxean beti egoten zen bedeinkatutako erramua eta sutara botatzen zen ekaitza zetorrenean. Fedea baino gehiago beldurra zela iruditzen zaio. Fraideak ere asko ibiltzen ziren eta arrautzak biltzen ziren haientzat. Karetan edukitzen zituzten arrautzak etxean.

• Extremadurako gaztelania ikasi zuten azkoitiar askok

  Fernando Aranbarri Oiartzabal (1947) Azkoitia

  Azkoitiar askok Extremadurako gaztelania ikasi zutela aipatzen du, izan ere, Extremadurako asko etorri zen Zubillaga lantegira lanera eta bertakoek gaztelaniaz zuten harreman bakarra lankide haiekin izaten zen. Euskaldunoi edukazioz besteen hizkuntza egin beharra sartu digutela eta horrek beti mendeko egin gaituela dio.

• Gaztelaniaz ez jakitearren jasandako zapalkuntza

  Fernando Aranbarri Oiartzabal (1947) Azkoitia

  Barruraino sartuta du gaztelaniaz ez zekitelako jasandako zapalkuntza. Esaterako, guardia zibilek amari barre egiten zioten, zenbait gauza esaten ez zekielako. Euskaldunok beti mendeko izan garela eta ez dugula gure hizkuntzan sinistu iruditzen zaio.

• Eibarren euskara gutxi, hara joan zenean

  Fernando Aranbarri Oiartzabal (1947) Azkoitia

  Bera Eibarrera joan zen sasoian, eibartarrek ez zuten euskaraz egiten. Gerora, Armeria Eskolan euskaldun batzuk aurkitu zituen, baina inguruko herrietakoak eta baserri ingurukoak: Elgeta, Itziar... Eibarko familia batzuetan gurasoek seme-alabei euskaraz egiten zieten eta seme-alabek gurasoei gaztelaniaz. Abuztuan autobus pila bat irteten ziren Eibartik, kanpoko jendea euren herrietara itzultzen zen oporretan eta.

• Azkoitia eta Eibar, herri desberdinak

  Fernando Aranbarri Oiartzabal (1947) Azkoitia

  Eibar eta Azkoitiaren arteko ezberdintasuna. Azkoitian santu guztiak ospatzen ziren eta Eibarren ez. Eskolan oporrak hartu eta San Juan festak izaten ziren Eibarren. Azkoitira itzuli eta Musika Banda ibiltzen zen kalean. Aste osoa Eibarren pasatu ostean, herrira itzultzeko gogoz egoten zen. Hala ere, Eibar maite duela dio. Ia 12 urte egin zituen han bizitzen.

• Roberto Perez Jauregi, lagun eibartarra

  Fernando Aranbarri Oiartzabal (1947) Azkoitia

  Roberto Perez Jauregi eibartarra lagun handia zuen. Euskaraz jakin ez arren, defendatu egiten zuen bera. Gogoan du behin Rialto zinemara helduen film bat ikustera joateko, haren aitaren buzo bat jantzi zuela. Gazterik hil zuten, Burgosko prozesuaren aurkako manifestazioan. Orduko bizipenak. Lantokian greba egin zuten.

• Danobat lantegian euskararen aldeko jarrera

  Fernando Aranbarri Oiartzabal (1947) Azkoitia

  Danobat lantegiak lan asko egin izan du euskararen alde. Felix Etxeberria izan zen sortzaileetako bat. Gerora, gazteagoek beste bultzada bat eman ziotela dio. Berak garai batean ez zuen sentitzen euskararekiko harrotasun hori, galtzaile sentitzen zela dio, baina gazteek ikuspegia aldatzen lagundu zioten.

• Herri batetik bestera hizkera ezberdina

  Fernando Aranbarri Oiartzabal (1947) Azkoitia

  Lantegian azkoitiarrak beren hizkera itxian hasten zirenean azkoitiar gazteek ere ez zietela ulertzen dio. Gaur egun nahaste handiagoa dago hizkeran. Lantegian hizkeragatik jakiten zuen azkoitiarra nor zen. Elgoibartar edo eibartarrei ere igarri egiten zaie.

• Euskaraz alfabetatzen lagundu diotenak

  Fernando Aranbarri Oiartzabal (1947) Azkoitia

  Bera ez zen ibili Maxixatzen euskara elkartearen sorreran, baina Maxixatzenek asko lagundu ziola euskarazko alfabetatzean dio. Nahiz eta euskaraz idazten ondo jakin ez, lantegian eta bestelako lekuetan eskutitzak, mezuak, aktak... euskaraz idazten saiatu izan da beti. Emaztea irakaslea izana da eta hark ere asko laguntzen zion.

• Maxixatzen elkartearen lan garrantzitsua

  Fernando Aranbarri Oiartzabal (1947) Azkoitia

  Maxixatzen Euskara Elkarteak lan handia eta garrantzitsua egin izan duela iruditzen zaio, nahiz eta agian ez den behar beste baloratu. Lantalde oso ona izan du, gehiena emakumez osatua. Elkarteak beherakada izan zuenean, laguntzera sartu zen bera ere. Garrantzitsua da herriaren ahots ezberdinak agertzea, edozein eratakoak izanda ere.

