Hika hizketan

  • Xeferi Erostarbe Lehen arropa konpontzen eta gaur egun nahita apurtzen

    Xeferi Erostarbe Lazkano (1933) Bittori Goitia Larrañaga (1928) Enkarna Grisaleña Gil (1928) Oñati

    Neguan denbora gehixeago izaten zuten eta beti zerbait egiten aritzen ziren. Izara zaharrei buelta eman eta nola josten zituzten. Apurtutako prakak josten ibiltzen ziren sarri eta, horregatik, ez dute gustuko gaur egun prakak apurtuta eramateko dagoen moda. Tatuajeak eta sudurreko eraztuna ere ez dituzte gustuko. Garai batean idiskoari jartzen zitzaion muturrean eraztuna, mendean hartu ahal izateko.

  • Xeferi Erostarbe Mutikoek abadeari itzulitako ordaina

    Xeferi Erostarbe Lazkano (1933) Bittori Goitia Larrañaga (1928) Enkarna Grisaleña Gil (1928) Oñati

    Bittorik Enkarnaren anaiaren inguruko pasadizo bat kontatzen du. Behin abadeak mutikoei merienda emango ziela agindu zien, egurrak sartzearen truke, baina ez zuen hitza bete. Gero, mezatan mutikoek abadeari egin ziotena.

  • Xeferi Erostarbe Elizaren eta abadeen indarra; aldaketa Gabilondo abadearekin

    Xeferi Erostarbe Lazkano (1933) Bittori Goitia Larrañaga (1928) Enkarna Grisaleña Gil (1928) Oñati

    Garai batean dena zen bekatu. Dantza egiten zuten neskak kongregaziotik botatzen zituzten. Denak egoten ziren kongregazioetan sartuta. Behin "Markesaren alaba" abesten ari zirelako elizpetik bidali zituztela dio Bittorik. Orduko abadeak; gazteak ziren eta ezin zutela eraman besteak ondo pasatzen ikustea uste dute. Abadeei ere ezkontzeko aukera eman beharko zitzaiela pentsatzen dute. Gabilondo abadeak ekarri zuen aldaketa herrira.

  • Xeferi Erostarbe Aste Santuan eliza zaintzen, deabrua etor ez zedin

    Xeferi Erostarbe Lazkano (1933) Bittori Goitia Larrañaga (1928) Enkarna Grisaleña Gil (1928) Oñati

    Aste Santuetako ohiturak. Gau eta egun elizan egoten ziren, txandaka, zaintzen, deabrua etor ez zedin. Ordu erdi belauniko eta ordu erdi eserita. Emakumeak egunez eta gizonezkoak gauez. Elizak indar handia zuen.

  • Xeferi Erostarbe Emakumeentzat ez zen lanik falta baserrian

    Xeferi Erostarbe Lazkano (1933) Bittori Goitia Larrañaga (1928) Enkarna Grisaleña Gil (1928) Oñati

    Emakumezkoen eta gizonezkoen lanak baserrian. Neguan neskak josten ikastera edo jatekoa prestatzen ikastera joaten ziren. Asko neskame joaten ziren gero. Mutilak neguan etxean eta, bestela, basoan ikazkintzan asko. Orbela batzen, ira ebakitzen, gurdia kargatzen... zer lan egiten zituzten. Negua hobeto pasatzen zuten baserrian, baina emakumeek beti aurkitzen zuten lanen bat egiteko: haria egin, umeentzat arropa josi...

  • Xeferi Erostarbe Emakumeak prakak janztea bekatu

    Xeferi Erostarbe Lazkano (1933) Bittori Goitia Larrañaga (1928) Enkarna Grisaleña Gil (1928) Oñati

    Emakumeek ez zuten prakarik janzten. Enkarnaren koinata senide moja bisitatzera joan zen prakak jantzita eta moja asko asaldatu zen. Xeferik, berriz, San Blasak bedeinkatzera elizara bonbatxoak jantzita joan zen ezagun bati abadeak nola kargu hartu zion kontatzen du. Etxeko gizonen prakak janzten zituzten, baserriko lanetarako edo eguraldi txarragatik behar izanez gero.

  • Xeferi Erostarbe Lehenengo garbigailuak

    Xeferi Erostarbe Lazkano (1933) Bittori Goitia Larrañaga (1928) Enkarna Grisaleña Gil (1928) Oñati

    Garbigailua lagun ona dela diote. Enkarnak izan zuen lehenengo garbigailua Otsein markakoa zen eta ura bota behar izaten zitzaion, arropa astintzeko. Gaur egun jada arropa erdi-sikatuta irteten da. Kalean lehenago hasi omen ziren garbigailuak baserrietan baino. Aurretik arropak astintzera errekara joaten zirela dio Bittorik.

  • Xeferi Erostarbe Neskei etxera lagundu ostean, mutilak berriz tabernara

    Xeferi Erostarbe Lazkano (1933) Bittori Goitia Larrañaga (1928) Enkarna Grisaleña Gil (1928) Oñati

    Garai batean emakumeak tabernan sartzea bekatua zen eta eurak kanpoan geratzen ziren, gizonak tabernara sartutakoan. Dantzan egitearren, mutilek ordaindu egin behar izaten zuten. Ez zuten diru askorik izaten. Araotzen "faborez" eskatzen zieten mutilek neskei, dantza egiteko. Neskei etxera lagundu eta gero, mutilak tabernara itzultzen ziren. Ugaztegitarrak nondik bueltan joaten ziren etxera.

