Hitanoari buruzko pasarteak

  • Jean Louis Davant Ikastoletan gizonezkoak ere irakasle izatea ona da

    Jean Louis Davant (1935) Ürrüstoi-Larrabile

    Barkoxen-eta oraindik erabiltzen da hiketa. Lehenago gehiago erabiltzen zen Zuberoan. Batzuek oker darabilte, zaharrei egiten baitiete hika. On da ikastoletan gizonezkoak ere irakasle izatea.

  • Jose Mari Madariaga Kalean beti erdaraz

    Jose Mari Madariaga Sierra-Sesumaga (1933) Durango

    Etxean beti euskaraz egin arren, kalean ez zuten egiten, oso gutxik egiten zuten-eta. Bere edadeko gehienek ez zekiten nahiz eta haien gurasoek bai jakin. Etxean zuka hitz egiten zuten, lagunekin edozein modutara. Dendara joaten zitzaizkien baserritar askok hika egiten zuten. Andra baserritar batzuk dendan erdaraz egiten zuten, baina laster igartzen zitzaien euskaraz hobeto konpontzen zirela. Euskaraz egitearren aguazilekin arazoak izaten zituzten.

  • Antonia Iztueta Hika eta berorika

    Antonia Iztueta Jauregi (1931) Zaldibia

    Hika egiteko ohitura handia dago Zaldibian, berak ere asko egiten du. Egon zen kanpotik etorritako bat herrian hika ikasten. Apaizei eta berorika, eta zenbait familiatan gurasoei ere bai.

  • Mari Carmen Tolosa Hikaren erabilera

    Mari Carmen Tolosa Garmendia (1940) Irun

    Hikaren erabilera. Oso umeei zuka egiten zieten, eta koskortzen hasitakoan hika.

  • Loren Anasagasti Euskara ezberdina Bermeoko baserrietan eta kalean

    Loren Anasagasti Larrabaster (1932) Bermeo

    Euskaraz ezberdin egiten da Bermeon baserrian eta kalean, baita 50 metroko distantzian ere. Bermeoko kaletarrek beren berbaera ei dute. Demikutik Mundakara ere ezberdin egiten da. Hikako forma batzuk erabili dituenez ("dok", "etxuat") galdetu zaio ea bereizten dituen hika eta zuka, baina ez da horretaz ohartzen.

  • Ali Goiti Hizkuntza tratamenduak: zuka, hika, berorika...

    Ali Goiti Agirre (1926) Mañaria

    Euskara aldatu egin da: berak "zelako ondo" esaten du, bere bilobak "oso ondo". Seme-alabekin hitanoa erabiltzen du, elkarrizketatzailearekin, ostera, ez, ezezaguna da-eta. Gurasoei zukaz egiten zien, baina berari bietan egiten zien. Lagunekin hika. Abadeari eta medikuari berori.

  • Joxe Esnaola Gurasoekin zuka, lagunekin hika

    Joxe Mari Esnaola Garmendia (1930) Azpeitia

    Oinatzen eta Azpeitian, antzera hitz egiten da. Gurasoei zuka hitz egiten zien, eta gurasoek berari, berriz, hika. Lagun artean, hika hitz egin izan du beti.

  • Imanol Lazkano Hika eta zuka

    Imanol Lazkano Uranga (1936) Azpeitia

    Senideek elkarrekin hika hitz egin izan dute, eta gurasoek seme-alabei ere bai. Seme-alabek gurasoei eta senar-emazteak elkarren artean, berriz, zuka. Imanolen gurasoek ezkondu ziren arte, elkarri hika egiten omen zioten.

  • Imanol Lazkano Arreba eta auzoko neskei hika

    Imanol Lazkano Uranga (1936) Azpeitia

    Etxeko arrebei eta auzoko neskei hika hitz egiten zien. Behin herritik aterata, ordea, neskekin zuka egin ohi zuen. Gaur egungo kontuak aipatzen ditu: emazteak alabei hika egin izan die, eta Imanolek, berriz, zuka.

  • Jose Inazio Aranberri Semeari hika, alabari zuka, apaizari berorika

    Jose Inazio Aranberri Aldanondo (1939) Zumarraga

    Hika egin ohi du anai-arrebekin. Semeei hika egiten die eta alabei zuka. Berori apaizari. Kalean apaiza ikusiz gero, berarengana joan eta "Ave María Purísima!" esan behar zen. Eta hori egin ezean errieta eta belarritik tira. Apaizak baino gehiago militarrak omen ziren. Parean pasatzean txapela kendu behar zen.

