Hika hizketan

• Bertsozaletasuna nondik datorkion

  Ixabel Jauregi Alberdi (1956) Azkoitia

  Meza ostean bertso-paperak banatzen ziren garai batean. Amaren aldeko aitona Errazti baserrikoa zen eta badirudi han bazutela bertsotarako zaletasuna. Baina amak ez zuen bertso kontuetarako astirik, 36 urterekin alargundu eta beti lanean aritzen zelako. Beraz, zaletasuna ez zuen etxetik jaso, gerora baizik. Zer bertsolari jarraitu izan dituen.

• Urepelera, Xalbadorren etxea ikustera

  Ixabel Jauregi Alberdi (1956) Azkoitia

  Xalbador bertsolariaren jarraitzaile sutsua zenez, udara baten haren etxea ikustera joan zen senarrarekin eta alabarekin. Urepelen bizitako kontuak. Xalbadorren senideek etxeko ateak ireki zizkioten eta gustura bueltatu zen. Xalbadorren bertsoak eta lantzen dituen gaiak gustuko ditu. Hasieran Urepeleko euskara ulertzeko arazoak zituen.

• Euskal kulturaren aldeko apustua

  Ixabel Jauregi Alberdi (1956) Azkoitia

  Hainbat egunkari eta aldizkaritako harpidedun da eta garbi du euskal kulturaren alde egin beharra dagoela. Beharrezkoa iruditzen zaio kultura gaietan jantzita egotea, nork bere iritzia garatzeko. Ikasleei ere horixe esan izan die.

• Gazteen euskara zabartzen eta testuak pobretzen

  Ixabel Jauregi Alberdi (1956) Azkoitia

  Gazteen hizkera asko ari dela zabartzen iruditzen zaio. Idazkera aldetik, nork bere hizkuntza menderatu behar du ongi lehenbizi, gero beste hizkuntza bat ikasi ahal izateko. Ongi idazteko, asko irakurri behar da. Gaur egun gazteek ez dakite iruzkin sakonak egiten, idazkera arina erabiltzen dutelako sare-sozialetan. Testuak ulertzeko ere zailtasunak dituzte, ez dutelako ganoraz irakurtzeko patxadarik hartzen. Umeek ez dakite patxadan eta isiltasunean egoten.

• Ikasleak nola motibatu izan dituen, irakur dezaten

  Ixabel Jauregi Alberdi (1956) Azkoitia

  Audio liburuak entzutea ez dela liburuak irakurtzearen parekoa iruditzen zaio. Ikasleei askotan aipatu izan die liburuak irakurri, mundutik aldendu eta istorioak pelikula bat bezala ikusi behar dituztela. Ikasleak nola motibatu izan dituen. Garai batean galderak egiten zitzaizkien ikasleei, liburua irakurri ostean. Alabak bere ikasleei buruz kontatutakoak, irakurzaletasunaren inguruan.

• Ipuin asko kontatu izan dizkie seme-alabei

  Ixabel Jauregi Alberdi (1956) Azkoitia

  Ipuin asko kontatu izan dizkie seme-alabei. Ipuina kontatzerakoan, nola girotzen zuen, seme-alabak ipuinean murgiltzeko. Ipuinak bizitzen dituztenek gero giro hori gogoan izaten dute testuak sortzerakoan ere.

• Euskaldun berriekin mintzapraktika, esperientzia aberasgarria

  Ixabel Jauregi Alberdi (1956) Azkoitia

  Zortzi urte inguru daramatza euskaldun berriekin mintzapraktika egiten. Euskaltegian ibili ostean joaten direnekin ongi, baina zuzenean mintzapraktikara doazenek arazo gehiago izaten dituzte. Zenbait esperientzia kontatzen ditu. Hizkuntza, erabili ezean, herdoildu egiten da. Esperientzia aberasgarria iruditzen zaio.

• Kultura ezberdinak ezagutzearen eta transmisioaren garrantzia

  Ixabel Jauregi Alberdi (1956) Azkoitia

  Kultura-transmisioaren garrantzia. Irizartarrak, famillia aberatsa kultura-transmisioan. Beste kultura batzuk ezagutzeak ematen duen aberastasuna. Kultura ezberdinen arteko antzekotasunak. Txinan emakumeek sortutako hizkuntza.

• Amamaren inguruko kontuak: ezkon-bidaia, inude joan beharra...

  Ixabel Jauregi Alberdi (1956) Azkoitia

  Nagusiagoa den lehengusuarengandik jakiten dituzte garai bateko hainbat kontu. Euren amama 19 urterekin ezkondu zen. Ezkon-bidaian Donostiara joan ziren zalgurdian. Errazti baserrian maizterrak zirenez, Igeldon bizi zen baserri jabearenera joan ziren bazkaltzera. Hark Toribio Altzagaren antzerki bat ikustera joateko sarrerak oparitu zizkien, baina aitonak ez zuen antzerkia ikusi nahi eta saldu egin zituzten. Amama haurdun geratu zenean, inude gisa kanpora bidali zuten. Garai bateko emakumeen bizimodu gogorra.

• Berdintasunik eza etxeko lanetan, haurren heziketan...

