Hitanoari buruzko pasarteak
-
Hikaren gertutasuna; kontzientziaren beharra
Ixabel Jauregi Alberdi (1956) Azkoitia
Hikak gertutasuna eta konplizitatea ematen duela eta zuka harreman-mota ezberdina sortzen dela dio. Lankide berri bati zuzentzean, lehenbizi ea euskaldun zaharra ala euskaldun berria zen begiratzen zuen, hika egiten hasteko. Baina euskaraz ondo moldatzen zirenekin, normalean, hika. Gaztetan ere, amari dendan laguntzen ziotenean, bezero askorekin hika. Hika egiteko kontzientzia eduki izan du beti, batez ere seme-alabak izan eta gero.
-
Ikasleen gurasoekin, normalean, zuka
Ixabel Jauregi Alberdi (1956) Azkoitia
Amaren dendan bezeroekin hika egiten zuen gaztetan. Irakasle bezala, normalean zuka egin izan du gurasoekin, baina batzuekin hika ere bai, salbuespenez, batez ere gazteagoekin edo ikasle ohiekin.
-
Auzoko lagunekin hika; kalean zuka
Itziar Arrieta Albizuri (1941) Olatz Arrieta Albizuri (1943) Azkoitia
Ezagutzen dituzte elkarrekin hika aritzen diren senar-emazteak, baina ez zaie oso egokia iruditzen. Beraiek hika ohitu ziren eta halaxe egin izan dute. Hika beraiekin batera bukatu dela uste dute, ondorengoei zuka egin izan diete eta. Auzoko lagunekin hika egiten zuten, baina kalera joandakoan zuka, batez ere ezezagunekin. Itziarrek gizonezkoei hika egiteko joera.
-
Hika edo zuka egitea, ohitura kontua
Itziar Arrieta Albizuri (1941) Olatz Arrieta Albizuri (1943) Azkoitia
Seme-alabei umetatik zuka egiten ohitu dira eta bilobei ere beti halaxe egin izan diete. Itziarrek dio haserretutakoan egiten duela hika, barrutik halaxe ateratzen zaiolako. Hika egitea ohitura kontua dela iruditzen zaie.
-
Zuka ohituta, baina hika gustuko
Jone Zabaleta Larrañaga (1998) Azkoitia
Jonek beti zuka hitz egiten du, umetatik halaxe ohitu delako. Gustatzen zaio hika. Saiatuz gero, hika egiten asmatuko lukeela uste du, nahiz eta kostatuko litzaiokeen eta hanka sartuko lukeen zenbaitetan.
-
Non eten da hikaren transmisioa?
Itziar Arrieta Albizuri (1941) Olatz Arrieta Albizuri (1943) Yolanda Larrañaga Arrieta (1968) Jone Zabaleta Larrañaga (1998) Azkoitia
Itziarrek harakin batekin lan egiten zuen. Berak hika egiten zion, baina hark sekula ez zion hika erantzun. Itziarrek gizonezkoei hika egiteko ohitura du. Olatzek dio lagunekin beti hika egiten duela.Transmisioa non eten den komentatzen. Bi aldeetako aiton-amonek hika egiten zioten Yolandari, baina gurasoek ez.
-
Mutil batzuek neskei ere toka
Itziar Arrieta Albizuri (1941) Olatz Arrieta Albizuri (1943) Yolanda Larrañaga Arrieta (1968) Jone Zabaleta Larrañaga (1998) Azkoitia
Mutil batzuek neskei ere toka hitz egiten diete. Ez zaiela egokia iruditzen diote denek. Joneren ustez askok ezjakinean egiten dute.
-
Lagunartean hika
Julen Aldalur Larrañaga (1999) Asier Odriozola Elorza (1999) Azkoitia
Elkar ezagutu zutenean hasieran zuka egingo zuten, baina behin konfiantza hartutakoan, hika. Etxean entzun izan dute hika. Kuadrillakoekin egiten dute hika batez ere. Asierrek esaten du gero eta gehiago egiten duela, batzuetan aitari ere bai. Tabernara joandakoan, lehenengo hitza hika. Bestela adinak eta neska edo mutila izateak baldintzatzen du zuka/hika hastea.
-
Hika egitea ere errespetuzkoa
Julen Aldalur Larrañaga (1999) Asier Odriozola Elorza (1999) Azkoitia
Zuka hitz egitea omen da errespetuzkoa, baina Asierrek dio hika egitea ere errespetuzkoa dela, konfiantza handiagoa ematen duelako. Behin pertsona batekin zuka ohitutakoan, kosta egiten da ohitura aldatzea. Osabekin hika egiten dute.
