Hitanoari buruzko pasarteak

• Hika bai ala ez?

  Mari Karmen Arrastua Sarasola (1944) Lurdes Esnaola Sein (1950) Maria Luisa Navarro Lujanbio (1939) Lezo

  Mari Karmenen amak ahizparekin hika egiten zuen, baina beraiei zuka. Gerora hasi zen bera hika, konfiantza duen jendearekin. Gizonaren aldeko familia baserrikoa da eta haiek dena hika. Alabari hika egiten dio, hika ikasi nahi zuelako. Maria Luisaren kasuan, senideen artean hika egin izan dute. Lurdesek, berriz, bei zuka. Apaizari berorika.

• Eskolara gutxi; falangekoen lokala

  Maria Dolores Manso Berasarte (1944) Lezo

  Eskolara gutxi joan zen. 14 urterekin Atxa anaien lantegian hasi zen lanean. Eskolan "Cara al sol" abestu behar. Inguruan falangeko lokal bat zegoen eta antzerkiak eta bestelako ekintzak egoten ziren, baina amak ez zien uzten joaten. Eskolan gaztelaniaz zen dena, baina beraien artean euskaraz egiten zuten. Etxean ere bai. Anaiarekin hika egin izan du.

• Lezo asko hazi da

  Maria Dolores Manso Berasarte (1944) Lezo

  Senarrarekin zuka egiten du. Anaiarekin egiten zuen hika, ohitura hori hartu zuelako. Lezon hika gutxi entzuten da orain. Asko handitu da herria, etxe berri asko egin dituzte. Garai batean denek elkar ezagutzen zuten.

• Gurasoek senide eta lagunekin hika

  Alaia Beitia Bolinaga (1985) Oñati

  Gurasoek ez diote hika egiten, baina beren anai-arrebekin eta lagunekin hika egiten dute. Ama araoztarra dauka eta hika egiten segitu dute, baina Uribarrin gizonezkoen artean bakarrik mantendu da.

• Aitak Alaiaren mutil-lagunari hika, baina berari ez

  Alaia Beitia Bolinaga (1985) Oñati

  Araozko Beitikoa baserrikoa du ama, eta hark hika egiten du lagunekin. Aitak ere hika egiten die mutil askori, baina neskei ez; arrebei soilik eta lagunei. Berari ez diote egiten. Ez du galdetu zergatik. Bere mutil-lagunari hika egiten dio.

• Lehengusuen artean, ikasteko nahia

  Alaia Beitia Bolinaga (1985) Oñati

  Araozko lehengusu batek, Marixolek, egiten zion hika, baina beti zuzentzen aritzen zitzaion, eta ez zitzaion gustatzen: ez egiteko esan zion. Orain badu berreskuratzeko gogoa. Lehengusuekin egin izan du hika, parranda giroan, baina ez du iraun gero. Umeei ez zieten hika egiten, koskortu arte; orain, berriz, betirako ume. Transmisioaren etena: askok ez dute etxean jaso. Mutilek, berriz, beti egin izan dute.

• Belarria eginda dauka

  Alaia Beitia Bolinaga (1985) Oñati

  Belarria eginda dauka, etxean entzun duelako. Zuzenean Marixolek bakarrik egin izan dio. Etxera mutilen batekin badoa, hari hika egiten diote, baina neskei ez.

• Nokaren galeraren arrazoiak, genero ikuspegiarekin lotuta

  Alaia Beitia Bolinaga (1985) Oñati

  Ez daki zergatik galdu den noka eta toka ez. Uste du nahi gabe gertatu dela, baina genero ikuspegiak zerikusia izan dezake. Ez dauka anai-arrebarik, baina mutila balitz ia seguru dago egingo liokeela. Gertatu daiteke baserritar kutsua kentzeko hitanoa alde batera uztea. Eta apurka-apurka noka galtzen joan da. 55 urtetik beherako ia inork ez daki.

• Hitanoa ez dago gaizki ikusita gaur egun

  Alaia Beitia Bolinaga (1985) Oñati

  Oñatieraz ondo egitea eta euskaraz ondo egitea ez dira gauza bera. Oñatiera ere aldatzen doa, gaztelaniaren eta batuaren eraginez. Ingo Xonau! taldearen sorrerak bere inguruan ilusioa piztu duela dio. Gaur egun ez dago hitanoari buruzko iritzi txarrik.

