Hitanoari buruzko pasarteak
-
Hika egitea "plus" bat da Anerentzat
Ane Ugarte Garitaonandia (1993) Oñati
Onintza Legorburuk Antzuolan egindako ikerketaren arabera, mutil gazteentzat 'plus bat' da hika egitea: 'euskal label' batekin lotzen dute. Anek ere bai. Erakargarria egiten zaio.
-
"Xaukena xauk" modan, Oñatitik kanpo ere
Ane Ugarte Garitaonandia (1993) Oñati
"Xaukena xauk" espresioari buruz. Gaur egungo gazteentzat hitanoa erakargarria da, Aneren ustez, baina ez daki ahalegin hori egiteko prest dauden. Exotikoa izan daiteke gazteentzat.
-
Hitanoaren egoera Oñatin
Ane Ugarte Garitaonandia (1993) Oñati
Euskararen egoera Oñatin askoz hobea da Laudion baino, baina hitanoa ez du osasuntsu ikusten: forma asko gaizki erabiltzen dira gazteen artean. Azkoitin osasun hobea du hitanoak. Bere mutil-lagunak beti hika egiten du mutilak diren lagunekin. Oñatikoek, berriz, hika eta zuka nahasten dute.
-
Amak hika egiten dionean, harridura
Ane Ugarte Garitaonandia (1993) Oñati
Amak hika egiten dionean, lagun batzuek harritu egiten dira. Laudioko lagunak ez dira konturatu ere egiten, ez dakite zer den ere. Aneri, berriz, ilusioa egiten dio amak berari hika egiteak.
-
Ohiturak aldatu egiten dira: berorika
Ane Ugarte Garitaonandia (1993) Oñati
Adin diferentzia egon arren, laguna izanez gero posible da hika egitea. Auzoko gizon batek aitari berorika egiten zion, eta hori galdu zen bezala hitanoarekin lotutako ohiturak ere aldatzen ari dira.
-
Hika egitea, konfiantza seinale
Ane Ugarte Garitaonandia (1993) Oñati
Amak den-dena hika egiten dio orain, egoera guztietan. Kosta egin zitzaion hasieran, baina orain modu automatikoan egiten du. Amak esaten dio gurasoei ezin zaiela egin, eta berak ez dio egiten. Apaizei ere ezin zaie hika egin. Amak ahizpa monjari bai egiten dio hika (ahizpa delako monja baino lehen). Botere harremana markatzen duen tratamendu bat da hitanoa.
-
Zeinek egiten dion hika
Ane Ugarte Garitaonandia (1993) Oñati
Anaiarekin esaldi solteak bai, erabiltzen ditu hika Anek. Baserri giroan errotuago dago hitanoa; basoko batzordean dago, eta haiek hika egiten diote; berak zuka erantzuten die. Amonak hika egiten zion, eta izebak ere batzuetan egiten dio. Bere Oñatiko koadrilan gurasoek inori ez diote hika egin izan, eta zaila ikusten du ohitura hori hartu ahal izatea.
-
Hika egiten duten emakumeen perfila
Nerea Agirre Kortabarria (1977) Oñati
Hika egiten duten emakumeen perfila zein den: errebeldia puntu bat ikusten du Nereak. Familia oso elizkoietan gutxiago mantendu ote den... Etxean naturaltasunez jaso duenez, berak ere egiten dio hika bere alabari batzuetan. Alabak 10 urte ditu.
-
Pertzeptzio aldaketa hitanoaren gainean
Nerea Agirre Kortabarria (1977) Oñati
Pertzeptzio aldaketa izan du. Lehen baserritarren kontutzat zeukan, eta orain, berriz, gehiago baloratzen du. Mutil gazteen artean "guay" da hika egitea.
-
Gaztelania, sasoi batean euskararen aurretik
Nerea Agirre Kortabarria (1977) Oñati
Baserritar konplexuak emakumeen artean hitanoaren galeran izan duen eraginaz dihardu. Hitanoa gutxietsita egon da. Bere eskola garaian ere gaztelaniaz hitz egitea hobeto zegoen ikusita euskaraz hitz egitea baino. Etxetik kanpora ez du hika egiteko aukera handirik izan. Berarentzat etxean erabiltzeko hizkuntza da.
