Hitanoari buruzko pasarteak

• Hitanoaren transmisio etena

  Ibon Egaña Etxeberria (1981) Urnieta

  Gazteek ez dute Urnietan hitanoz egiten. Transmisio etenaz hitz egiten du.

• Whassapa eta sare sozialak

  Lander Iribar Zumeta (2004) Aimar Vázquez Saizar (2004) Usurbil

  Whassapa euskaraz erabiltzen dute, baina Instagram eta Twitter gazteniaz, eduki gehiago dagoelako. Whassapean nola idazten duten.

• Noka ikastaroa institutuan; Usurbilgo egoera

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Noka ikastaroa beraiek proposatu zuten institutuan, eta Usurbilgo neskak apuntatu ziren. Usurbilen hitanoaren egoera zein den: neskek ez dute erabiltzen, mutilek bai. Neskek zergatik ez duten erabiltzen: mutilen kontu bezala ikusten dutelako, maskulinoa, lotsa ematen die... Ixoneren amak noizean behin egiten du.

• Zergatik noka ikasi?

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Zergatik proposatu zuten hika ikastaroa. Beraien artean hika hitz egiteko eta mutilei erantzuten jakiteko. Mutilei ez zaie ateratzen berarei hika egitea, baina egiten dietenean askotan toka. Hitanoak ematen duen gertutasuna ere bilatzen zuten.

• Zergatik joan da galtzen noka?

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Hitanoa zakartasunarekin lotzen dute, eta neskek feminitatea galtzen dutela ematen du hika hitz egiten badute. Beraiei horregatik gustatzen zaie: 'bastoa' delako eta informala delako. Bazilatzeko erabiltzen dute hika.

• Noka, ahalduntzeko tresna?

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Noka jakitea ahalduntzeko tresna moduan ikusten dute. Mutilek erabiltzen dute, neskek zergatik ez? Berdintasuna lortzea ondo legoke.

• Hitanoaren "garbi puntua"

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Hitanoak errejistro informal bat ematen du, eta "garbi puntu bat" ematen du: erdarako "jo, tia" bezalako esamoldeak gutxiago erabiltzen dira.

• Noka, ahalduntzeko tresna II

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Hitanoa kalean ikasten da gaur egun, mutilek beti izan dutelako aisialdian horretarako eremu bat. Enekak bere amonaren kasua kontatzen du. Nokaren transmisioa eten egginzen eta zaila da berreskuratzea. Oraindik ere gizonezkoak dira nagusi taberna giroan, eta inportantea da emakumeak bere tokia hartzea.

• Erabilera-ohiturak malgutzearen alde

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Hitanoaren erabilera-ohiturak malgutzearen alde daude. Sustatu nahi baldin bada, muga batzuk aldatu egin behar direla diote. Ixonek dio bere amak errespetu falta bezala hartzen duela berari hika egitea.

• Hitanoaren egoera Usurbilen

  Irati Alduntzin Alegria (2004) Enara Villafafila Illarramendi (2004) Usurbil

  Aditz batzuk asmatu egiten dituzte. DBH1etik aurrera mutilek hika egiten dute. Usurbilen osasuntsuen aitonen artean ikusten dute. Neskei noka egin beharrean toka egitea. Beraiek bazilatzeko erabiltzen dute hika. Mutil batzuek ez zekiten noka existitzen zenik ere.

• Gaztelaniaz hitz egiteko joera herrian

  Irati Alduntzin Alegria (2004) Enara Villafafila Illarramendi (2004) Usurbil

  Adineko neskek ez dute hika egiten eta euskaraz ere batzuek ez, ez Lasarten bakarrik baita Usurbilen ere. Beraiei zaila egiten zaie hika egitea, eta euskara erabiltzen ez dutenei ba are gehiago.

• Toka hikaren sinonimo moduan

  Irati Alduntzin Alegria (2004) Enara Villafafila Illarramendi (2004) Usurbil

  Usurbilgo mutilek hika egiten dute beraien artean, baita ikastetxean ere. Kalean ikasten dute. Toka kale-hizkuntza moduan hartu da, patriarkatuaren eraginez. Ohituago daude toka entzutera. Hika tokaren sinonimo moduan erabiltzen dute.

• Noka, ahalduntze-tresna moduan

  Irati Alduntzin Alegria (2004) Enara Villafafila Illarramendi (2004) Usurbil

  Usurbilen mutilek hika hitz egiten dute eta neskek ez. Ahalegina eskatzen du eta ez dakite pausoa nola eman. Konfort eremutik ateratzea kosta egiten da. Kulturaren parte bat da, berreskuratu nahi dutena.

• Seme-alabei hika, neskei egitea itsusia zela esaten zen arren

  Pepi Astigarraga Urkola (1932) Lasarte-Oria

  Amak hika egiten zien. Berak ere hala egin izan die seme-alabei, neskei hika egitea itsusia edo zakarra zela esaten zen arren.

• Hitanoaren transmisioa familian

  Anabel Ugalde Gorostiza (1956) Arrasate

  Aitagandik izan ezik, beste familiako kideengandik hika jaso du beti (ama, amona, neba, izebak... Familiako emakumezkoek beti egin diote noka. Lehengusu txikiekin ere beti hika egiten du.

• Lagunekin zuka egiten du

  Anabel Ugalde Gorostiza (1956) Arrasate

  Gaur egun, hitanoz hitz egiten ikasteko interesa dago. Anabelek, hika norekin egiten duen azaltzen du: lankide eta ikasle batzuk, familia, seme-alabekin... Lagunekin, beti zuka egiten du.

• Mutilek hika Usurbilen

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Usurbilen neskek ez, baina mutilek hika erabiltzen dute. Lasarten euskara gutxiago erabiltzen da Usurbilen baino eta hika are gutxiago.

• Ikastaroa nolakoa izan zen

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Ikastaroa nolakoa izan zen. Ordu eta erdiko hiru saio izan ziren, eguerdian. Ez zen ordurik onena, eta teoria pixka bat astuna egin zitzaien. Zerbait praktikoa nahiago zuten. Hala ere, teoriak balio izan die. Talde handiagoa balitz hobeto izango litzakeela diote. Gehiago dakite toka noka baino, mutilei entzunda, Usurbilgoak direlako.

• Hitanoa beraien familietan

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Familian hitanoak duen presentziaz. Ixonek ama eta amona entzuten ditu noka hizketan. Enekaren amonak ere erabiltzen du, baina bere etxean gaztelania erabiltzen da gehiago (aitak ez du euskara menperatzen).

• Hika esaten dituzten esaldiak

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Hika erabiltzen dituzten esaldiak aipatzen dituzten. "Ze esatek", "juango al gaittun?"... Lau aditz erabiltzen dituzte. Aditzak laburtzeari buruz. Kaleko hizkera interesatzen zaie.