  • Maite San Miguel Kalean ez zuen inork euskaraz egiten

    Maite San Miguel Arrizabalaga (1930) Zumarraga

    Etxean euskaraz egiten zuten; hala ere, amarekin erdaraz aritzen zen, garai hartan modan zegoelako. Senarrarekin ere erdaraz egiten zuen, nahiz eta biek zekiten euskaraz. Kalean ez zuen inork egiten euskaraz, gutxietsia zegoelako. Mutilek neskek baino gehiago egiten zuten euskaraz eta hika egitea ere mintzaira arrunta zela erakutsi zion amandreak. Urretxun denak erdaldunak zirela pentsatzen zuen, inork ez zuelako euskaraz egiten. Euskaraz etxean eta auzoan bakarrik egiten zuten, baserriko dendariekin.

  • Justina Jauregi Hika ia mundu guztiarekin

    Justina Jauregi Lizarralde (1932) Zumarraga

    Ia denei hika egiten die, gurasoei eta senarrari izan ezik. Ahizpa zaharrenari ezin dio hika egin. Gaztetan zerbitzera joan zen eta gutxi ikusi zuen. Txikitan zuka hasi eta horrela jarraitu du. Berorika apaizari. Aitona-amonei zuka.

  • Santi Villareal Abadeari eta medikuari berori

    Santi Villareal Barrena (1935) Amorebieta-Etxano

    Abadeak eta medikuak ugazaba izaten ziren; errespetu handia zor zitzaien berorika berba eginez. Bere aitaren eskola-lagun bat fraide ezaguna izan zen, eta hark berorika ez egiteko eskatu zion gurago baitzuen hika egitea.

  • Santi Villareal Hikaren erabilera

    Santi Villareal Barrena (1935) Amorebieta-Etxano

    Beraiek beti erabili dute hitanoa, neska zein mutilekin. Aitagaz, neska-lagunagaz, alabagaz... zuka eta osabagaz, auzokoakaz, lagunakaz... hika.

  • Rosario Aztiria Apaiz eta medikuari berorika, lagunen bati hika eta irakasleari "de usted"

    Rosario Aztiria Plazaola (1939) Legazpi

    Apaizari eta medikuari berorika egiten zieten. Irakasleari gazteleraz, eta lagun artean ez zuten hiketarako joera handirik, nahiz eta lagunen batekin hika aritu. Tolosaldeko euskara gustatzen zaio gehien.

  • Markos Gerediaga Emakumezkoei zuka, gizonezkoei hika

    Markos Gerediaga Bilbao (1925) Amorebieta-Etxano

    Emakumezkoei zuka egin behar zaiela berba irakatsi zien. Mutilei, ostera, hikan egiten die. Beste errespetu bat zor zaie emakumeei.

  • Zuka eta noka

    Juan Flores Galarza (1926) Etxarri Aranatz

    Anai-arreben artean eta gurasoekin zuketan hitz egiten zuten. Lagunekin noketan.

  • Jose Agustin Amonarriz Hika eta berorika

    Jose Agustin Amonarriz Otaegi (1927) Anoeta

    Anai-arreba eta lehengusuen artean hika hitz egin izan dute, arreba gazteenarekin izan ezik. Guraso eta osabei, berriz, berorika. Ez zuten zuka hitz egiten behin ere.

  • Joana Iraola Uranga Hika eta berorika

    Joana Iraola Uranga (1924) Tolosa

    Euskara; tratamendua. Jaiotetxean hika gehiago hitz egiten zuen. Gurasoei hika egitea "itsusia" da; haiei berorika egiten zien. Apaizari, medikuari eta edadeko jendeari ere berori esaten zitzaien. Senarrarekin eta seme-alabekin zuka egiten du.

  • Jesusa Zabala Hika, zuka eta berorika

    Jesusa Zabala Aramendi (1923) Legazpi

    Etxean, euskaraz egiten zuten. Gurasoekin zuka hitz egiten zuten. Gurasoek seme-alabei hika hitz egiten zien, eta anai-arreben artean ere hika hitz egiten zuten. Apaizari eta medikuari berorika hitz egiten behar izaten zitzaion. Apaizaren aurrean, gizonezkoek txapela kendu behar izaten zuten.