Hitanoari buruzko pasarteak

  • Leire eta Irati Lizarralde Unibertsitatean euskalki ezberdinetakoak eta hitano gutxi

    Irati Lizarralde Alberdi (2004) Leire Lizarralde Alberdi (1999) Azkoitia

    Leirek azkoitiarrez egiten du unibertsitateko lagunekin. Hasieran ulertzea kostatu egiten zitzaiela eta euskara batua ere tartekatzen zuela dio. Euskalki ezberdinak entzutea eta euskararen egoera ezberdinak ezagutzea aberasgarria dela uste du. Hika oso jende gutxik egiten du, mutil gutxi batzuk bakarrik. Zenbait zonaldetakoek hika zer den ere ez dakite ia.

  • Ainara Elortza Hitanoa Azkoitian: ohikoa izatetik "mutilena" izatera

    Ainara Elortza Izagirre (1979) Azkoitia

    Inguruan beti entzun izan du hitanoa, gurasoek euren anai-arrebekin hala hitz egiten dutelako. Ez daki berak noiz hartuko zuen hikaren kontzientzia. Mutilek hikarako ohitura hori errazago hartzen dutela uste du, oso umetatik hasten dira hika. Azkoitian mutilek hika egiten dute, baita atzerritik etorritako familietakoek ere. Nesken artean etena hasi zen bere adinekoetan eta gaur egun gero eta gehiago mutilen kontutzat hartzen dute neskek hitanoa.

  • Ainara Elortza Hitanoa ipuinetan

    Ainara Elortza Izagirre (1979) Azkoitia

    Haur Hezkuntzan hitanoa txertatzen hasteko, hainbat ipuin aztertu zituen, baina oso ipuin gutxitan aurki daiteke hitanoa. Mitologiarekin lotuta agertzen da batzuetan, baina egunerokotasunean hika normaltasunez erabiltzen duten ipuinik ez dago ia. Tradiziozko ipuinetan toka azaltzen da, beharbada pertsonaiak ere gizonezkoak direlako.

  • Ainara Elortza Gaur egun tokari eta nokari ematen zaien irudia

    Ainara Elortza Izagirre (1979) Azkoitia

    Neska gazte batzuek toka egiten omen dute elkarrekin Azkoitian. Ainarak dio agian irudi zehatz batekin lotzen direlako izan daitekeela: noka "atsoen" hizketa, jada erabiltzen ez dena, eta toka, berriz, modakoa, kalean erabiltzen dena. Bere amari ahizparekin hika egitea gauza normala iruditzen zitzaion, baina bere alabarentzat mutilen kontua da. Mutilen profil zehatz batekin lotzen da, gainera. Noka indartzea inportantea litzateke estereotipoekin apurtzeko.

  • Ainara Elortza Hitanoa bultzatzeko zer egin behar litzatekeen

    Ainara Elortza Izagirre (1979) Azkoitia

    Hitanoa indartzeko zer egin beharko litzatekeen. Batetik, gurasoak kontzientziatu beharko liratekeela uste du. Eta etxetik jasotzen ez dutenentzat, eskolan lantzea garrantzitsua litzateke, txiki-txikitatik hasita. Literaturan eta telebistan erreferenteak izateko, Euskal Herri mailan eragin behar litzateke. Telebistan lehen gehiago erabiltzen zen hika.

  • Jaione eta Araitz Inork gutxik egin izan dio hika

    Araitz Etxaniz Azpiazu (2004) Azkoitia

    Hika ez duela asko entzun izan dio. Aita eta ama entzun izan ditu hika, bai elkarrekin eta baita lagunekin ere. Lagunartean ez dute hika egiten. Inork gutxik egin izan dio zuzenean hika, irakasle batek bakarrik. Bere adineko mutilek hika egiten dute, baina mutilen artean bakarrik, neskei ez diete egiten. Neska batzuek ere toka egiten diote elkarri.

  • Jaione eta Araitz Lagunartean hika hasteko nahia

    Araitz Etxaniz Azpiazu (2004) Azkoitia

    Lagunartean askotan pentsatu izan dute hika hasi behar direla, baina gero kostatu egiten zaie ohitura aldatzea. Batzuek gaizki egiteko beldurra dute. Adineko mutilek toka ondo egiten dutela uste du, baina noka agian ez dute jakingo.

  • Jaione eta Araitz Noka bakarrik galtzeak zer pentsatua ematen du

    Jaione Azpiazu Larrañaga (1969) Araitz Etxaniz Azpiazu (2004) Azkoitia

    Hika euskararen berezitasun bat da eta pena litzateke galtzea. Azkoitiko hikan noka bakarrik ari dela galtzen ikusteak ere zer pentsatua ematen duela diote. Askotan konturatu ez arren, mutilei errazago egin izan zaie hika, neskak finagotzat hartu izan direlako eta hika hizkera zakartzat hartu izan delako. Mutil gazteek euren artean hika egiten dute helduengandik hori jasotzen dutelako; neskek, berriz, ez.

  • Jaione eta Araitz Hika gehien Azkoitian eta Azpeitian

    Jaione Azpiazu Larrañaga (1969) Araitz Etxaniz Azpiazu (2004) Azkoitia

    Azkoitian eta Azpeitian asko egin izan da hika. Bizkaitar batzuk Jaioneri esan zioten inbidia ematen ziela, beraiek ez zekitelako hika. Kostaldean (Zarautz, Orio...) ere egiten dela diote. Elgoibar aldera gutxi eta Urretxu-Zumarraga aldera ere bai.