-
Ikaskide oñatiarrekin hika
Julen Aldalur Larrañaga (1999) Asier Odriozola Elorza (1999) Azkoitia
Asierrek Arrasaten ikasi du eta han ez dakitela hika dio. Ikaskide oñatiarrekin hika egiten zuen eta besteek ez zieten ulertzen. Julenek dio oñatiarrek euren hizkera oso barneratuta dutela eta hika erabiltzen dutela. Azpeitian ere hika asko egiten da, baina kosta aldera joanda, gero eta gutxiago. Beraiek kanpora joandakoan, tabernetan hika egiten dute eta baita adintsukoak diren mutilekin ere, ezezagunak izan arren.
-
Elkarrekin ezin zuka egin
Julen Aldalur Larrañaga (1999) Asier Odriozola Elorza (1999) Azkoitia
Hika egiteak "soltura" eta konfiantza ematen die. Zuka oso formala iruditzen zaie zenbait egoeratarako. Lagunarteko hizketa propioa sortuta izango balute moduan iruditzen zaie. Elkarrekin ezingo lukete zuka egin, oso "robotikoa" edo oso "faltsua" gertatuko litzaieke.
-
Nokaren beherakada, aurreko belaunaldietatik datorren arazoa
Julen Aldalur Larrañaga (1999) Asier Odriozola Elorza (1999) Azkoitia
Hika lotsagabea dela esan izan da. Julenek dio nokaren beherakada aurreragoko belaunaldietatik datorrela, baina ez du ulertzen zergatik galdu den noka eta toka ez. 30 urte inguruko neska talde batzuk oraindik egiten dute elkarrekin hika, baina hortik behera gutxi.
-
Euskara: toka eta noka
Adrien Iratzoki Jauregi (1931) Azkaine
Toka eta noka nori, noiz, norekin egiten zuten kontatzen du. Familiako bakoitzarekiko ohiturak. Baita lagun artekoak ere. Seme-alabekin nola aritzen den ere aipatzen du.
-
Toka eta noka noiz eta norekin
Joset Zunda Elissalde (1930) Sara
Gurasoekin, lagunekin, seme-alabekin toka-nokaren eta euskararen erabilpenaren ingurukoak.
-
Hitanoaren gainbehera
Miren Azkarate Villar (1955) Donostia
Hitanoa bultzatzeko saiakera bat 'Goenkale' izan zen. Baina han erabiltzen zen hitanoa arautua zen eta ez zeukan antzik inongo herritako hitanoarekin. Hitanoa galtzen ari da.
-
Biloba mutilekin eta lagunekin hika
Andoni Sagarna Izagirre (1947) Donostia
Bere biloba mutilekin hika egiten du; neskekin ez. Ez du arrebarik izan eta ez du noka erabiltzeko ohiturarik. Lagun-lagunekin hika. Pertsona batzuekin hika egiteko ohitura du eta beste batzuekin zuka, baina ez daki zergatik.
-
Anaiekin hika eta arrebekin zuka
Joxe Joakin Sarasua Urkizu (1938) Lezo
Anaiekin hika egiten zuen, baina arrebekin zuka. Amak zuka hitz egiten zien denei. Asko galdu da hitanoa Lezon.
-
Euskaraz beti zuka, behin ere ez toka-noka
Suzanne Mireille Oyhanto (1927) Azkaine
Euskaraz etxean baina sekula ez toka-noka. Ez zuen maite. Errespetuagatik edo.
-
Parisen Hazpandar bikote bat toka-noka beti
Suzanne Mireille Oyhanto (1927) Azkaine
Parisen zen Hazpandar bikote baten aipamena, beti toka-noka aritzen ziren eta berak ez zuen batere maite
-
Gurasoei zuka, anaien artean hika, izebari berorika
Luis Mari Intxaurrandieta Aizpurua (1946) Lezo
6 senide izan ziren, gizonezkoak guztiak. Hika egiten zuten etxean. Gurasoekin ordea zuka egiten zutela kontatzen du. Kalean ikasi zuten hitanoz. Izeba bati berorika aritzen zirela ere gogoan dauka nahiz eta izebak "ni ez naiz behorra" erantzuten zuela gogoan duen. Bost apaiz zeuden lehen Lezon; berorika egiten zitzaien haiei.