  Ixabel Jauregi Alberdi (1956) Azkoitia

  Emakumearen egoera asko hobetu da, baina oraindik ere asko dago egiteko. Duela 38 urte ikasgelan galdetu eta ikasle bakar batek esan zuen aitak etxeko lanak egiten zituela. Seme-alaben heziketan amek eta aitek izaten duten papera. Gaur egun etxeetan ez dago elkarrizketarako astirik.

• Hizkuntza pobretu egiten da erabili ezean

  Ixabel Jauregi Alberdi (1956) Azkoitia

  Hizkuntza pobretzen ari da, praktika ezagatik. Lazkano bertsolariak esaten zion berarentzat eskolarik onena Errezilera joatea zela. Hango baserri guztietan egongo zen bertsolariren bat. Praktikak egitera hara joandako irakasle batek kontatutako pasadizoa. Hizkuntza hobetzeko, hitz egin egin behar da.

• Baserriko lanetan gutxi

  Itziar Arrieta Albizuri (1941) Olatz Arrieta Albizuri (1943) Azkoitia

  Anaia zutenez, baserriko lan asko egin beharrik ez zuten izaten. Olatzi gustatzen zitzaizkion kanpoko lanak; Itziarri, berriz, etxekoak gehiago. Baratzean egin behar izaten zituzten lanak: babak edo lekak bildu, tomateak jaso... Gari-jotzea auzolanean.

• Mutilak neskei dantza eskatzera

  Itziar Arrieta Albizuri (1941) Olatz Arrieta Albizuri (1943) Azkoitia

  Erromerian neskak hasten ziren dantzan eta gero mutilak dantza eske joaten zitzaizkien. Auzoetako erromeriez gain, plazan ere egiten zen dantzan. Olatz gehiago ibiltzen zen erromerietan Itziar baino.

• Dantza egiteagatik, kongregaziotik kanpora

  Itziar Arrieta Albizuri (1941) Olatz Arrieta Albizuri (1943) Azkoitia

  Itziar kongregaziotik bota zuten mutil batekin dantza egin zuelako plazan. Auzoetako erromerietan ere zaintzen zuten jendea.

• Bikotea ukitzea bekatu; bidera irteten ziren mutilak

  Itziar Arrieta Albizuri (1941) Olatz Arrieta Albizuri (1943) Azkoitia

  Garai batean bikotea ukitzea ere bekatu zen. Etxera bidean Intxausti lantegi ondotik pasa behar izaten zuten. Hango gizona leihoan egoten zen eta biharamunean euren amari kontatzen zion norekin pasa ziren. Etxera bidean beldurra pasatzen zuten. Orduan ez zegoen argirik eta mutilak irteten ziren bidera batzuetan. Olatzi behin gizon bat irten zitzaion eta denbora luzez beldurtuta ibili zen. Beste pasadizo batzuk.

• Olatz, prakekin eta gona motzarekin

  Itziar Arrieta Albizuri (1941) Olatz Arrieta Albizuri (1943) Azkoitia

  Olatz goiz hasi zen prakak janzten, baina Itziarrek dio berak berandura arte ez zuela prakarik jantzi. Garai batean prakak janztea bekatu zela esaten zuten. Olatzi gona motzak janztea ere asko gustatu izan zaio.

• Arropa eskuz garbitu behar

  Itziar Arrieta Albizuri (1941) Olatz Arrieta Albizuri (1943) Azkoitia

  Garai batean arropa eskuz garbitu behar izaten zen. Olatzek ez du arropa errekan edo askan garbitzen zeneko oroitzapenik, baina Itziarrek bai. Garbigailua aurrerapen handia izan zen.

• MIxerikordiako eskolan eta eskola partikularretan

  Itziar Arrieta Albizuri (1941) Olatz Arrieta Albizuri (1943) Azkoitia

  Mixerikordiako eskolan ibili ziren, mojekin. Eskolak gaztelaniaz izaten ziren. Plazan ere bazegoen eskola. Eskola partikularretan ere ibili ziren Trino Uriarekin eta Maria Paularekin.

• Seme-alabak ikastolara bidaltzeko hautua

  Itziar Arrieta Albizuri (1941) Olatz Arrieta Albizuri (1943) Azkoitia

  Seme-alabak ikastolara bidali zituztenean, batzuek harritu egiten zirela kontatzen du Itziarrek. Berak euskara dela gure hizkuntza eta euskara ikastera bidaltzen zituela esaten zien. Seme zaharrena hasi zenean batez ere horren inguruko eztabaidak izaten zituzten.

• Olotza, puntu garrantzitsua sasoi batean

  Fernando Aranbarri Oiartzabal (1947) Azkoitia

  Olotzan jaio zen, Azkoititik Zumarraga aldera trenbide ondoan zegoen baserrian. Trenaren geralekua zuten etxe ondoan eta inguruetako baserritar guztiak hara jaisten ziren, gero han bizikleta hartzeko. Garrantzia handiko puntua zen. Aurreragoko sasoietan erromeriak ere egiten omen ziren eta baita bola-jokoa ere. Amak urrezko txanpon bat aurkitu zuen behin baratzean. Bederatzi anai-arreba izan ziren, baina hirukiak jaio eta gero hil egin ziren. Halako kontuak ezkutatu egiten ziren.