  • Frantziska Erostarbe Iluntzean, gustuko mutilak etxera laguntzeko zain

    Frantziska Erostarbe Aginagalde (1931) Xeferi Erostarbe Lazkano (1933) Bittori Goitia Larrañaga (1928) Enkarna Grisaleña Gil (1928) Oñati

    Dantzan egiteko mutilek neskei "faborez" eskatzearena Araozko kontua omen zen. Neskak iluntzean zain egoten ziren, ea gustuko mutila etorriko ote zen etxera laguntzeko. Gustuko mutilaren arreta erakartzeko egiten zituztenak.

  • Bittori Goitia Gerra sasoian Beasainen neskame

    Bittori Goitia Larrañaga (1928) Oñati

    Bittori gerra sasoian Beasainen egon zen neskame. Soldaduak zeuden bera egon zen etxean eta azpian okindegia. Nolako gosea pasa zuen adierazten duen pasadizoa kontatzen du. Ahizpa Zumarragan zegoen eta haren bitartez Antzuolako beste etxe batera joan zen gero.

  • Xeferi Erostarbe Elizako sermoi gogorrak; doktrina

    Xeferi Erostarbe Lazkano (1933) Bittori Goitia Larrañaga (1928) Enkarna Grisaleña Gil (1928) Oñati

    Ezkondu aurretik sexu-harremanak izatea ez zen errespetuzkoa. Ukitu txiki batzuekin konformatzen zirela dio Bittorik. Mendean hartuta zeuzkatela dio Xeferik, elizan sekulako sermoiak botatzen zizkieten eta. Doktrina euskaraz ikasten zuten elizan eta eskolan gaztelaniaz. Behin maistrak bazkaltzera joan gabe zigortu zituenean gertatutakoa.

  • 1282 Doktrina eta "kantzela"

    Argi Larrañaga Aldazabal (1933) Azkoitia

    Doktrina eta "kantzela" ematen zituzten; igandeetan beraien mezak izaten zituzten, uniformea jantzita.

  • 1282 Gaztetatik abarketen zoruak josten

    Argi Larrañaga Aldazabal (1933) Azkoitia

    Arratsaldeetan laborea ematen zuten eta josten aritzen ziren eskolan bertan mojekin. Azkoitia alpargatengatik zen ezaguna. Bera ere gaztetatik hasi zen alpargaten zorua josten, amari laguntzen. Zoruak dendetan hartzen zituzten eta josi ondoren entregatu eta dirua jasotzen zuten ordainetan. Etxe atarietan aritzen zen jendea abarketen zoruak josten.

  • 1282 Baztarrikaldean denda

    Argi Larrañaga Aldazabal (1933) Azkoitia

    16 urterekin josten ikasten hasi zen Azpeitian; Azpeitiko emakume bat zuten irakasle. Bizikletaz joaten zen beste bi lagunekin batera. Baztarrikaldean denda eduki zuten eta Argik han lan egiten zuen; denetarik saltzen zuten. Argiren ahizpa plazan egoten zen postuan saltzen.

  • 1282 Arropak astintzera Baztarrikaldeko albergara

    Argi Larrañaga Aldazabal (1933) Azkoitia

    12 urterekin, artean eskolan zebilela, etxe bateko garbiketa lanetan ibili zen goizez. Garbiketak eskuz egiten zituzten. Arropak astintzera gasolindegi atzera eta Baztarrikaldeko albergara joaten ziren; 6 aska zeuden. Etxean bazuten garbigailua eta xaboi-hautsa erabiltzen zuten.

  • 1282 Etxeko zoruaren garbiketa

    Argi Larrañaga Aldazabal (1933) Azkoitia

    Etxeko zorua astero garbitzen zuten belauniko jarrita eta lurrari distira argizariarekin ateratzen zioten.

  • 1282 Dendarako fruta autobusez Donostiatik

    Argi Larrañaga Aldazabal (1933) Azkoitia

    "Txantonenekua" izenez ezagutzen zen euren denda, etxekoen gaitzizena horixe baitzen. Hala ere, denda ez zen beraiena, errentan zeukaten. Non zegoen denda azaltzen du. Argi egoten zen dendan lanean eta amak laguntzen zion tarteka. Dendako janaria merkatariek eramaten zieten eta fruta Donostiatik ekartzen zuen Argik berak autobusez joanda.

  • 1282 Gaztetatik dendari lanetan; orduko txanponak

    Argi Larrañaga Aldazabal (1933) Azkoitia

    Gazte-gaztetatik hasi zen dendan lanean eta jende ugari ezagutu zuen. Baserritarrak joaten zitzaizkion gehien dendara. Orduko txanponen aipamena egiten du. Astelehenetik igandera lan egiten zuen, ez zuten denda ixten.

  • 1282 Kontzesioko bederatziurrenak

    Argi Larrañaga Aldazabal (1933) Azkoitia

    Lagunak azkoitiarrak zituen, baina dendako lana zela eta ez zen ateratzen. Elizara igandero joaten ziren. Anai-arreben aipamena egiten du. Kontzesioko bederatziurrenak eta "ejerzizioak" zer izaten ziren azaltzen du. Baltsean dantza eginez gero kongregaziotik botatzen zituzten.

  • 1282 Konfesio, errezo eta eliz-ohiturak

    Argi Larrañaga Aldazabal (1933) Azkoitia

    Konfesatzera goizetan joaten ziren hamabostean behin Don Domingo apaizarengana. Zigorrak errezoak izaten ziren; neskek eta mutilek era ezberdina zuten konfesatzeko. Etxean afalondoan errezatzeko ohitura zuten, Argiren aita oso fededuna baitzen. Eliza atarian pasatuz gero, aitaren egiteko ohitura zuten.