Hitanoari buruzko pasarteak

  • Roxarito <iradi Berorika, hika eta zuka familian

    Maria Rosario Iradi Abalabide (1933) Hernani

    Aita behia jeizten bertsotan aritzen zen. Amonari eta gurasoei berorika egiten zieten. Amaginarrebari ez zitzaion horrela hitz egite gustatzen. Anai-arrebekin batzuekin hika eta besteekin zuka hitz egin izan du.

  • Bettan Hoqui Hika edo zuka aritzeko ohituraz

    Bettan Hoqui (1991) Joana Hoqui (1992) Zalgize-Doneztebe

    Hoqui anai-arrebek hika egiten diote aitari. Ohitura hori ez da euren inguruan batere zabaldua, eta eurek badakite izango dela joera hori begi onez ikusiko ez duenik ere, baina aitak ez die sekula kontrakorik egin dezaten esan, eta ohitura hori dute etxean. Joanak eta ahizpak hika egiten diote Bettani ere, baina Bettanek, ordea, arrebei zuka egiten die. Tratamenduen inguruko joera nagusiak zein diren aipatzen dituzte, halaber, pasarte honetan. Joanak, esate baterako, nahi luke gertuko neskekin noka jardun, baina haren esanetan, ez du behar beste ezagupen.

  • Bettan Hoqui Xiberuan haurrek hika, txikitatik

    Bettan Hoqui (1991) Joana Hoqui (1992) Zalgize-Doneztebe

    Xiberuan zuka zein hika transmititzen zaie haurrei, txikitatik. Helduek itsusi atzematen dute haurrek ohiturazko tratamenduak erabili ezean.

  • Bettan Hoqui Hika eta zuka eskutik beti

    Bettan Hoqui (1991) Joana Hoqui (1992) Zalgize-Doneztebe

    Xiberuan hika eta zuka eskutik doaz. Joanarentzat, esaterako, pentsaezina da anaiari zuka egitea, ez balitzateke zuzena. Haurrei batera irakasten zaizkie hika eta zuka Xiberuan. Gau eskoletan, aldiz, lehenik zuka irakatsi ohi da, eta ondoren hika.

  • Bettan Hoqui Hika eta zuka, etxean zein ikastolan

    Bettan Hoqui (1991) Joana Hoqui (1992) Zalgize-Doneztebe

    Joana eta Bettan Donaixtiko ikastolan ikasiak dira, Nafarroa Beherean, eta han irakasle askok zuka egiten zieten. Hezkuntza soilik zuka jasotzen duenak nekez ikasten omen du gero hikaz xuxen mintzatzen. Xiberuko haur eskoletarako behar beste trebatutako irakasle atxematen ere ez omen da erraza.

  • Bettan Hoqui Hika eta zuka ikastolan ikas daitezke

    Bettan Hoqui (1991) Joana Hoqui (1992) Zalgize-Doneztebe

    Ikastolan aski ongi ikas daiteke hika eta zuka mintzatzen, baina ezinbesteko baldintza da gero, era berean, euskarari eustea eskolatik kanpo ere, lagunartean, egunerokoan...

  • Migel Ansa Hika, lagun artean eta anai-arrebekin

    Migel Ansa Goenaga (1937) Andoain

    Anai-arreben artean hika hitz egiten zuten. Gurasoei, berriz, berorika. Lagun artean ere hika egiten zuten. Koinatu-koinatei, berriz, zuka. Soldadutzako pasadizo bat kontatzen du.

  • Migel Ansa Erretoreari hika egiten zion laguna

    Migel Ansa Goenaga (1937) Andoain

    Ikaskide gehienak euskaldunak ziren Labordenean. Lagun artean euskara ikasi zuen mutil bati buruz hitz egiten du: mutiko hark erretoreari ere hika egiten zion (ikasten ari baitzen). Besteek, ordea, apaizari berorika hitz egiten behar izaten zien.

  • Joxe Antonio Huici Berorika, zuka eta hika

    Joxe Antonio Huizi Bereziartu (1937) Andoain

    Gurasoei, berorika hitz egiten zien. Anaia zahararri, zuka. Eta bi arrebei, berriz, hika. Behin adin batetik aurrera, anaiarekin hika egiten hasi zen: anaiarekin adin tarte handia zuen. Apaizari, medikuari, maisuari eta alkateari berorika egin behar izaten zitzaien.

