Hitanoari buruzko pasarteak

• Semeei hika eta alabei zuka egitea ulergaitza

  Anarro Imaz Agirre (1965) Ataun

  Guraso batzuk semeei hika egiten diete eta alabei zuka. Ulergaitza egiten zaio, baina berak ere iloba neska bati zuka egiten dio eta ez daki zergatik. Hika egitea gehiago gustatzen zaio, erosoago sentitzen da.

• Bere buruari noka

  Anarro Imaz Agirre (1965) Ataun

  Hika idazten du askotan, euskara batuan ere bai. Toka-noka zer den. Berak ondo bereizten ditu. Bere buruari hika egiten dio, noka.

• Abereei toka ala noka?

  Anarro Imaz Agirre (1965) Ataun

  Inoiz ez du pentsatu etxeko abereei toka ala noka egiten ote dien, baina behiei toka egiten ote dien uste du. Leku batzuetan emeak diren animaliei ere toka egiteko joera egon da. Hala ere, bizilagunaren txakur emeari noka egiten omen dio.

• Hitanoaren eta euskararen egoera Ataunen

  Anarro Imaz Agirre (1965) Ataun

  Hika galtzeak pena handia emango lioke. San Gregorioko umeek zuka egingo dutela uste du. Hitanoaren egoera Ataunen. Euskararen egoera. Gazteek gaztelaniaz asko egiten dutela esaten dute. Gurasoak ere gaztelaniaz entzun izan ditu. Kanpoko jende asko dago herrian. Euskaraz dakitenek ez egiteak ematen dio minik handiena. Berak lehen hitza beti euskaraz egiten du.

• Berorrika eta hika galzorian

  Martin Urretabizkaia () Arama

  Gramatikari eta idazteari begiratuta euskara batua beharrezkoa dela uste du, baina hizketarako nork bere euskalkia erabiltzea egokiagoa iruditzen zaio. Hika gaur egun herri gutxitan hitz egiten dala aipatzen du. Berorika hitz egiten zen garai batean; gaur, berriz, galduta dago. Hikaz hitz egiteak errespetu falta adierazten du askorentzat.

• Hikako formei buruzko hausnarketa

  Joxe Olabide Arruti () Legazpi

  Hikako formen gaineko hausnarketa egiten du, eta aitarekin bizitako anekdota ekartzen du gogora.

• Hitanoaren transmisio etena

  Ibon Egaña Etxeberria (1981) Urnieta

  Gazteek ez dute Urnietan hitanoz egiten. Transmisio etenaz hitz egiten du.

• Whassapa eta sare sozialak

  Lander Iribar Zumeta (2004) Aimar Vázquez Saizar (2004) Usurbil

  Whassapa euskaraz erabiltzen dute, baina Instagram eta Twitter gazteniaz, eduki gehiago dagoelako. Whassapean nola idazten duten.

• Noka ikastaroa institutuan; Usurbilgo egoera

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Noka ikastaroa beraiek proposatu zuten institutuan, eta Usurbilgo neskak apuntatu ziren. Usurbilen hitanoaren egoera zein den: neskek ez dute erabiltzen, mutilek bai. Neskek zergatik ez duten erabiltzen: mutilen kontu bezala ikusten dutelako, maskulinoa, lotsa ematen die... Ixoneren amak noizean behin egiten du.

• Zergatik noka ikasi?

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Zergatik proposatu zuten hika ikastaroa. Beraien artean hika hitz egiteko eta mutilei erantzuten jakiteko. Mutilei ez zaie ateratzen berarei hika egitea, baina egiten dietenean askotan toka. Hitanoak ematen duen gertutasuna ere bilatzen zuten.

• Zergatik joan da galtzen noka?

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Hitanoa zakartasunarekin lotzen dute, eta neskek feminitatea galtzen dutela ematen du hika hitz egiten badute. Beraiei horregatik gustatzen zaie: 'bastoa' delako eta informala delako. Bazilatzeko erabiltzen dute hika.

• Noka, ahalduntzeko tresna?

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Noka jakitea ahalduntzeko tresna moduan ikusten dute. Mutilek erabiltzen dute, neskek zergatik ez? Berdintasuna lortzea ondo legoke.

• Hitanoaren "garbi puntua"

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Hitanoak errejistro informal bat ematen du, eta "garbi puntu bat" ematen du: erdarako "jo, tia" bezalako esamoldeak gutxiago erabiltzen dira.

• Noka, ahalduntzeko tresna II

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Hitanoa kalean ikasten da gaur egun, mutilek beti izan dutelako aisialdian horretarako eremu bat. Enekak bere amonaren kasua kontatzen du. Nokaren transmisioa eten egginzen eta zaila da berreskuratzea. Oraindik ere gizonezkoak dira nagusi taberna giroan, eta inportantea da emakumeak bere tokia hartzea.

• Erabilera-ohiturak malgutzearen alde

  Eneka Muñoz Lasa (2004) Ixone Santxez Encinas (2004) Usurbil

  Hitanoaren erabilera-ohiturak malgutzearen alde daude. Sustatu nahi baldin bada, muga batzuk aldatu egin behar direla diote. Ixonek dio bere amak errespetu falta bezala hartzen duela berari hika egitea.

• Hitanoaren egoera Usurbilen

  Irati Alduntzin Alegria (2004) Enara Villafafila Illarramendi (2004) Usurbil

  Aditz batzuk asmatu egiten dituzte. DBH1etik aurrera mutilek hika egiten dute. Usurbilen osasuntsuen aitonen artean ikusten dute. Neskei noka egin beharrean toka egitea. Beraiek bazilatzeko erabiltzen dute hika. Mutil batzuek ez zekiten noka existitzen zenik ere.

• Gaztelaniaz hitz egiteko joera herrian

  Irati Alduntzin Alegria (2004) Enara Villafafila Illarramendi (2004) Usurbil

  Adineko neskek ez dute hika egiten eta euskaraz ere batzuek ez, ez Lasarten bakarrik baita Usurbilen ere. Beraiei zaila egiten zaie hika egitea, eta euskara erabiltzen ez dutenei ba are gehiago.

• Toka hikaren sinonimo moduan

  Irati Alduntzin Alegria (2004) Enara Villafafila Illarramendi (2004) Usurbil

  Usurbilgo mutilek hika egiten dute beraien artean, baita ikastetxean ere. Kalean ikasten dute. Toka kale-hizkuntza moduan hartu da, patriarkatuaren eraginez. Ohituago daude toka entzutera. Hika tokaren sinonimo moduan erabiltzen dute.

• Noka, ahalduntze-tresna moduan

  Irati Alduntzin Alegria (2004) Enara Villafafila Illarramendi (2004) Usurbil

  Usurbilen mutilek hika hitz egiten dute eta neskek ez. Ahalegina eskatzen du eta ez dakite pausoa nola eman. Konfort eremutik ateratzea kosta egiten da. Kulturaren parte bat da, berreskuratu nahi dutena.

• Seme-alabei hika, neskei egitea itsusia zela esaten zen arren

  Pepi Astigarraga Urkola (1932) Lasarte-Oria

  Amak hika egiten zien. Berak ere hala egin izan die seme-alabei, neskei hika egitea itsusia edo zakarra zela esaten zen arren.