Hitanoari buruzko pasarteak
-
Amari zuka
Juanita Txintxurreta Ugalde (1932) Donostia
Amari zuka. Apaizari berorika, baina ez zitzaion irteten. Aitonak hika egiten zien. Zestoak egiten zituen. Aitak ohitura zuen jotzeko, aitonak ez. Martutenera kanpoko jende asko joan zen: erdaraz asko.
-
Altzako euskara
Bixenta Arrieta Arrieta (1929) Donostia
Altzako euskara nolakoa den. Hika erabiltzen zuten senideek, gurasoekin zuka. Apaizari berorika.
-
Rezolako nagusiari berorika
Anparo Larzabal Urdanpilleta (1927) Donostia
Rezolako nagusia egunero mezetara joaten zen. Aita, porlana behar zuenean, kanpoan zain egoten zen, eskatzeko. Erreberentzia egiten zion hitz egin aurretik. Berorika, apaizari bezalaxe. Hika ez dute erabili etxean.
-
Hika berbetan
Tomasa Urien Intxausti (1926) Durango
Gaurko gazteak hika berbeta ez duela erabiltzen dio Tomasak. Edadeko jendeari ezin zaio hika berba egin.
-
Elorrion denek antzera euskaraz
Margarita Lasuen Ugaldea (1923) Elorrio
Ez du sumatzen diferentzia handirik Elorrio partean. Arrasate eta Elgetan, berriz, apur bat bai. Hika egiten die batzuei. Abadeei zu eta berori. Baina parrokoari ez zaio berorika egitea gustatzen.
-
Hika elkarrekin
Maria Aizpurua Murgoitio (1933) Bittori Gallastegi Berriozabal (1933) Elorrio
Elkarrekin eta lagunekin hika beti. Nebari, berriz, Marik, zuka. Seme-alabei, hika. Joanito abadeari zuka. Abadeekiko tratua.
-
Hika
Claudio Egidazu Gongeta (1925) Elorrio
Berak hika egiteko ohitura du lagunekin-eta. Bi lagunek zuka egin izan zioten, eta hika egiteko eskatzen zien.
-
Hika
Isidro Valenciaga Gacetabeitia (1930) Elorrio
Hika egin ohi du normalean lagunekin. Emakumeekin zuka gehiago. Andreari beti zu. Ez die inportantzia berezirik eman euskarari eta erdarari.
-
Eskolan erdaraz, kalean euskaraz
Jose Pagalday Garro (1927) Eskoriatza
Eskolak erdaraz izan ziren beti, gerra aurrean ere bai. Etxean eta kalean beti euskaraz. Hika egiten zuten. Apurtxo bat galdu egin da hori. Apaizari berorika egiten zitzaion, medikuari ere bai.
-
Gurasoen jarrera ikasketekiko eta euskararekiko
Andoni Etxarri (1943) Hendaia
14 urterekin ikasketa-agiria lortu zuten. Aitaren aldeko familia burgesa zen eta euskararen aldeko jarrera sendoa zuen; amaren aldekoa, aldiz, ez zen burgesa eta ez zuen halako tinkotasuna euskara egiteko. Aitaren familian, anai-arreben artean zuka egiten zuten eta gurasoei eta kanpokoei berorika. Amaren familian hika egiteko ohitura zegoen. Aitak garrantzia handia ematen zien ikasketei eta Andonik ikasketa-agiria ateratzen ez bazuen, soldadutzara bidaliko zuela esan zion.
-
Zuketa, Xuketa eta hiketa
Anjel Antxo Moleres (1931) Hiriberri
Jende handiari zuketan, haurrei (edo emazteari) xuketan eta lagunei hiketan.
-
Xuka gurasoak, toka eta noka Mixel eta emaztea
Mixel Sainte-Marie (1926) Landibarre
Gurasoek elkarrekin "xuka" egiten zuten, gurasoek seme-alabei toka eta noka egiten zieten. Berak gurasoei xuka. Anai-arrebak elkarrekin to eta no. Emaztearekin to eta no. Horretan Amikuzen bezala omen da, baina batenaz beste, Garazitik hurbilago daude.
-
Umetan jolas batzuk mutilentzat eta besteak neskentzat
Gabriel Nogues Martikorena (1920) Lasarte-Oria
Umetan panpinak beraiek egiten zituzten. Orduan zer jolasetan aritzen ziren azaltzen du: kinkinetan, kaniketan, tabatan, sokasaltoan... Neskak eta mutilak bereizita aritzen ziren jolasean. Mutilek hika egiten zuten beraien artean, baina neskek ez, finagoak, femeninoagoak baitziren.
-
Berorika eta hika
Gregori Ajuriagojeaskoa Loroño (1913) Muxika
Abadeari, maisuari, medikuari... "berori"esaten zitzaion, gaztelaniaz "usted". Hitanoa mutilekin berbetan ikasi zuen, baina ahaztu zaiola dio.
-
Izen euskalduna jartzeko trikimailuak
Miren Jone Rekondo Aizpurua (1926) Usurbil
Nesken artean hika egiten zuten; gurasoei berorika. Eskolan ezin zuten euskaraz egin, izena ere erdaldundu egin zieten. Anai-arrebek euskarazko izenak zituzten, baina erdaratzeko modukoak, bestela ez zieten eta uzten izen horiek jartzen.
-
Hika
Antonia Ormaetxea Narbaiza (1927) Ermua
Ahizparekin hika egin izan du. Gurasoekin-eta, zu. Kalean hika emakumeak ere.
-
Berorika noiz eta norekin
Joxe Mari Soroa Berrotaran (1932) Usurbil
Periko "Markesanekoari" buruzko anekdota kontatzen du. Berorika, zuka eta hika noiz erabiltzen zuten azaltzen du.
-
Mutil koskorretan hasi ziren txapela janzten
Asenzio Irizar Goikoetxea (1926) Donostia
Mutil koskorretan hasten ziren txapela janzten, jendeak 20 urte inguru bete arte erabiltzen zuen txapela. Anaia eta arreba zaharrenei zuka hitz egiten zien, gazteenei eta lagunei hika, eta gurasoei berorika.
-
Bere buruari hika
Javier Zubizarreta Zubizarreta (1955) Azkoitia
Bere buruari hika egiten dio. Beharrezkoa dela tarteka nork bere buruarekin hitz egitea eta animoak ematea dio.
-
Hitanoaren genero-marka, errespetuz erabili beharrekoa
Ainara Elortza Izagirre (1979) Azkoitia
Hitanoaren genero-markak eztabaida sortu dezake, genero-markak kentzen ari garen garaiotan. Baina bakoitzak hautatu dezake berari toka ala noka zuzentzea nahi duen. Errespetuz erabiliz gero, ez dagoela arazorik iruditzen zaio.