Hika hizketan

• Ezkondu eta gero lanean jarraitzea

  None Zumalde Zumalde ahizpak () Oñati

  Ezkontzean normala zen lana uztea; derrigortuta zeuden sasoi batean, legez. Ez zegoen ondo ikusita jarraitzea. Beraiek lanean jarraitu zuten, eta kritikak entzun zituzten. Haurdun egonda umea jaio arte jarraitzen zuten lanean.

• Kongregazioa eta bekatuak

  None Zumalde Zumalde ahizpak () Oñati

  Mariaren alaben kongregazioa; eugeni ez zen kongregaziokoa izan. Bekatuak asmatzen ibiltzen ziren, konfesatzera joan behar zutenean. Mutilekin dantza egitea debekatuta zegoen, garai batean.

• Mutilek askatasun gehiago?

  None Zumalde Zumalde ahizpak () Oñati

  Neskek baino askatasun gehiago zuten mutilek. Beraiek neskak ziren denak, eta baserriko lanak zein barrukoak, denak egiten zituzten. Etxe askotan mutilek bakarrik egiten zituzten ikasketak.

• Neskak mutilek ateratzen zituzten dantzara

  None Zumalde Zumalde ahizpak () Oñati

  Zain egoten ziren mutilek dantzara noiz aterako zituzten.

• Nesken eta mutilen jolasak desberdinak?

  None Zumalde Zumalde ahizpak () Oñati

  Mutilak pelotan ibiltzen ziren eta borrokan, neskak ez. Beraiek pauloka eta torre-torreka ibiltzen ziren. Txirikilan ere neskak bakarrik ibiltzen ziren normalean.

• Umetako lanak

  None Zumalde Zumalde ahizpak () Oñati

  Zaharrenetik gazteenera 10 urteko diferentzia dute, eta elkar zaintzen zuten. Umezaintzaz aparte,

• Familia ugariak baserrietan

  Mertxe Odriozola Igartua (1956) Edurne Olalde Igartua (1958) Oñati

  Garai bateko familiak oso handiak ziren. Beraiek etxeko txikienak dira biak, baina bestela etxean anai-arreba txikiagoak zaintzea zen ohikoena. Mahaia jendez beteta beti. Mertxek-eta neska denek logela bakarrean egiten zuten lo. 2 eta 3 ohe berean.

• Emakumea eta prakak

  Mertxe Odriozola Igartua (1956) Edurne Olalde Igartua (1958) Oñati

  Edurne uniformearekin joaten zen eskolara. Lehennego prakak gimnasia egiteko jantzi zituen. 14-15 urterekin minifalda jantzita ibiltzen ziren.

• Lehenengo labadora

  Mertxe Odriozola Igartua (1956) Edurne Olalde Igartua (1958) Oñati

  Mertxek gogoan du noiz erosi zuten lehenengo garbigailua; hala ere, errekara joaten ziren arropa aklaratzera. Edurnek ere albergan garbitzen zuen arropa.

• Mutilek askatasun gehiago?

  Mertxe Odriozola Igartua (1956) Edurne Olalde Igartua (1958) Oñati

  Etxean ez zuten mutilek baino askatasun gutxiago, baina kalean bai. Ez zegoen ondo ikusita neskak tabernara sartzea. Beraiei ez zieten ordurik ipintzen, etxeko gazteenak zirelako, baina beren ahizpei bai.

• Galdutako ohiturak: arrosarioa errezatzea

  Mertxe Odriozola Igartua (1956) Edurne Olalde Igartua (1958) Oñati

  Galdutako ohiturei buruz dihardute: denek elkarrekin bazkaltzea eta jaietan elkartzea. Errosarioa eta letaniak errezatzea.

• Neskak tabernara bai?

  Mertxe Odriozola Igartua (1956) Edurne Olalde Igartua (1958) Oñati

  Beraien garairako neskak hasita zeuden tabernara sartzen, baina bakarrik ez. Gaizki ikusita zegoen. Txaketuan geratzen ziren. Arantzazun, gizonak Milikuanera sartzen ziren eta emazteak kanpoan geratzen ziren.

• Mutilek dantzara noiz aterako

  Mertxe Odriozola Igartua (1956) Edurne Olalde Igartua (1958) Oñati

  Zain egoten ziren, mutilek dantzara noiz aterako zituzten. Idahon eta erromerietan. Golden diskotekara ere joaten ziren. Mertxe gaizki sentitzen zen kalabazak ematen. Eserita egoten ziren, ilaran.

• Etxean neskame lanetan

  Mertxe Odriozola Igartua (1956) Edurne Olalde Igartua (1958) Oñati

  Neskame lanetan ez dira ibili, gaztetxotan hasi zirelako lantegian lanean, baina etxean bai. Mutilek egiten zituzten baserriko lanak eta neskek etxekoak. Edurnek ez du baserriko lanik egin: belarretan, adibidez. Mertxek bai, baserrikoak eta etxekoak, biak.

• Sexu harremanik bai ezkondu aurretik?

  Mertxe Odriozola Igartua (1956) Edurne Olalde Igartua (1958) Oñati

  Ezkondu aurretik sexu harremanak bai, baina ezkutuan, gurasoei esan gabe. Mertxeren ahizpak beste garai batekoak dira. Informazioa falta zuten.

• Neskatilen eta mutikoen jolasak diferenteak

  Mertxe Odriozola Igartua (1956) Edurne Olalde Igartua (1958) Oñati

  Nesken eta mutilen jolasak diferenteak ziren. Mertxek mutikoekin jolasten zuen, inguruko baserrietan denak mutikoak zirelako. Kozineketan jolasten zuen Donostiako lehengusuarekin. Eskolan mutilak futbolean eta neskak briletean. Pote-poteka denak elkarrekin. Sakaponak.

• Elizaren indarra gutxitzen-gutxitzen

  Mertxe Odriozola Igartua (1956) Edurne Olalde Igartua (1958) Oñati

  Beraien garairako elizak ez zuen hainbesteko indarrik. Umeak zirenean bai: mezetara baraurik. Konfirmazioa egin zuten, lanean hasi ostean, baina gero mezetara ez ziren joaten. Ezkondu aurretik konfesatzera joaten ziren batzuek.

• Baserriko lanen banaketa

  Mertxe Odriozola Igartua (1956) Edurne Olalde Igartua (1958) Oñati

  Baserriko lanak mutilek egiten zituzten, eta etxekoak neskek. Lustrea atera, arropa plantxatu... arbia ateratzera zakua buruan ipinita joaten ziren. Amak denetik egiten zuen, kanpoan zein barruan lana. Amak jezten zituen behiak ere.

• Zerbitzu soziala egin behar

  Mertxe Odriozola Igartua (1956) Edurne Olalde Igartua (1958) Oñati

  Eskolan ikasi zuten josten, baina gutxi. Bainika. Zerbitzu soziala egin behar izan zuen Mertxek, gidabaimena atera ahal izateko, eta han ere bainika eginarazi zioten.

• Ezkondutakoan lanean jarraitu zuten lehenak

  Mertxe Odriozola Igartua (1956) Edurne Olalde Igartua (1958) Oñati

  Ezkontzean normala zen lana uztea. Garai lantegian beraiek izan ziren lehenengoak jarraitzen, eta kritikatu egin zituzten. Beraien taldean gehienak geratu ziren. 18 urterekin istripua izan zuen Edurnek, eta bi urte egin zituen bajan. Mertxek ez zeukan asmorik lantegian hainbeste urte pasatzeko; sartu zenean esaten zuena kontatzen du: ezkondu ala monja, baina lantegian hainbeste urtean ez.