Hitanoari buruzko pasarteak

• "Hika" jarduteari buruzko zenbait kontu eta adibide

  Manex Agirre Arriolabengoa (1982) Aramaio

  "Hika" mintzatzen hasi zenean zuzendu behar izan zituen "akatsez" ari da Manex.

• "Hikaren" balioaz

  Andere Arriolabengoa Bengoa (1982) Aramaio

  Hitanoa edo hiketa gaur egun baliagarria den galdetuta, zalantza egiten du Anderek. Baina berak betidanik entzun izan du hika etxean, eta zehatzago, noka, emakumeen artekoa, alegia, eta pena ematen dio herrian tratamendu horri ez eustea.

• Hitanoa eskolan

  Manex Agirre Arriolabengoa (1982) Andere Arriolabengoa Bengoa (1982) Aramaio

  Hitanoaren transmisioa eskolatik bideratzea nola ikusiko luketen galdetuta, Aramoaio bertako hizkera eta formak erakutsiko lituzkeen figura topatzeko zailtasuna aipatzen dute. Hala ere, hurrengo belaunaldiei transmititzekotan, bide bakarra hori dela diote.

• Hika jardun nahi, baina ezin

  Leire Laskarai Urmeneta (1998) Ainhoa Sarasua Laskarai (1997) Maddi Sarasua Laskarai (1995) Itsasu

  Hika aritzeko geroz eta ezagutza gutxiago du jendeak; ondorioz, gaitasun gutxiago.

• Aitak noka

  Maddi Sarasua Laskarai (1995) Itsasu

  Zaharragoei hika ezin zuzentzeari buruz.

• Lagunei hika; anaiari zuka

  Unai Urroz Guelbenzu (1993) Doneztebe

  Unai eta anaia hika aritzen dira haien lagunartean, baina elkarri ezin omen diote hikarik egin, barrenak ez die agintzen, eta zuka aritzen dira.

• Berorika, hika eta zuka familian

  Maria Rosario Iradi Abalabide (1933) Hernani

  Aita behia jeizten bertsotan aritzen zen. Amonari eta gurasoei berorika egiten zieten. Amaginarrebari ez zitzaion horrela hitz egite gustatzen. Anai-arrebekin batzuekin hika eta besteekin zuka hitz egin izan du.

• Hika edo zuka aritzeko ohituraz

  Bettan Hoqui (1991) Joana Hoqui (1992) Zalgize-Doneztebe

  Hoqui anai-arrebek hika egiten diote aitari. Ohitura hori ez da euren inguruan batere zabaldua, eta eurek badakite izango dela joera hori begi onez ikusiko ez duenik ere, baina aitak ez die sekula kontrakorik egin dezaten esan, eta ohitura hori dute etxean. Joanak eta ahizpak hika egiten diote Bettani ere, baina Bettanek, ordea, arrebei zuka egiten die. Tratamenduen inguruko joera nagusiak zein diren aipatzen dituzte, halaber, pasarte honetan. Joanak, esate baterako, nahi luke gertuko neskekin noka jardun, baina haren esanetan, ez du behar beste ezagupen.

• Xiberuan haurrek hika, txikitatik

  Bettan Hoqui (1991) Joana Hoqui (1992) Zalgize-Doneztebe

  Xiberuan zuka zein hika transmititzen zaie haurrei, txikitatik. Helduek itsusi atzematen dute haurrek ohiturazko tratamenduak erabili ezean.

• Hika eta zuka eskutik beti

  Bettan Hoqui (1991) Joana Hoqui (1992) Zalgize-Doneztebe

  Xiberuan hika eta zuka eskutik doaz. Joanarentzat, esaterako, pentsaezina da anaiari zuka egitea, ez balitzateke zuzena. Haurrei batera irakasten zaizkie hika eta zuka Xiberuan. Gau eskoletan, aldiz, lehenik zuka irakatsi ohi da, eta ondoren hika.

• Hika eta zuka, etxean zein ikastolan

  Bettan Hoqui (1991) Joana Hoqui (1992) Zalgize-Doneztebe

  Joana eta Bettan Donaixtiko ikastolan ikasiak dira, Nafarroa Beherean, eta han irakasle askok zuka egiten zieten. Hezkuntza soilik zuka jasotzen duenak nekez ikasten omen du gero hikaz xuxen mintzatzen. Xiberuko haur eskoletarako behar beste trebatutako irakasle atxematen ere ez omen da erraza.

• Hika eta zuka ikastolan ikas daitezke

  Bettan Hoqui (1991) Joana Hoqui (1992) Zalgize-Doneztebe

  Ikastolan aski ongi ikas daiteke hika eta zuka mintzatzen, baina ezinbesteko baldintza da gero, era berean, euskarari eustea eskolatik kanpo ere, lagunartean, egunerokoan...

• Hika, lagun artean eta anai-arrebekin

  Migel Ansa Goenaga (1937) Andoain

  Anai-arreben artean hika hitz egiten zuten. Gurasoei, berriz, berorika. Lagun artean ere hika egiten zuten. Koinatu-koinatei, berriz, zuka. Soldadutzako pasadizo bat kontatzen du.

• Erretoreari hika egiten zion laguna

  Migel Ansa Goenaga (1937) Andoain

  Ikaskide gehienak euskaldunak ziren Labordenean. Lagun artean euskara ikasi zuen mutil bati buruz hitz egiten du: mutiko hark erretoreari ere hika egiten zion (ikasten ari baitzen). Besteek, ordea, apaizari berorika hitz egiten behar izaten zien.

• Berorika, zuka eta hika

  Joxe Antonio Huizi Bereziartu (1937) Andoain

  Gurasoei, berorika hitz egiten zien. Anaia zahararri, zuka. Eta bi arrebei, berriz, hika. Behin adin batetik aurrera, anaiarekin hika egiten hasi zen: anaiarekin adin tarte handia zuen. Apaizari, medikuari, maisuari eta alkateari berorika egin behar izaten zitzaien.

• Iturriotz auzoan emakumeak noka

  Julen Idarreta Cardona (1990) Asier Retegi Oiartzabal (1990) Oiartzun

  Izango da, bestela ere, Oiartzunen noka egiten duen emakumerik, bistan da, baina Iturriotz auzoan sasoiko da emakumeen arteko hiketa.

• Kuadrillan egun batetik bestera erabaki zuten hika egiten hastea

  Asier Retegi Oiartzabal (1990) Oiartzun

  Egun batetik bestera hika egiten hastea erabaki zuten koadrillan, eta trebatzea, aldiz, sare sozialetan eta txat-etan idaztearen poderioz lortu zuten.

• Aitak alabei hika egin ez izanaren pena

  Andere Arriolabengoa Bengoa (1982) Aramaio

  Andereri eta aiztari ez zaizkie etxean hika zuzendu izan; aita ez, bederen, tradizioak hala aginduta. Eta gaur egun, bai alabek eta bai aitak dute horren pena.

• Hitanoa

  Olatz Bengoetxea Manterola (1990) Irun

  Euren aitek hika egiten dute, baina lagunartean; alabei ez diete inoiz hiketan egin. Irunen kalean hiketan asko ez hitz egin arren, herriko euskaldun zaharrek hitanoa badakitela esaten dute.

• Eibarko hitanoa berreskuratuko al da?

  Josu Garate Suinaga (1975) Ekhi Zugasti Uriguen (1985) Eibar

  Hitanoa berreskuratzea nahi du bikoteak, ematen duen gertutasuna dela eta. Josuren iritziz, belaunaldien artean aldaketa bat eman da euskararen erabilerari dagokionez.