• Ikastolaren sorreran, laguntzaile moduan

  Fernando Aranbarri Oiartzabal (1947) Azkoitia

  Garai batean kartoiak biltzen ibiltzen ziren, ikastolarentzako dirua ateratzeko. Ikastolako batzordean gurasoak eta laguntzaileak zeuden eta bera laguntzaile moduan ibili zen, artean ez zuen umerik eta. Gogoan du 100.000 pezetako abalak sinatu zituztela.

• Gurasoak ere azkoitiarrak

  Leire Larrañaga Sudupe (1981) Azkoitia

  Gurasoak biak azkoitiarrak ditu. Aita "Erromaldo" familiakoa. Ama baserrikoa, Zuhutzu baserrian bizi izandakoa. "Erromaldo" gaitzizena nondik datorren.

• Umetan dena euskaraz; ikastetxeetako giroa

  Leire Larrañaga Sudupe (1981) Azkoitia

  Hiru urterekin Artxamendiko eskolan hasi zen eta gero Xabier Munibe ikastetxeko eraikinera pasa ziren. Umetan dena euskaraz egiten zuten ikastolan. Kanpotik etorritakoen seme-alabak Floreaga ikastetxera joaten ziren. Euskaraz ikasten zuten eskolan, baina gero euren arteko harremanetan gaztelaniarako joera zuten. Ikastolako neskek eta Floreaga ikastetxekoek harreman gutxi izaten zuten. Mutilek zerbait gehiago, futbolaren edo eskolaz kanpoko ekintzen eraginez.

• Ikastolan ama-hizkuntza euskara ez duten umeak lehen baino gehiago

  Leire Larrañaga Sudupe (1981) Azkoitia

  Ikastolan euskararen egoera asko aldatu da bera umea zenetik. Gaur egun gela guztietan daude gutxienez lau ikasle ama-hizkuntza euskara ez dutenak. Hala ere berehala hasten dira euskara erabiltzen euren arteko harremanetan. Kanpotik etorritako bi anaia elkarrekin euskaraz ikusi zituela kontatzen du. Azkoitia oraindik euskalduna dela erakusten duen beste adierazgarri bat.

• Triatloiak prestatzeko, diziplina

  Jon Ander De la Hoz Arregi (1992) Getaria

  Arraunean urte mordoa eman zuenez, kirolarekiko diziplina eta ohitura du aspalditik. Triatloiak prestatzeak askatasun handia ematen dio eta entrenamenduak egiteko malgutasuna.

• Aparteko eskolak Trino Uriaren etxean

  Xabier Eizagirre Landa (1957) Azkoitia

  Gogoan du aparteko eskolak ematen zituztela Trino Uriaren etxean. Adin ezberdinetako hamar ume inguru elkartzen ziren. Gabonetan jaiotza jartzen laguntzen zioten eta une berezia izaten zen beraientzat.

• Eskola nazionalean, euskaraz egitearren, zigorra

  Xabier Eizagirre Landa (1957) Azkoitia

  Eskola nazionaleko irakasleak erdaldunak ziren, asko euskara entzuterik ere nahi ez zutenak. Behin baino gehiagotan jaso izan zuen zigorra eta berriz ez zuela euskaraz egingo idatzi behar izaten zuen 100 aldiz. Lehenbizi plazako eskolan ibili zen eta azken urteetan Floreagako eraikinean. Maisuak eskolaren gainaldean bertan bizi ziren.

• 18 urterekin murgildu zen euskalduntze-alfabetatzean

  Xabier Eizagirre Landa (1957) Azkoitia

  18 urterekin ikasketak amaitu zituenean, krisia zegoen. Ordurako euskararen inguruko kontzientzia ere piztua zuen eta euskalduntze-alfabetatzean murgildu zen. Gau-eskoletan eta Gasteizen AEKn urtebete egin ostean, IRALEn hasi zen lanean. 38 urtez Sakontze ikastaroak ematen lan egin eta gero, erretiroa hartu zuen.

• Kanpotik etorritako batzuk euskalduntzen ziren, beste batzuk ez

  Xabier Eizagirre Landa (1957) Azkoitia

  Eskolan dena gaztelaniaz egin arren, beraien artean euskaraz egiten zuten eta zigortu egiten zituzten horregatik. Trino Uriaren eskolan ez zeukaten debeku hori eta eskola atseginagoak izaten ziren. Kanpotik etorritako jende gehiena "Franconeko" etxeetan jarri zen bizitzen, herrigunetik aparte. Batzuk euskalduntzen ziren (Diego Garcia, esaterako), baina ez guztiak. Umetan Martinez guardia zibilaren semearekin izan zuen erlazioa. Geroago sortuko zen distantzia harreman horretan, egoeraz kontzientzia hartutakoan.

• Goi aldeko baserrietan -dxe bukaera

  Xabier Eizagirre Landa (1957) Azkoitia

  Gurasoak biak Izarraitzpekoak ziren, baina Azpeitia aldekoak. Agian horregatik egingo dute -ye bukaera eta ez Azkoitian gaur egun zabalduen dagoen -xe. Hala ere, Jauregitik gorako baserrietan -dxe egiten dela uste du Xabierrek. Azkoitiko beste auzo batzuetan ere entzuten da -ye bukaera, Martirietan, adibidez.