Hitanoari buruzko pasarteak
-
Hika egitea errebelde izatea al da?
Mari Karmen Inza Iñurritegi (1953) Marije Ugarte Garitaonandia (1956) Oñati
Hika egitea errebelde izateko beste modu bat da Mari Karmen eta Marijerentzat. Emakumeei mutilen hika egitea. Hurbiltasuna eta konfiantza ematen du hikak. Oñatiko hitanoa.
-
Abadearen aitari ere berorika
Mari Karmen Inza Iñurritegi (1953) Marije Ugarte Garitaonandia (1956) Oñati
Zuka errespetu moduan, hika konfiantza bat dagoenean erabiltzen da. Berorika erabiltzen zen garaian, ordea, hika multzo berean zeudenei egiten zitzaien, gizarteko talde berekoei. Bakoitzarekin zein tratamendu erabili esan beharrik ez zen. Oñatiko hitanoa.
-
Bikotearekin normalean zuka
Mari Karmen Inza Iñurritegi (1953) Marije Ugarte Garitaonandia (1956) Oñati
Araotzen neskak eta mutilak denak batera egoten ziren. Lagun-taldetik, bikoteak sortu eta elkarri hika egiten zioten. Marijerentzat, ordea, bikotean zuka egitea iruditzen zaio naturalena. Oñatiko hitanoa.
-
Norberarekin hitz egiteko, mutilen hika
Mari Karmen Inza Iñurritegi (1953) Marije Ugarte Garitaonandia (1956) Oñati
Mari Karmenek bere buruarekin emakumeen hika darabil. Marijek, ordea, bai hika eta bai zuka, hikaren kasuan, mutilena. Ametsetan, egoera larritan, hika, besteala zuka. Mari Karmenek erdaraz hitz egiten du ametsetan. Oñatiko hitanoa.
-
Animaliei eta landareei hika
Mari Karmen Inza Iñurritegi (1953) Marije Ugarte Garitaonandia (1956) Oñati
Animaliei normalean hika egin izan diete, batez ere txakurrari. Marijek behiei zuka. Mari Karmenen amak loreei hika egiten zien, mutilen forman. Oñatiko hitanoa.
-
Jaungoikoari hika?
Mari Karmen Inza Iñurritegi (1953) Marije Ugarte Garitaonandia (1956) Oñati
Leizagarrak Jaungoikoari hika egiten zion. Marijeren iritziz intimitate kontua dago tartean, etxean hika (konfiantzazko eremuan) eta elizan zuka edo berorika egiten zitzaion. Mari Karmenen amandreak ere hika egiten zion Jaungoikoari. Oñatiko hitanoa.
-
Hikak zer ematen dizue?
Mari Karmen Inza Iñurritegi (1953) Marije Ugarte Garitaonandia (1956) Oñati
Hurbiltasuna, konfiantza, etxeko izaera. Hika galduz gero tristura handia emango lieke, 'espezie' bat galtzea moduan. Hizkuntzaren zati garrantzizko bat galtzea litzateke. Oñatiko hitanoa.
-
Hika egiteagatik burla
None Zumalde Zumalde ahizpak () Oñati
Arantxak hasiera batean zuka egiten zien ilobei, baina gero, kontzienteki, hika egitea erabaki zuen, gaztetan asko sufritu baitzuen hika gaizki ikusita zegoenean. Baserritarrak eta kaletarrak nabarmentzen zituen hikak (eta euskarak).
-
Hika ezin da edonon egin
None Zumalde Zumalde ahizpak () Oñati
Hika garai batean ez zen edozein tokitan hitz egiten. Gaur egun ere, batzuekin hika eta besteekin zuka erabiltzen dute. Jendea harritu egiten da hika entzutean. Oñatiko hitanoa.
-
Zeini hika eta zeini zuka?
Xeferi Erostarbe Lazkano (1933) Bittori Goitia Larrañaga (1928) Enkarna Grisaleña Gil (1928) Oñati
Ezezagunei ez diete sekula hika egiten, ezta oso umeak direnei ere. Oso eremu txikian erabiltzen da. Kaleko lagunekin zuka. Oñatiko hitanoa.