  • Julen Idarreta Iturriotz auzoan emakumeak noka

    Julen Idarreta Cardona (1990) Asier Retegi Oiartzabal (1990) Oiartzun

    Izango da, bestela ere, Oiartzunen noka egiten duen emakumerik, bistan da, baina Iturriotz auzoan sasoiko da emakumeen arteko hiketa.

  • Asier Retegi Kuadrillan egun batetik bestera erabaki zuten hika egiten hastea

    Asier Retegi Oiartzabal (1990) Oiartzun

    Egun batetik bestera hika egiten hastea erabaki zuten koadrillan, eta trebatzea, aldiz, sare sozialetan eta txat-etan idaztearen poderioz lortu zuten.

  • Andere Arriolabengoa Aitak alabei hika egin ez izanaren pena

    Andere Arriolabengoa Bengoa (1982) Aramaio

    Andereri eta aiztari ez zaizkie etxean hika zuzendu izan; aita ez, bederen, tradizioak hala aginduta. Eta gaur egun, bai alabek eta bai aitak dute horren pena.

  • Olatz Bengoetxea Hitanoa

    Olatz Bengoetxea Manterola (1990) Irun

    Euren aitek hika egiten dute, baina lagunartean; alabei ez diete inoiz hiketan egin. Irunen kalean hiketan asko ez hitz egin arren, herriko euskaldun zaharrek hitanoa badakitela esaten dute.

  • Josu Garate Eibarko hitanoa berreskuratuko al da?

    Josu Garate Suinaga (1975) Ekhi Zugasti Uriguen (1985) Eibar

    Hitanoa berreskuratzea nahi du bikoteak, ematen duen gertutasuna dela eta. Josuren iritziz, belaunaldien artean aldaketa bat eman da euskararen erabilerari dagokionez.

  • Maria Angeles Zelaia Hitanoa: batzuekin bai, besteekin ez

    Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Oñati

    Hika txiki-txikitatik egin du, baina berezia da honen erabilera, batzuekin egitera ohituta dagoelako, eta beste batzuekin ez zaiolako ateratzen. Begirune kontua ere bada, edozeini ezin zaiolako egin. Gurasoek egiten zioten hika, baina Maria Angelesek haiei inoiz ez. Ahizparekin adibidez egin izan du beti, baina anaiari zuka.

  • Jesusa Zumalde Senarrarekin zuka, semeekin hika

    Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Jesusak senarrarekin beti zuka egin du, nobio garaitik hona. Seme biekin, ordea, hika egiteko ohitura du, batez ere haserre dagoenean.

  • Mari Tere Azkoitia Hitanoa, ohitura eta konplexua

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Auzotik herrira jaistean  'baserritar konplexua' entitzen zutela aipatzen dute, ia erdararik ez baitzekiten, eta euskara ere ezberdina zutelako. Bestetik, kalean baziren euren artean hika egiten zuten gizonak, baina ez zekiten emakumeari hika egiten.

  • Mari Tere Azkoitia Zuka, hika eta berorika

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Gurasoei zuka edo berorika, eta apaizari berorika. Errespetu kontua da hika egitea edo ez egitea. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Tere Azkoitia Hasieran zuka, konfiantzarekin hika

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Hitanoa erabiltzea ez zaie edozeinekin irteten. Hasiera batean zuka egiten dute, eta konfiantza izandakoan hika. Ez zaie erraza egiten gazteei hika egitea, baina penaz ikusten dute hitanoaren transmisio falta. Konplexuak hika egiteagatik. Oñatiko hitanoa.

  • Mari Tere Azkoitia Osasuntsu ikusten al duzue hitanoa Oñatin?

    Mari Tere Azkoitia Guridi (1948) Maria Angeles Zelaia Zubia (1946) Jesusa Zumalde Barrena (1947) Oñati

    Mutilen artean gordetzen dela konturatu dira, baina nesken artekoaren egoera txarra da. Seme-alabei ez diete transmititu, baina haserretzen direnean irteten zaie hika egitea. Oñatiko hitanoa.