• Mutilek neskei gaizki hika sarritan

  Alaia Beitia Bolinaga (1985) Oñati

  Mutilek askotan gaizki egiten dietek neskei hika, mutilei moduan. Baditu, hala ere, ondo egiten duten lagunak ere. 18 urte zituenean egiten zuen hika haiekin, baina gaur egun ez du harreman handirik. Alaiak errezago egiten die hika mutilei, gehiago entzun duelako. Noka egiteko pentsatu egin behar du, eta toka irten egiten zaio. Azkoitin ezagutzen ditu elkarrekin hika egiten duten bikoteak ere.

• "Ingo xonau!"

  Alaia Beitia Bolinaga (1985) Oñati

  Hemendik aurrera saiatuko da inguruko umeei hika egiten, gurasoek berarekin egin ez dutena. "Ingo xonau!" esaten du.

• Zer egin noka berreskuratzeko?

  Ane Ugarte Garitaonandia (1993) Oñati

  Zer egin noka modan jartzeko? Ahalduntze-prozesu moduan bizitzeak lagundu dezakeela uste du, baina berarentzat eraginkorragoa da konfiantza-zirkuluak sortzea. Hika-tertuliak egitea ideia ona iruditzen zaio.

• Hika galduko balitz, zer?

  Ane Ugarte Garitaonandia (1993) Oñati

  Galtzea penagarria litzateke. Egunen batean alaba bat balu, ez du uste hari hika egiteko egingo liokeenik, berak bere amari bezala. Ingo xonau! ekimena sortu den arte ez du kontzientzia hartu, galdu egin daitekeenik. Pereza emango lioke hasieran hika-tertulietan parte hartzeak, baina merezi duela uste du.

• Hika, egoera informaletarako

  Ane Ugarte Garitaonandia (1993) Oñati

  Mutilek ez dakite noka egiten, eta toka ere gaizki egiten dute askotan. Hitanoa konfiantzarekin lotzen du Anek, eta parranda giroarekin. Ez da egoera formaletarako.

• Ohitura aldatzea zaila iruditzen zaio

  Ane Ugarte Garitaonandia (1993) Oñati

  Etxean jaso duten apurrek ez dute eduki zeinekin egin. Irati Barrena aipatzen du, proiekturako elkarrizketatutako gazteetako bat (Ongi tabernan egiten du lan neska horrek). Hastea izango litzateke, baina salto bat iruditzen zaio.

• Oñatiko nokaren galeraren arrazoiak

  Ane Ugarte Garitaonandia (1993) Oñati

  Zergatik joan da galtzen noka eta toka ez Oñatin? Neskei errespetua izatea eskatu zaie eta sozializatzeko ere beste bide batzuk izan dituzte gizonek. Orain, nahiz eta jakin, egitea zaila iruditzen zaio berari ere.

• Ama hika egiten hasi zitzaien anaiari eta berari

  Ane Ugarte Garitaonandia (1993) Oñati

  Etxean jaso du hitanoa. Bere amak-eta hika egiten dute senide artean. Anaiari eta berari zuka egiten zien umetan, baina egun batean hika egiten hastea erabaki zuen. Anek ez dauka norekin hika egin. Laudioko lagunekin euskaraz egiteko ere nahiko lan izan du.

• Hitanoa hurbiltasunarekin lotzen du

  Nerea Agirre Kortabarria (1977) Oñati

  Hitanoa hurbiltasunarekin lotzen du, laguntasunarekin, konplizitatearekin. Lanean hika egiten dio neska batek. Galtzea pena litzateke, eta hori gerta ez dadin, dakitenek transmititu egin beharko luketela dio.

• Mutil gazteek ez dakite noka

  Nerea Agirre Kortabarria (1977) Oñati

  Bere adineko nesken artean ez du hitanorik entzuten. Bi aipatzen ditu, badakitenak. Adin bateko gizonezkoek badakite noka, baina mutil gazteek ez.

• Amarekin gero eta gehiago hika

  Nerea Agirre Kortabarria (1977) Oñati

  Ahizpen artean gutxi egiten dute hika. Ez dira saiatu ere egin. Berak gehiago egiten du amarekin bere ahizpak baino.