Hitanoari buruzko pasarteak

  • Karmele Agirregabiria Agirre Seme-alabei hika ez transmititzeko arrazoiak

    Karmele Agirregabiria Agirre (1964) Axun Garai Errasti (1939) Eskoriatza

    Berak gurasoengandik hika jaso arren, Axunek ez die seme-alabei transmititu, baina ez daki ziur zergatik. Senarrak ez zuen hika egiten eta, kalean ere ez zenez egiten, hori izango zela arrazoia uste du. Karmeleren kasuan, senarrarekin hika egiten du, baina, alabak jaio zirenean, haiei zuka egiten hasi ziren eta, nahiz eta koskortutakoan hika hasi, gerora kosta egiten dela ohiturak aldatzea dio. Hala ere, euren seme-alabek hika asko entzun dutela eta egiteko gai izango liratekeela uste dute.

  • Karmele Agirregabiria Agirre Hitanoaren fama garai batetik hona

    Karmele Agirregabiria Agirre (1964) Axun Garai Errasti (1939) Eskoriatza

    Ez dute uste gaur egun hitanoaren inguruko aurreiritzirik dagoenik. Besterik gabe ez da egiten edo dakienak ez dauka norekin egin. Garai batean zuka egitea hika egitea baino dotoreagotzat jotzen zen eta are gehiago gaztelaniaz egitea.

  • Karmele Agirregabiria Agirre Hitanoaren egoera Bergaran; Osintxuko kasua

    Karmele Agirregabiria Agirre (1964) Axun Garai Errasti (1939) Eskoriatza

    Bergaran norekin egiten duen hika Karmelek. Osintxun hika gehiago egiten da, bai gizonezkoek eta baita emakumezkoek ere. Mutilek hika gehiago egitea kontu orokorra da.

  • Karmele Agirregabiria Agirre Hika bultzatzeko, hikalaguna binaka

    Karmele Agirregabiria Agirre (1964) Axun Garai Errasti (1939) Eskoriatza

    Hika biziberritzeko zer egin behar ote litzatekeen. Hikalaguna jarriz gero, bikoteak egin behar lirateke, taldean ez delako hika egiten, biren artean baizik. Hau da, hikalagun bat hartu eta harekin aritu.

  • Maritxu Arrese Etxean eta lagunartean hika; neska-mutilak hika Marinen

    Maritxu Arrese Letona (1945) Eskoriatza

    Maritxu etxean hasi zen hika hitz egiten, senideen artean, eta lagunartean ere halaxe egiten zuten, nahiz eta eskolan gaztelaniaz ikasi. Abadeak ere hika egiten zien. Gurasoek euren anai-arrebekin hika egiten zuten. Seme-alabei zuka egiten zien aitak; amak, berriz, hika. Inguruko senideek (osaba-izebek, aitona-amonek) mutilei hika egiten zieten, baina neskei zuka. Marinen ohikoa zen neska-mutilak hika aritzea. Berak alabei ere hika egiten die.

  • Maritxu Arrese Hikaren gainbehera

    Maritxu Arrese Letona (1945) Eskoriatza

    Hikaren egoera aldatzen joan zen Marinen. Gazteak Eskoriatzara ikastera joateak izan dezake eragina. Berak alabei hika egiten die, baina ez daki beste etxeetan ere transmisio hori egon ote den. Alabek lagun batzuekin behintzat hika egingo dutela uste du.

  • Maritxu Arrese Gaztetako lagunekin hika

    Maritxu Arrese Letona (1945) Eskoriatza

    Marin auzoan denekin hika egiten du Maritxuk. Kalera joandakoan, pertsonaren arabera: gaztetatik ezagutzen duen jendearekin hika egiten du. Oharkabean irteten zaio.

  • Maritxu Arrese Gaur egun Maringo gazteak zuka

    Maritxu Arrese Letona (1945) Eskoriatza

    Marin auzoko gazteek gaur egun ez dute hika egiten. Elkartu ere lehen baino gutxiago elkartzen dira, Eskoriatzan egoten direlako normalean. Bizimodua aldatu egin da. Eskolan ez diete hikarik irakatsi, zuka eta batua baizik.

  • Ramon Arrese Emakumezkoei hika gutxiago

    Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Lau senidetan gazteena da Ramon eta bera izan zen Bidebeitiagoikoa baserrian jaio zen azkena. Anaia nagusiagoek beti hika egiten zioten eta berak ere umetatik egin izan du. Amak hika egiten zien, baina aitak zuka. Arrebei eta lehengusinei hika egin izan dien arren, lagunartean neskei gutxiago egiten ziela dio. Gaur egun ere oso emakumezko gutxiri egiten die hika. Gizonezkoekin, berriz, askoz gehiago egiten du.