-
Noka bultzatzeko zer egin daitekeen
Irati Barrena Bolinaga (1999) Marixol Bolinaga Erostarbe (1962) Oñati
Hika ikastaroak eta tertuliak antolatuz gero, Iratik dio animatuko litzakeela. Ez zaio erraza iruditzen nesken artean modan jartzea, bere inguruan inork ez dakielako noka. Aditz-taulak ere ondo etorriko litzaizkieke, zalantza dutenean erabiltzeko.
-
Kaletartze-prozesuak eragina hitanoaren galeran?
Irati Barrena Bolinaga (1999) Marixol Bolinaga Erostarbe (1962) Oñati
Hitanoa baserriarekin lotzen da, eta kaletartze prozesuak eragina izan dezake galeran. Araoztarrek mantendu dute beren artean, baina seme-alabei ez diete hika egin. Baserritarra izateagatik konplexurik ez du izan sekula Marixolek.
-
Eskolan ia dena zuka
Irati Barrena Bolinaga (1999) Marixol Bolinaga Erostarbe (1962) Oñati
Eskolan euskaraz ikasteko aukera etorri zenean, euskara ondo ikasiko dutela pentsatu zuten gurasoek. Eskolan zuka erakusten da, hika oso gutxi. Iratik ikastolan Oñatiko euskara ez du irakasgai moduan ikasi, baina 6. mailararte Oñatiko irakasleak izanda bai jaso du. Joxeina irakasleak hika egiten zien.
-
Hika egiteko ohitura; hikaren etorkizuna
Frantziska Erostarbe Aginagalde (1931) Xeferi Erostarbe Lazkano (1933) Bittori Goitia Larrañaga (1928) Enkarna Grisaleña Gil (1928) Oñati
Norbaitekin hika edo zuka hitz egiteko ohitura aldatzea zaila da. Gaztetxoek hika ikasiko ote duten komentatzen. Hika ia galduta egon dela diote.
-
Villabonako hitanotik Oñatikora
Aintzane Agirre Urzelai (1981) Oñati
Oñatierako hika oraintxe hasi da ikasten eta erabiltzen. Etxean ez diote hika egin izan; osabak eta aitak mutilei bai (bere senarrari bai), baina berari ez. Villabona ikasitakoa oñatieraz jartzen saiatzen da, bere erara eta hanka sartuaz.
-
Ohiturak aldatzea ez da erraza
Aintzane Agirre Urzelai (1981) Oñati
Nerea Agirrerekin (elkarrizketatua dago bera ere) hika egitea dauka orain erronka moduan, eskolan elkar ikusten dutenean. Ohiturak aldatzea ez da erraza. Bi alabei hika egiten ere hasi da.
-
Hitanoa eta oñatiera eskoletan
Aintzane Agirre Urzelai (1981) Oñati
Eskoletan ez da hitanoa erakusten... erakustekotan oso gainetik. Irakasleek ez diote behar besteko baliorik ematen hitanoari eta Oñatiko euskalkiari ere ez. Idatzizko dena euskara batuan da. Irakasleek beraiek ere ez dituzte Oñatiko aditz-formak behar bezala menperatzen.
-
Hika zebilena, baserritarra
Aintzane Agirre Urzelai (1981) Oñati
Frankismo garaian erdararako joera nagusitu zen. Euskarazko liburuak debekatu zituzten. Zuka egiten zuena baino maila baxuagokoa izango zen hika zebilena: baserritarrak. Baserri munduko adinekoak konplexuak dituzte oraindik ere.
-
Seme-alabei hika ez egitearen arrazoia
Aintzane Agirre Urzelai (1981) Oñati
Seme-alabei hitanoa ez transmititzearen arrazoia. Estatus kontua ikusten du Aintzanek: gutxiago izatearen pertzeptzioa. Gaur egun ondo ikusita dago, baina sasoi batean ez. Erabaki inkonszientea izan zela dirudi.
-
Gurasoei izan ezik, beti hika
Maite Barrena Aranburu (1948) Jabier Mendizabal Lizarralde (1942) Bergara
Jabierrek beti hika egin izan du, gurasoekin izan ezik.