Hitanoari buruzko pasarteak
-
Maiorazgoen artean, zuka
Mirari Guridi Grisaleña (1955) Agurtzane Zumalde Barrena (1956) Koldo Zumalde Barrena (1957) Oñati
Zuka, batzuentzat, kategoriazko forma zen, jende ikasiak, alfabetatuak erabiltzen zuena. Maiorazgoen kasuan ere, kontu guztiak zuka entzun ditu Agurtzanek.
-
Abadeari berori
Mirari Guridi Grisaleña (1955) Agurtzane Zumalde Barrena (1956) Koldo Zumalde Barrena (1957) Oñati
Amandreak abadea zetorrenean, hari berori egiteko agintzen zien. Jende askok galdu zuen euskara kalera jaistean, eta gero, euskararekin batera hika berreskuratu zuten.
-
Ohitura aldaketak hitanoaren erabileran
Mirari Guridi Grisaleña (1955) Agurtzane Zumalde Barrena (1956) Koldo Zumalde Barrena (1957) Oñati
Gaur egun ez da hika euren gurasoek erabiltzen zuten moduan erabiltzen, arau batzuk hautsi egiten dira. Gurasoek, behin 11 urte inguru betetzean, hika egiten zieten haien seme-alabei. Hirukoteak, ordea, orokorrean zuka erabiltzen du seme-alabekin.
-
Ohiturak aldatzea, zaila
Mirari Guridi Grisaleña (1955) Agurtzane Zumalde Barrena (1956) Koldo Zumalde Barrena (1957) Oñati
Behin hika egitera edo zuka egitera ohituta, oso zaila da tratamendua aldatzea.
-
Euskararen loraldiak zuka indartu al du?
Mirari Guridi Grisaleña (1955) Agurtzane Zumalde Barrena (1956) Koldo Zumalde Barrena (1957) Oñati
Euskararen loraldia gertatu zen 60ko hamarkadatik aurrera, ikastolekin erabateko indarra lortu baitzuen. Euskara Batuaren sorrerak zukari indarra eman eta hika atzean gelditzea ekarri zuela uste dute.
-
Hikaren erabilera, genero kontua?
Mirari Guridi Grisaleña (1955) Agurtzane Zumalde Barrena (1956) Koldo Zumalde Barrena (1957) Oñati
Zergatik gertatzen den ez dakite, baina hirukotea ere konturatu da hika mutilen artean bizi dela gehiago, nesken edo emakumeen artean baino.
-
Oñatiarrak ez direnekin ere hika
Mirari Guridi Grisaleña (1955) Agurtzane Zumalde Barrena (1956) Koldo Zumalde Barrena (1957) Oñati
Mirarik lanean beste birekin egiten zuen hika, Arrasateko kaletar batekin, eta garagatzar batekin.
-
Erdaraz egitetik hika egitera
Mirari Guridi Grisaleña (1955) Agurtzane Zumalde Barrena (1956) Koldo Zumalde Barrena (1957) Oñati
Gertutasuna, konfiantza, elkarrekin egoteko ohitura beharrezkoak dira hika egiteko. Mirariren kasuan, lankideekin hasiera batean erdaraz egiten zuen, gero zuka, eta gero hika. Hasieran umeei zuka egiten zaie, mutikotan hi.
-
Tabernan hi, elizan zu
Mirari Guridi Grisaleña (1955) Agurtzane Zumalde Barrena (1956) Koldo Zumalde Barrena (1957) Oñati
Eliz-giroan zuka zen nagusi, tabernan, ordea, hika hitz egitea zen ohikoagoa, giroa informalagoa baitzen.
-
Baserriko animaliekin, hika
Mirari Guridi Grisaleña (1955) Agurtzane Zumalde Barrena (1956) Koldo Zumalde Barrena (1957) Oñati
Txakurrari batez ere hika. Loreei ere zuka egiten die Mirarik.
-
Norberaren buruarekin hika
Mirari Guridi Grisaleña (1955) Agurtzane Zumalde Barrena (1956) Koldo Zumalde Barrena (1957) Oñati
Euren buruarekin hika egiten dute hirurek. Agurtzaneren eta Miraren kasuan, mutilen hika ateratzen zaie batzuetan. Koldok, animaliei sexuaren araberako hika egiten die.
