Hitanoari buruzko pasarteak

• Hitanoa kantetan

  Ainara Elortza Izagirre (1979) Azkoitia

  Kantei dagokienez, badira hitanoa erabiltzen dutenak, baita noka darabiltenak ere. Oskorriren bilduma aipatzen du. Kanta batzuen bertsio berrienetan hika-tik zuka-rako aldaketa egin da. Kantetan azaltzen diren hika arrasto txikiek umeak hitanora ohitzeko balio dute.

• Neskei gehienetan "zuka" egiten zieten

  Bitoriano Apalategi Aranburu (1921) Jose Usabiaga Etxeberria (1923) Juan Bautista Usabiaga Etxeberria (1923) Beasain

  Berorika; zuka; hiIka. Lagunartean edo familian nola egiten zuten. Neskei gehienetan zuka. Emakumeak beraien artean hika egiten zuten sarritan.

• Nondik dator nokaren beherakada?

  Leire Larrañaga Sudupe (1981) Azkoitia

  Ez du entzun inoiz hikaren aurkako hitz txarrik, baina nokaren beherakadaren atzean zerbait egon behar dela iruditzen zaio. Bere etxean, esaterako, anaiari hika eta berari zuka egin izan diete eta berak normaltasunez jaso du hori. Berari hika hasteko kontzientzia piztu zitzaion, baina beste askok ez dute pauso hori ematen. Neska gazteagoek gutxik darabilte hika.

• Trikiti-giroan hikarako joera

  Araitz Etxaniz Azpiazu (2004) Azkoitia

  Araitzek dio trikiti-giroan mutil zaharrago batzuek noka hitz egiten diotela. Izan liteke parranda-giroan edo giro alai horretan hikarako joera nagusitzea.

• Euskaraz hitz egiteko lotsa

  Martin Zabala Agirre (1926) Andoain

  Baserrikoei gehixeago kostatzen zitzaien gaztelaniaz moldatzea. Gaztetan ez zuten ohiturarik lagunartean erdaraz hitz egiteko. Baina garai hartan erdaraz hitz egitea kategoriaren seinale zen; nesken artean hika hitz egitea lotsagarria zen.

• Euskararen egoera; hika, zuka, berorika

  Carmelo Olano Segurola (1930) Ixabel Olano Segurola (1925) Beasain

  Hizkuntzaren egoera. Parrokoak euskaldunak izan arren umeei ez zieten euskaraz hitz egiten. Hika, zuka, berorika.

• Hitanoaren erabilera senideekin

  Maria Lezeta Errasti (1933) Maritxu Romaratezabala Badiola (1935) Eskoriatza

  Hitanoaren erabilera etxean. Seme-alaben artean ere desberdintasunak; batzuei hika eta beste batzuei zuka.

• Eskolan hikako adizkiak irakasten al dira?

  Jaione Azpiazu Larrañaga (1969) Araitz Etxaniz Azpiazu (2004) Azkoitia

  Araitzek dio mutil gazteek jakingo dutela noka ere badagoela, eskolan landu izan dutelako. Beraiek aditzak ikasterakoan ikasi izan dituzte hitanoko aditzak. Ahizpa gazteagoak, ordea, hikako aditzak ez zituztela ikasi behar esan zion. Jaionek ere entzun izan du ikastetxe batzuetan jada ez direla ikasten hikako formak.

• Lagunekin beti hika hitz egin izan du

  Antonio Zubeldia Olano (1930) Altzaga

  Lagunekin beti hika hitz egin du. Etxean berriz, gurasoei zuka eta hika senideen artean. Berorika ez du hitz egin.

