Hitanoari buruzko pasarteak

  • Maria Angeles Zelaia Hitanoa: batzuekin bai, besteekin ez

    Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Oñati

    Hika txiki-txikitatik egin du, baina berezia da honen erabilera, batzuekin egitera ohituta dagoelako, eta beste batzuekin ez zaiolako ateratzen. Begirune kontua ere bada, edozeini ezin zaiolako egin. Gurasoek egiten zioten hika, baina Maria Angelesek haiei inoiz ez. Ahizparekin adibidez egin izan du beti, baina anaiari zuka.

  • Jesusa Zumalde Senarrarekin zuka, semeekin hika

    Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Jesusak senarrarekin beti zuka egin du, nobio garaitik hona. Seme biekin, ordea, hika egiteko ohitura du, batez ere haserre dagoenean.

  • Mari Tere Azkoitia Hitanoa, ohitura eta konplexua

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Auzotik herrira jaistean  'baserritar konplexua' entitzen zutela aipatzen dute, ia erdararik ez baitzekiten, eta euskara ere ezberdina zutelako. Bestetik, kalean baziren euren artean hika egiten zuten gizonak, baina ez zekiten emakumeari hika egiten.

  • Mari Tere Azkoitia Zuka, hika eta berorika

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Gurasoei zuka edo berorika, eta apaizari berorika. Errespetu kontua da hika egitea edo ez egitea. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Tere Azkoitia Hasieran zuka, konfiantzarekin hika

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Hitanoa erabiltzea ez zaie edozeinekin irteten. Hasiera batean zuka egiten dute, eta konfiantza izandakoan hika. Ez zaie erraza egiten gazteei hika egitea, baina penaz ikusten dute hitanoaren transmisio falta. Konplexuak hika egiteagatik. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Tere Azkoitia Osasuntsu ikusten al duzue hitanoa Oñatin?

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Mutilen artean gordetzen dela konturatu dira, baina nesken artekoaren egoera txarra da. Seme-alabei ez diete transmititu, baina haserretzen direnean irteten zaie hika egitea. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Tere Azkoitia Emakumeen artean gaztelania nagusi

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Mutilek askotan euren artean hika egiten dute, baina ez diete emakumeei hika egiten. Euskara ere kasu askotan gizonen artean hobeto gorde da tamalez. Araotzen, ordea, denek mantendu dute euskaraz egiteko ohitura. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Tere Azkoitia Zergatik galdu da noka?

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Aspalditik datorren kontua dela diote, izan ere, betidanik hitz egin dute gizonek euren artean bai euskaraz, eta baita hika ere. Emakumeek, ordea, behin etxetik irtendakoan, ez zuten hika egiten, ordinarioa zelakoan. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Tere Azkoitia Txakurrari hika

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Animaliei orokorrean hika egin izan diete, kasu gehienetan aginduak baitira. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Tere Azkoitia Zure buruari hika egiten al diozu?

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Gizonen forma erabili ohi izan dute askotan euren buruarekin hitz egitean. Oñatiko hitanoa.

  • Pili Irazabal Auzoan kalean baino hika gehiago?

    Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

    Kalera jaistean, euskararen erabilera txikiagoa zen, eta ondorioz, hikaren erabilera ere bai. Gizonen artean hika egitea ohikoagoa zen, emakumeen arteko noka, berriz, oso gutxi entzun zuten kalean. Oñatiko hitanoa.

  • Pili Irazabal Euskararen kontrako jarrerak

    Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

    Garai batea bizi izan zituzten euskararen kontrako jarrerak, gaztelaniaren inposaketa. Hala ere, gaur egun gertatzen ez dela uste dute. Hika 'zakarra' zelako pentsamendua. Oñatiko hitanoa.

  • Pili Irazabal Transmisio-etena, kontzienteki

    Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

    Bai Oñatiko euskara eta bai Oñatiko hika 'zakarra' iruditu izan zaie zenbaiti, euskara eredugarria Tolosakoa zelakoan. Gaur egungo hikaren egoera transmisio faltak eragindakoa dela diote, batzuren kasuan, nahita utzi zaio hika transmititzeari, zakarra, errespetu falta... zelakoan. Oñatiko hitanoa.

  • Pili Irazabal Baserritarrek euskara gehiago

    Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

    50-60. hamarkadan hobeto gorde zuten euskara (eta hika) baserritarrek. Eskola erdaraz izateak ere kalte handia egin zuen. Gizonek, ordea, hobeto gorde dute. Oñatiko hitanoa.

  • Pili Irazabal Hikaren inguruko kontzientzia-hartzea

    Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

    Hikaren inguruan orain hasi da jendea kontzientzia hartzen. Kanpotik bizitzen du jende askok, ikastea beharrezkoa izango ez balitz bezala. Seme-alabei transmititzea hautu kontziente bat da. Oñatiko hitanoa.

  • Pili Irazabal Ohiturak aldatzea, oso zaila

    Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

    Behin zuka egitera ohituta, oso zaila da hika egitera pasatzea. Askorentzat erronka euskara mantentzea da. Harreman motak tratamenduan asko eragiten du, baita aldarteak ere. Oñatiko hitanoa.

  • Pili Irazabal Katu arrari noka

    Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

    Beatrizek katuari hika egiten dio, gainera, batzuetan noka irteten zaio katuarekin. Pilik, ordea, mandoari eta astoari hika, behiari zuka. Oñatiko hitanoa.

  • Pili Irazabal Euren buruarekin hika

    Pili Irazabal Gorosabel (1953) Beatriz Irizar Elortza (1948) Oñati

    Pilik bere buruari noka egiten dio. Beatrizek bai hika eta bai zuka egiten du bere buruarekin. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Karmen Inza Gizonen eta emakumeen sozializazioa, desberdina?

    Mari Karmen Inza Iñurritegi (1953) Marije Ugarte Garitaonandia (1956) Oñati

    Hika oso loturik dago sozializazioarekin. Emakumeen eta gizonen sozializazioa, ordea, oso desberdina zen, eta horrek hikaren erabileran, galeran eta transmisio faltan eragina izan dezake. Gainera, Mari Karmenen garaian, neskak eta mutilak ez ziren denak elkarrekin egoten, baizik eta bakoitza bere aldetik. Auzoz auzo, ordea, asko aldatzen da egoera, izan ere, Araotzen neska-mutilak batera egoten ziren beti. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Karmen Inza Desberdina zen kaletarra edo baserritarra izatea

    Mari Karmen Inza Iñurritegi (1953) Marije Ugarte Garitaonandia (1956) Oñati

    Mari Karmenen garaian, emakumeak ez ziren bakarrik tabernara joaten, kategoria baxukoa balitz bezala ikusten zen hori gizartean. Lagun guztiak kaletarrak izateak ere euskararen erabileran (eta hikarenean) eragiten zuen. Oñatiko hitanoa.