Hitanoari buruzko pasarteak

• Izen euskalduna jartzeko trikimailuak

  Miren Jone Rekondo Aizpurua (1926) Usurbil

  Nesken artean hika egiten zuten; gurasoei berorika. Eskolan ezin zuten euskaraz egin, izena ere erdaldundu egin zieten. Anai-arrebek euskarazko izenak zituzten, baina erdaratzeko modukoak, bestela ez zieten eta uzten izen horiek jartzen.

• Hika

  Antonia Ormaetxea Narbaiza (1927) Ermua

  Ahizparekin hika egin izan du. Gurasoekin-eta, zu. Kalean hika emakumeak ere.

• Berorika noiz eta norekin

  Joxe Mari Soroa Berrotaran (1932) Usurbil

  Periko "Markesanekoari" buruzko anekdota kontatzen du. Berorika, zuka eta hika noiz erabiltzen zuten azaltzen du.

• Mutil koskorretan hasi ziren txapela janzten

  Asenzio Irizar Goikoetxea (1926) Donostia

  Mutil koskorretan hasten ziren txapela janzten, jendeak 20 urte inguru bete arte erabiltzen zuen txapela. Anaia eta arreba zaharrenei zuka hitz egiten zien, gazteenei eta lagunei hika, eta gurasoei berorika.

• Bere buruari hika

  Javier Zubizarreta Zubizarreta (1955) Azkoitia

  Bere buruari hika egiten dio. Beharrezkoa dela tarteka nork bere buruarekin hitz egitea eta animoak ematea dio.

• Hitanoaren genero-marka, errespetuz erabili beharrekoa

  Ainara Elortza Izagirre (1979) Azkoitia

  Hitanoaren genero-markak eztabaida sortu dezake, genero-markak kentzen ari garen garaiotan. Baina bakoitzak hautatu dezake berari toka ala noka zuzentzea nahi duen. Errespetuz erabiliz gero, ez dagoela arazorik iruditzen zaio.

• Berorika, zuka edo hika

  Maria Albizu Irizar (1908) Leaburu

  Gurasoekin berorika hitz egiten zuten. Apaiza eta medikuari ere berdin. Senideen artean hika hitz egiten zuten. Oraindik ere seme-alabekin hika hitz egiten du eta haiek berarekin zuka.

• Euskara momentu eta leku bakoitzean

  Martin Zabala Agirre (1926) Andoain

  Gaztetan beti euskaraz egiten zuten lagunartean, hika hain zuzen ere. Berorika gutxi erabiltzen zuten, maila handiko gizonekin bakarrik. Euskara berdina da Tolosatik hasita Donostia aldera. Goierri aldean desberdindu egiten da euskara. Azpeitia eta Zarautz aldean ere euskara desberdindu egiten da.

• Neskekin "zu", mutilekin "hi"

  Apin Urreta Solagaistua (1926) Durango

  Neskekin "zu" egiten zuten eta mutilekin "hi", lagun zein neba-arrebekin. Seme eta ilobei. ostera, sekula ez die "hi" egin.

• Hika, zuka ala berorika

  Eusebia Etxeberria Amiano (1920) Gabiria

  Medikuari eta apaizari berorika egiten zieten. Alkateari eta gurasoei zuka. Gurasoek seme-alabei aldiz, hitanoz. Eta anai-arrebekin ala lagun arten ere hika.

• Anaiekin hika, baina gurasoei berorika

  Kontxita Zaldua Zabala (1924) Urnieta

  Anaiekin hika egiten du. Bestela, bietara, baina hika kasik gehiago. Aitari eta amari, berriz, berorika egin izan die. Apaizari ere bai.

• Zuka, hika eta berorika: noiz eta norekin

  Santos Esnaola Esnaola (1930) Legorreta

  Lagunartean, mutilek euskaraz eta hika egiten zuten. Etxekoekin, ordea, beti zuka egin izan du. Baziren aitona-amonei berorika egiten zienak. Emakumeei zuka egiteko ohitura du. Herriko apaizari eta medikuari berorika egin behar izaten zitzaien.

• Ikastetxe eta irakasleen jarrera hitanoarekiko

  Ainara Elortza Izagirre (1979) Azkoitia

  Berak Gradu Bukaerako Laneko proposamena Floreaga ikastetxerako egin zuen. Ikastetxean ordurako mahai gainean zuten hitanoaren gaia eta interesa ikusi zuen. Ikastetxeko euskararen erabilera. Ikastetxe publikoetan irakasleak asko aldatzen dira eta irakasle askok ez dakite hika. Alabaren irakasleak hika egiten die. Irakasleen artean interesa piztu beharko litzatekeela uste du.

• `Erlauntza´ filmean noka

  Irati Lizarralde Alberdi (2004) Leire Lizarralde Alberdi (1999) Azkoitia

  Hitanoko erreferentzia gutxi dago eta dauden apurrak toka. Leirek dio berari asko gustatu zitzaiola `Erlauntza´ filmean noka entzutea eta halako erreferentziak behar liratekeela uste dute.

• Lehengusuekin toka; nokarik ez du erabiltzen

  Jaione Azpiazu Larrañaga (1969) Araitz Etxaniz Azpiazu (2004) Azkoitia

  Hika badaki, erabili ez arren, eta egingo lukeela iruditzen zaio. Hala ere, ahizparekin baino errazago hasiko litzateke lagunekin. Lehengusuei toka egiten die, nahiz eta haiek zuka erantzun.

• Hika bizitzen ohituta

  Jaione Azpiazu Larrañaga (1969) Azkoitia

  Gurasoek hika egiten zioten eta anai-arreben artean hala egin izan dute beti. Ume-umetatik egin izan du hika eta horixe iruditzen zaio ohikoena. Bere alabek edo herriko gazteek elkarrekin zuka egitea xelebrea iruditzen zaio.

• Hika edo zuka nori egiten zioten

  Maria Lezeta Errasti (1933) Maritxu Romaratezabala Badiola (1935) Eskoriatza

  Euskararen erabilera: hika nori egiten dioten. Ohituraren arabera, batzuei hika eta beste batzuei zuka. Hika egitea oso gauza polita dela uste dute. Zuka, konfiantza gutxiago dutenekin egiten dute.

• Neska batzuekin hika eta beste batzuekin zuka

  Javier Zubizarreta Zubizarreta (1955) Azkoitia

  Anai-arreben artean hika hitz egiten zuten umetatik. Gurasoekin zuka. Mutilek hika jarduten zuten elkarrekin. Geroago, neskekin harremanetan hasi zirenean, neska batzuekin hika eta beste batzuekin zuka. Ez daki zein den horretarako arrazoia; lehen hitza nola egiten den edo. Eta hizketa-ohitura hori urteetan mantentzen da gero.

• Inguruko herrietako euskarak doinu desberdina

  Juanita Isasti Otamendi (1918) Getaria

  Zarauztarrek eta zumaiarrek desberdin hitz egiten omen dute, eta erraz antzematen omen da nongoak diren. Getariako baserritar eta kaletarren artean ez dute alderik somatzen. Beraiek beti hika egiteko ohitura izan dute. Nagusiagoei hika egitea errespetu falta. Lehen berorika ere egiten zen, baina Juanitak ez zuen erabiltzen. Senar-emazteek hika egitea ez zaio gustatzen.

• Lagunartean, hika

  Pello Garaikoetxea Gibelalde (1930) Lizartza

  Lagunartean hika hitz egiten izan du. Guraso eta senideekin, berriz, zuka.