• Berorika, hika eta zuka

  Isidro Ugarte Ortuoste (1924) Durango

  Abadeei berorikaz hitz egin behar izaten zitzaien; hikaz hitz egitea ez zaio ondo iruditzen. Hika hurbileko jendearekin berba egiteko modua dela dio. Medikuari ere berorikaz hitz egiten zitzaion. Etxean zukaz hitz egiten zuten. Lagun artean zuka edo hika egiterakoan, adina hartzen dute kontuan, gazteagoek nagusiagoei zuka egiten diete. Bere emaztearen etxean neba-arrebek hika egiten zuten.

• Abadeari, medikuari eta albaitariari "jauna"

  Serafin Baraiazarra Albizu (1929) Muxika

  Serafinek ez du hitanoa erabili. Abadeari, medikuari eta albaitariari "jauna" esanda egiten zitzaion berba.

• Aita Larrabetzukoa eta ama azkoitiarra

  Ixabel Jauregi Alberdi (1956) Azkoitia

  Aita Larrabetzukoa zen, basomutila. Arrebarekin eta ilobekin batera joan zen Azkoitira bizitzera eta Zubillaga lantegian hasi zen lanean. Berak bost urte zituela hil zen aita. Gurasoek elkarrekin zuka egingo zutela uste du. Baina amak seme-alabei hika egiten zien eta hiru anai-arrebek halaxe egin izan dute elkarrekin.

• Mediku eta apaizei berorika

  Manuela Oteiza Azpitarte (1938) Azkoitia

  Azkoitiko kalean zeuden baserriak izendatzen ditu. Anai-arreben artean hika egiten zuten eta mediku eta apaizei berorika. Gurasoek umeei hika egin arren, beraiek zuka egiten zieten gurasoei, errespetuz. Ogia lurrera eroriz gero, jaso eta muin ematen zioten; aiztoa ere ezin izaten zen ogian sartuta utzi.

• Euskara

  Natalio Juaristi Aranburu (1912) Bergara

  Euskara. Hika / zuka. Berori.

• Euskararen erabileraren inguruko azalpenak: hika, zuka, berori

  Donato Ibarguren Unanue (1920) Bergara

  Berorika zeintzuei egiten zitzaien: abadeei, medikuei, albaitariei, tituludun guztiei. Aitaren eta tituludun baten arteko ipuina. Zuka. Euskal gaiztoa. Hika noiz eta norekin egiten zuten. Berak etxekoekin zelan hitz egiten zuen: anaia eta arreba zaharrenari zuka, besteei hika. Gurasoei beti zuka, eta beraiek umeei hika.

• Hika; zuka; berorika

  Javier Linazisoro Lazpiur (1927) Bergara

  Hika egiten noiz hasi ziren, zelan ikasi zuten. Emakumeen artean zuka erabiltzen zen batez ere. Berorika.

• Gurasoei berorika

  Evaristo Garciarena Uzkudun (1923) Maria Angeles Olaetxea Saizar (1930) Berastegi

  Evaristok anai-arrebekin hika hitz egin izan du, baina Maria Angelesek ez. Evaristok gurasoei berorika hitz egiteko ohitura zuen. Apaizari, medikuari eta maisuei egiten zitzaien berorika. Senar-emazteek elkarrekin zuka egiten zuten normalean. Emakumeen arteko hitanoa nahiko galduta dagoela herrian dirudi.

• Etxean, beti zuka

  Inaxi Altuna Etxeberria (1941) Donostia

  Beti zuka, etxean. Gurasoek senideekin hika. Apaizari berorika. Lagunen artean erdaraz egiten zuten asko.

• Hika, zuka eta berorika

  Paskual Uribe Jaio (1926) Durango

  Hika berbeta ez du gustuko Paskualek. Lehenago hika berba egitea astakeria zela uste omen zuten. Abadeari eskuan muin eman eta berorika zuzentzen zitzaien.

• Etxean eta lagunartean hika

  Benigna Sarasketa Maiztegi (1922) Eibar

  Amarekin, anaiekin eta baita lagunartean ere euskaraz eta hika hitz egiten zuen. Neskek erdararako joera handiagoa zuten.