-
"Emakumeak aurrera egiteko erdaraz jakin behar izan du"
Xeferi Erostarbe Lazkano (1933) Bittori Goitia Larrañaga (1928) Enkarna Grisaleña Gil (1928) Oñati
Hika mutilen artean gehiago mantendu da nesken artean baino. Gizonek etxetik kanpo aisialdi gune gehiago izan dituzte, bekatua zen lehen emakumea tabernara joatea.
-
Araozgo eskolan ia zukarik ez
Agurtzane Zumalde Barrena (1956) Koldo Zumalde Barrena (1957) Oñati
Araozgo eskolan ia inork ez zuen zuka erabiltzen. Ohitura kontua da hika. Agurtzanek fabrikan gaizki pasa zuen hika gaizki egiten zizotelako. Oñatiko hitanoa.
-
Lagun gutxirekin hika
Jone Arriaran Etxeberria (1937) Mari Karmen Arriaran Etxeberria (1935) Oñati
Lagunekin zuka egiten dute. Mari Karmenek lagun bakar batekin hitz egin izan du hika. Beste lagunen batekin hitz solteak bakarrik. Ohitura kontua da. Konfiantza handia izanez gero, nahi gabe ateratzen omen dira hitz edo esamolde solteak.
-
Argentinako senidea hunkituta, hika entzutean
Jone Arriaran Etxeberria (1937) Mari Karmen Arriaran Etxeberria (1935) Oñati
Joneri hika aurrera ateratzea gustatuko litzaioke, nahiz eta berak seme-alabei ez dien erakutsi. Mari Karmenek kontatzen du Argentinan bizi zen senide bat bisitan etorri zitzaienean, hika entzun eta hunkitu egin zela, aitaren hizketa zetorkiolako burura.
-
Anai-arreba gazteenekin hika, baina zaharrenekin zuka
Pilar Guridi Aiastui (1935) Oñati
Pilarrek anai-arreba gazteenekin hika egiten zuen beti, baina zaharrenekin zuka. Gurasoek beraiei batzuetan egiten zieten hika. Ez daki ziur gurasoek auzokoekin edo anai-arrebekin hika egingo zuten. Bere ustez, gazteleraren eraginez galdu zen gero hitanoan egiteko ohitura.
-
Hikak sortzen dien sentipena; hikaren etorkizuna
None Zurutuza Urrutia anai-arrebak () Oñati
Hikak konfiantza handiagoa ematen die; zukak errespetua. Pertsona batzuekin automatikoki ateratzen zaie, baina beste batzuekin hika egitea (adibidez alabekin) pentsaezina da eurentzat. Hika galtzea pena litzatekeela diote, baina beraiek ez dutenez transmititu, galtze hori etor daitekeela ikusten dute.
-
Hitanoa, baserritarren kontua
Esperanza Aiastui Aiastui (1942) Joxepi Arregi Aranburu (1936) Mariaxun Arregi Aranburu (1936) Pilar Guridi Aiastui (1935) Oñati
Hitanoa baserritarren kontua bezala hartu izan da, baliorik ez zaio eman eta horregatik galdu dela uste dute.
-
Zergatik galdu da noka?
Esperanza Aiastui Aiastui (1942) Joxepi Arregi Aranburu (1936) Mariaxun Arregi Aranburu (1936) Pilar Guridi Aiastui (1935) Oñati
Emakumeen artean hitanoa galdu izanaren arrazoiei buruz dihardute. Emakumeek gaztelerarako joera gehiago izan dute. Oñatiko hitanoa
-
Esparru informaletan emakumeek hika erabiltzeko zailtasun gehiago
Esperanza Aiastui Aiastui (1942) Joxepi Arregi Aranburu (1936) Mariaxun Arregi Aranburu (1936) Pilar Guridi Aiastui (1935) Oñati
Garai batean mutilek taberna giroan hika gehiago erabiltzeko aukera zuten. Emakumeak, berriz, tabernetan sartzea gaizki ikusia zegoen. Pilarrek duela gutxi tabernan sartzerakoan lotsa pasatu zuela kontatzen du.
-
Seme-alabekin ez zuen hitanoan egiten
Pilar Guridi Aiastui (1935) Oñati
Seme-alabei ez die hitanoan egin. Ez zen erabaki bat izan; gazteleraren menpean bizi ziren orduan. Pilarrekin gehiago egiten zuten gazteleraz, baina aitak ez zuen etxean gaztelerarik onartzen.