-
Zuka eginez gero, seinale txarra
Mirari Guridi Grisaleña (1955) Agurtzane Zumalde Barrena (1956) Koldo Zumalde Barrena (1957) Oñati
Konfiantza, ohitura, gertuko harremana... ematen die hitanoak.
-
"Araozgoak bezelakoak behintzat ez izan"
Mirari Guridi Grisaleña (1955) Agurtzane Zumalde Barrena (1956) Koldo Zumalde Barrena (1957) Oñati
Euskara garai batean baserriarekin lotzen zen moduan, berdin gertatzen zen hitanoarekin. Baserritarra izatea eta hika egitea gizarte maila baxukoa izatea zen, ezjakinarena. Araozgoak eredu txartzat zituzten gurasoek.
-
Zer egin hika errekuperatzeko?
Mirari Guridi Grisaleña (1955) Agurtzane Zumalde Barrena (1956) Koldo Zumalde Barrena (1957) Oñati
Gizonen artean erabiltzetik, gizon eta emakumeen artean hitz egitera pasa beharko litzateke. Gizonek ez dakite emakumeei nola egiten zaien hika.
-
Euskaraz hitz egiteko beldurrez
Manuel Ormazabal Sasiain (1942) Lasarte-Oria
Euskaraz egiteko beldurrez ibiltzen zen jendea, edozeinek "habla en cristiano" esan zezakeelako. Beraiek kontra egitea pentsatu zuten eta euskaraz hitz egiten zuten. Behin Hernanin emakume bati aurre egin zioten. Antiguako mutil-kuadrilla batzuk Lasartera etortzen ziren, beraiekin euskaraz hitz egitearren. Hika hitz egiten zuten.
-
Gurasoei zuka; aitonari berorika; orain apaizarekin hika
Manuel Ormazabal Sasiain (1942) Lasarte-Oria
Beti hika hitz egin izan du. Apaizari ere hika hitz egiten omen dio, hark lehenengo hitza hika egin ziolako. Garai batean oso gaizki ikusia zegoen hori. Zaharragoei hika egitea ere bai. Beraiek zuka hitz egiten zieten gurasoei , baina inguruan baziren berorika egiten zietenak. Aitonari berorika. Garai batean apaizei berorika egiten zieten, baina apaiz gazteagoak sartzean aldatuz joan zen ohitura hori.
-
Gurasoek hika egiten zieten beti
Jone Arriaran Etxeberria (1937) Mari Karmen Arriaran Etxeberria (1935) Oñati
Gurasoek hika hitz egiten zieten beti. Auzokoei edo beste pertsona batzuei, berriz, zuka. Anai-arreben artean hika hitz egiten dute. Zuka hitz egitea konfiantzarik ez edukitzea litzatekeela diote.
-
Hika egitea zakarragoa?
Jone Arriaran Etxeberria (1937) Mari Karmen Arriaran Etxeberria (1935) Oñati
Joneri iruditzen zaio hika hitz egitea zakarragoa dela zuka egitea baino. Horregatik ez diote hika egin etxekoa ez den inori. Mari Karmenek, berriz, ohitura falta dela dio. Hika egitea konfiantza handiagokoa dela uste du.
-
Gurasoek seme-alabei hika
Jone Arriaran Etxeberria (1937) Mari Karmen Arriaran Etxeberria (1935) Oñati
Gurasoek hika hitz egiten zieten. Joera hori zuten beste guraso asko egongo zirela dio Mari Karmenek. Hika egiteak ez zuen esan gura gutxiago maite zituztenik. Aitaren esaera.
-
Kategoria handiagokoei zuka
Jone Arriaran Etxeberria (1937) Mari Karmen Arriaran Etxeberria (1935) Oñati
Garai batean kategoria handiagoko pertsonei hika hitz egitea pentsatu ere ez. Konfiantzarik eta ohiturarik izan ezean, ez dute hika egiten. Baina errespetu falta ote da hika egitea?