  • Maritxu Arrese Euskara batuaren eragina hikaren erabileran

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Ramonek ez du inoiz entzun hika ez dela emakumezkoentzako moduko hizkera eta ez du hala uste, gainera. Bere ustez euskara batuaren etorrerak du zeresana hikaren galeran. Lantegian euskaraz egin izan du beti gazteagoekin, baina haiek euskara batuan egiten zutenez, bera ere batura hurbiltzen saiatzen zen, eta, ondorioz, hika alde batera utzita zuka egin izan die gazteagoei. Ingurukoak izanez gero, berriz, mutilei hika, baina neskei zuka. Maritxuk, berriz, beste auzoetako emakumezkoekin hika egiten omen zuen lantegian.

  • Maritxu Arrese Ramonek semeei zuka; Maritxuk alabei hika

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Semeei beti zuka egin izan die Ramonek, baina ez daki zergatik, etxean eredu hori jaso zuelako edo. Hala ere, Maritxuk alabei hika egiten die.

  • Maritxu Arrese Bikotearekin zuka

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Euren bikoteekin zuka egiten dute. Inguruan ezagutzen dute elkarrekin hika egiten duen bikoteren bat, baina oso arraroa egiten zaie, hori ez zen izaten ohikoa eta.

  • Maritxu Arrese Ume txikiei hikarik ez

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Maritxuk ume txikiei ez die hika egin izan; koskortutakoan bai. Alabei, adibidez, gerora hasi zen hika egiten. Ramonek umeei ez die inoiz hika egin izan eta uste du behin zuka hasiz gero, ohitura hori ez dela aldatzen gerora. Maritxuren alabek normaltasunez hartu izan dute amak hika egitea. Ohituta daude gurasoak euren senideekin hika entzuten. Hikak konfiantza ematen duela dio Ramonek.

  • Maritxu Arrese Hika konfiantza handiagoa

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Hikak konfiantza handiagoa ematen duela dio Maritxuk; zuka errespetuzkoagoa iruditzen zaio. Ramonek, berriz, gertuko herri batera joanez gero hika egiten duela dio, baina urrunxeago joanez gero, lehenbizi zuka hasten dela. Gazteekin ere zuka, gazteek euskara batuan egiten dutelako.

  • Maritxu Arrese Animaliei toka

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Animaliei hika egin izan diete; arra zein emea izan, toka hitz egiten diete.

  • Ramon Arrese Arrasaten gutxik egiten zioten euskaraz Ramoni

    Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Ramon 12 urterekin Arrasatera joan zen eskolara eta oso gutxik egiten zioten euskaraz. Besteek ez zekiten edo ez zuten egiten. Horietako asko gerora euskaraz hasi ziren eta euskaraz egiten dute gaur egun. Orduan euskaraz egiten zutenekin hika egin izan du beti; besteekin, berriz, zuka.

  • Maritxu Arrese Hizkuntza-ohiturak lantegian

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Maritxu Maringo eskolan ibili zen eta 19 urterekin Copreci lantegian hasi zen lanean. Bertan lan egiten zuten emakume asko baserrietakoak ziren eta hika egiten zuten elkarrekin. Ramonek, berriz, Fagorren lan egin izan du Arrasaten. Euskara zen nagusi lantegian. Gizonezkoei hika egiten zien eta emakumezkoei zuka. Gazteak sartzen hasi zirenean, haiei zuka egiten hasi zen. Zaharragoei hika egitea ez da ondo ikusita egon, hala ere, Ramonek ohitura kontua dela gehiago uste du.

  • Maritxu Arrese Hizkuntza-ohiturak Marin auzoan

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Marin auzoan denek elkar ezagutzen dute. Maritxuk dio batzuei hika egiten diela eta beste batzuei ez, baina ez daki zergatik. Ramonek adin batetik gorako gizonezkoei hika egiten die, baina emakumezkoei ez.

  • Maritxu Arrese Euskara batuaren eragina hitanoaren galeran

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Hitanoa gainbehera doa Euskal Herri osoan. Ramonen ustez euskara batuaren etorrerak eta horrek sortutako aldaketak izan dezake eragina, euskara batuak gauza oso onak ekarri dituen arren.

  • Maritxu Arrese Arrasaten emakume gutxik egiten zuen euskaraz

    Maritxu Arrese Letona (1945) Ramon Arrese Letona (1949) Eskoriatza

    Ramonek dio, bera gaztea zenean, oso emakume gutxik egiten zutela euskaraz Arrasaten, jakin arren. Zorionez, gaur egun emakume horietako gehienek euskaraz egiten ei dute. Euskaraz egin ezean, hika are gutxiago. Emakumeen artean hikaren egoera okerragoa izatea hortik etor daitekeela iruditzen zaio.