  • Jaione eta Araitz Azkoitian kalean ikasitako euskara: toka

    Jaione Azpiazu Larrañaga (1969) Araitz Etxaniz Azpiazu (2004) Azkoitia

    Azkoitian asko hitz egiten da euskaraz, beste herri batzuekin alderatuz gero. Jaione umea zenean, gaztelaniaz ikasten zuten eskolan eta kanpotik zetozenek agian ez zuten euskaraz ikasi beharrik sentitzen. Gaur egun denek ikasten dute euskaraz eskolan. Mutilek hika ere ikasten dute kalean. Jaioneri ikasle batek toka egiten dio, dakien euskara bakarra hori delako.

  • Leire Larrañaga Nerabezaroan hasi zen hika, kontzienteki

    Leire Larrañaga Sudupe (1981) Azkoitia

    Bera umea zenean, mutilek txiki-txikitatik hika egiten zuten, baina neskek ez. Bera gerora hasi zen hika, nerabezaroan, modu kontzientean, harremanak hika izan nahi zituela erabakita. Anaia gazteagoari hika hasi zitzaion, baina hark ez zuen asmatzen berari hika erantzuten, lagunekin hika egin arren, noka ez zekielako .

  • Leire Larrañaga Lagun minari haserretzen zenean hika

    Leire Larrañaga Sudupe (1981) Azkoitia

    Lagunei hika egiten hasi zen garaian, lagun min batek esan zion haserretzen zenean egiten ziola hika.

  • Leire Larrañaga Bere belaunaldiko mutilek jada noka gutxi

    Leire Larrañaga Sudupe (1981) Azkoitia

    Azkoitian gaur egun mutilek toka egiten dute, baina noka gutxi entzuten da. Bere belaunalditik beherako neskek gutxi erabiliko dutela uste du, nahi lagun-talde bakan batzuetan oraindik ere eutsi. Noka egiten duten mutilak are gutxiago direla iruditzen zaio. Bere belaunaldiko mutilek jada ez diotela hika egin izan dio.

  • Leire Larrañaga Beste herrialde batzuetatik etorritakoen semeak toka

    Leire Larrañaga Sudupe (1981) Azkoitia

    Garai batean neska-mutilek lagunartean hika egiten zuten. Gero bazituzten beren erabilera-ohiturak: zaharragoei ez, gurasoei ez... Gaur egun ez da erabiltzen neska-mutilen harremanerako. Mutilek gehienek egingo dute hika. Beste herrialde batzuetatik etorritakoen semeek ere hika erabiltzen dute, lagunartean hala ikasita.

  • Alaia Beitia Ama-alaben transmisioan etena

    Alaia Beitia Bolinaga (1985) Oñati

    Senideekin eta lagunekin bai, baina ama-alaben artean ez da transmisioa mantendu. Alaiak uste du ez zirela konsziente galdu egin zitekeela. Askok ez dakite zergatik ez dieten alabei egin. Euskara galtzeko arriskua ere ez dute bizi izan adineko batzuek, arnasguneetan. Berari ere gertatu zaio erdaraz gaizki moldatzea, eta erdaraz ikasteko lehengusu batek erdaraz egitea. Baina gaztelania ez ikastea ezinezkoa da gaur egungo gizartean.

  • Alaia Beitia Ingo Xonau! proiektuari buruz

    Alaia Beitia Bolinaga (1985) Oñati

    Ingo Xonau! proiektua posible egin duena: Oñati arnasgune bat da eta hitanoa bizirik dago. Bestela, lehentasunak beste batzuk izango lirateke. Ingo Xonau-ren inguruan elkartutako emakumeak hika egiten hasiz gero, noka zabaltzen joan daitekeela uste du.

  • Alaia Beitia Hitanoa jakitea, hizkuntza menperatzea

    Alaia Beitia Bolinaga (1985) Oñati

    Antzuolako ikerketa aipatzen du elkarrizketatzaileak: mutil gazteek diote hitanoak "euskal label" edo plus bat ematen duela. Hizkuntza menperatzearekin ere lotzen du hitanoa Alaiak. Nortasuna ematen du, eta baserritar izaerarekin ere lotzen da: gaur egun harrotasunerako motibo izan daiteke, ez lehen bezala.

  • Alaia Beitia Hitanoa galduko balitz, zer?

    Alaia Beitia Bolinaga (1985) Oñati

    Hitanoa galtzea pena litzatekeela dio. Haurtzaroko oroitzapenekin lotzen du, lehenagoko amandreekin. Desberdina da zuka ala hika hitz egin: formak edukian ere eragina dauka.

  • Alaia Beitia Eskolan oñatierako aditz-taulak ikasten

    Alaia Beitia Bolinaga (1985) Oñati

    Eskolan ikasi zituen oñatierako aditz-taulak, erdarakadak kentzeko asmoarekin... hitanoa ere eman zuten, baina irakaslea ez zen bertakoa eta berak etxean entzuten zuena desberdina zen. Alaiak kalean ez zituen etxean erabiltzen zituen hitz berak erabiltzen, modu inkontzientean.

  • Alaia Beitia Hitanoaren transmisioa Uribarri auzoan

    Alaia Beitia Bolinaga (1985) Oñati

    Uribarri auzoan hitanoaren transmisioa adinekoen artean mantendu egin dela uste du, baita emakumeen artean ere. Industrializazioak eta inmigrazioak eragina dutela uste du: Zubillagan zailagoa dela mantentzea Uribarrin edo Araotzen baino. Kalean ez dira erabiltzen baserri munduan erabiltzen diren hitz batzuk.